Komunistyczna Partia Holandii

Komunistyczna Partia Holandii (nl. Communistische Partij Nederland) – holenderska partia polityczna o profilu komunistycznym. Istniała w latach 1909–1991 po czym wstąpiła w skład nowej lewicowej formacji politycznej, Zielona Lewica.

Communistische Partij Nederland

Państwo	Holandia
Skrót	CPN
Lider	David Wijnkoop (1909–1925) Lou de Visser (1925–1945) Paul de Groot (1945–1967) Marcus Bakker (1967–1982) Ina Brouwer (1982–1991)
Data założenia	1909
Data rozwiązania	1991
Ideologia polityczna	komunizm, leninizm,
Poglądy gospodarcze	socjalizm
Członkostwo międzynarodowe	Komintern (do 1943), Kominform

Rozłam w SDAP

W 1907 roku dwójka działaczy ówczesnej partii socjaldemokratycznej, Ceton i David Wijnkoop założyło pismo De Tribune. Działacze ci na łamach gazety krytykowali umiarkowane kierownictwo Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej (SDAP). Założyciele pisma byli zwolennikami ortodoksyjnego marksizmu i spodziewali się wybuchu rewolucji proletariackiej, kierownictwo SDAP natomiast było zorientowane reformistycznie i parlamentarnie. Na zjeździe partii w Deventer w 1908 kierownictwo SDAP zażądało zaprzestania publikowania Tribune pod groźbą wydalenia z partii twórców pisma. Żądanie spotkało się z odmową. W rezultacie Cetona i Wijnkoopa oraz ich zwolenników (w tym poetę Hermana Gortera) wydalono z partii. W 1909 rozłamowcy założyli nową partie o nazwie Partia Socjaldemokratyczna (SDP). Do 1910 SDAP skupiało się na atakowaniu nowej formacji. Rewolucja rosyjska w 1917 doprowadziła w większości partii socjalistycznych w Europie, do rozłamu na frakcję reformistyczną i rewolucyjną. Pomimo tego że SDP wystartowała w wyborach w 1917 to nie udało się jej uzyskać żadnego mandatu. W wyborach w 1918 partia zdobyła dwa mandaty w parlamencie a Wijnkoop przejął kierownictwo w partii. W tym samym roku SDP dołączyła do Międzynarodówki Komunistycznej grupującej partie sympatyzujące z leninizmem.

Historia ugrupowania

Po wstąpieniu do Międzynarodówki Komunistycznej, partia zmieniła nazwę na 'Holenderska Partia Komunistyczna (CPH). W 1920 czołowi komuniści - Gorter i Pannekoek - opuścili partię i opowiedzieli się za komunizmem rad. W wyborach w 1922 CPH zachowała dwa mandaty. Jednym z kandydatów partii z wyborów tym roku był Indonezyjczyk Tan Malaka który tym samym stał się pierwszym w historii kraju kandydatem pochodzącym z kolonii. Ze względu na wiele schizm i wykluczania z partii działaczy, KPH do czasu II wojny światowej straciła wielu członków i nie cieszyła się dużym poparciem społecznym. W 1929 KPH startowało w wyborach z dwóch różnych list udział a więc uzyskała dwa miejsca w parlamencie. Pod naciskiem Kominternu udało się uzyskać kompromis i zgodę w partii. W 1935 zmieniono nazwę na Komunistyczna Partia Holandii. Podczas wyborów parlamentarnych w 1933 partia zdobyła cztery miejsca w parlamencie. W 1937 zostały one jednak utracone.

Po niemieckiej inwazji na kraj partia została zdelegalizowana przez władze okupacyjne. Już w dniu kapitulacji Holandii, 15 maja 1940, na posiedzeniu zarządu partii postanowiono zbudować nielegalną organizacje. Nielegalna KPH została poddana represjom. Setki ludzi powiązanych z partią zostało aresztowanych z czego co najmniej 130 zostało zamordowanych. Szacuje się, że w czasie wojny zginęło ponad 2000 komunistycznych bojowników ruchu oporu.

Działalność partii komunistycznej podczas wojny doprowadziła ją w okresie powojennym do szczytu popularności. W wyborach samorządowych na początku 1946 roku partia zdobyła 16% głosów w całym kraju. W gminie Amsterdam komuniści cieszyli się (wraz z lewicowym odłamem socjalistów, z którym przez pewien czas tworzyli koalicję) największym poparciem z 32% głosów i 15 mandatami. Pierwsze powojenne wybory parlamentarne w tym roku dały partii 10,6% głosów. Gazeta "Prawda" redagowana przez komunistów była jedną z najbardziej poczytnych gazet w Holandii. Pod wpływem zimnej wojny partia straciła wielu zwolenników i w 1959 uzyskała jedynie 2,4% głosów. Partia była bardzo niepopularna w czasie powstania węgierskiego w 1956, kiedy to ugrupowanie poparło radziecką inwazję.

W 1991 partia weszła w skład nowo powstałego ugrupowania Zielona Lewica. Część działaczy niechętna wobec fuzji utworzyła partie pod nazwą Nowa Partia Komunistyczna Holandii.

Bibliografia

• Ger Verrips: Dwars, duivels en dromend. De geschiedenis van de CPN 1938–1991. Amsterdam: Balans, 1995