Konojad
Konojad – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie grodziskim, w gminie Kamieniec[4].
| wieś | |
.jpg) Kościół św Andrzeja Apostoła w Konojadzie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
498[2] |
| Strefa numeracyjna |
61 |
| Kod pocztowy |
64-060[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PGO |
| SIMC |
0584277 |
Położenie na mapie gminy Kamieniec  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu grodziskiego  | |
 52°09′47″N 16°32′02″E/52,163056 16,533889[1]
| |
Na zachód i południe od wsi przepływa Mogilnica[5]. Na południe od Konojadu przebiega droga wojewódzka nr 308 oraz tory linii kolejowej Kościan - Grodzisk Wlkp.[5]
Pochodzenie nazwy
edytujNazwa wsi pochodzi najprawdopodobniej od jedzenia koniny. Według podania zanotowanego przez Oskara Kolberga, swoje konie mieli tu zjeść Szwedzi w czasie "potopu", gdy zabrakło im innego jedzenia. Jest to mało prawdopodobne, ponieważ nazwa Konojad występuje już wcześniej. Niedaleko na południe od Konojadu na znaleziono grób wojownika z pierwszego tysiąclecia naszej ery, przy którym znajdowały się ślady rytualnej uczty, w trakcie której spożywano koninę i stąd można wywodzić aktualną nazwę miejscowości.
Historia
edytujPrawdopodobnie przed 1235 r. wieś została posiadłością biskupów poznańskich w kluczu poznańskim. Traktowana była zwyczajowo jako uposażenie biskupa sufragana[6].
Konojad był wzmiankowany w 1380 roku[7]. Należał do biskupów poznańskich do 1797 roku[5]. Po konfiskacie majątków kościelnych własność Lüttichauów, Reinhardtów i Kurtzów.
Wieś Konoiad położona była w 1581 roku w powiecie kościańskim województwa poznańskiego[8].
W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Konojad należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Kosten rejencji poznańskiej[9]. Konojad należał do okręgu czempińskiego tego powiatu i stanowił odrębny majątek, którego właścicielem był wówczas (1846) Kurtrz[9]. Według spisu urzędowego z 1837 roku Konojad liczył 377 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 40 dymów (domostw)[9].
W 1854 r. za poradą Dezyderego Chłapowskiego tutejszy majątek zakupił Jan Kanty Działyński za posag swej żony, Izabelli z Czartoryskich; później do 1939 r. była to własność Czartoryskich z Gołuchowa.
W Konojadzie powstało najstarsze w tej części Wielkopolski kółko rolnicze, które 1867 roku założył ks. Tomicki.
Pod koniec XIX wieku Konojad liczył 57 dymów i 437 mieszkańców-katolików[6]. Właścicielem majątku była wtedy hrabina Izabella Działyńska z Czartoryskich[6]. Dobra liczyły 2007 mórg, 8 domostw i 53 mieszkańców[6].
W latach 1954–1968 wieś należała i była siedzibą władz gromady Konojad, po jej zniesieniu w gromadzie Wolkowo. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie poznańskim[5].
Budynki
edytujZabudowa wsi rozłożyła się zasadniczo wzdłuż trzech mniej więcej równoległych ulic. W centrum wznosi się zabytkowy kościół św. Andrzeja z roku 1854[10]. Pierwotny fundowany był w XIII wieku.
Na wschód od kościoła znajduje się teren parku krajobrazowego, gdzie do 1994 roku stał piętrowy dwór, który został rozebrany i na jego miejscu powstał budynek szkoły, do którego uczęszczają uczniowie z okolicznych miejscowości.
Turystyka
edytujW odległości około 2 km na południe od Konojadu, przy drodze Kościan - Grodzisk znajduje się grupa kurhanów, którą przyjęło się nazywać "Wielkopolskimi piramidami".
W Konojadzie kończy się żółty znakowany szlak pieszy z Wilkowa Polskiego[5].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 57175
- ↑ woj. wielkopolskie >> pow. grodziski >> gmina Kamieniec. Wszystkie dane dla miejscowości Konojad. [w:] Bank Danych Lokalnych [on-line]. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-02-24].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 508 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 928, 13 lutego 2013. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-02-24].
- ↑ a b c d e Alicja Dziewulska, Jan Maj: Kościan: mapa topograficzna Polski. Wydanie turystyczne. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Geodezyjno-Kartograficzne, 1997. ISBN 83-7135-149-6.
- ↑ a b c d Konojad, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 346.
- ↑ Konojad, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 116.
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, Wielkopolska t. I, Warszawa 1883, s. 72.
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 214.
- ↑ Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków na terenie województwa wielkopolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 40. [dostęp 2015-02-24].
Bibliografia
edytuj- E. Callier: Powiat Kościański w XVI stuleciu. Szkic geograficzny. Poznań: 1885.
- W. Kozłowski: Zwiedzamy Ziemię Kościańską - Okolice Kościana. Kościan: 1994.
