Kompania graniczna KOP „Kurhany”
Kompania graniczna KOP „Kurhany” – pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-radzieckiej.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Rozformowanie | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytujNa podstawie rozkazu szefa Sztabu Generalnego L. dz. 12044/O.de B./24 z 27 września 1924, w pierwszym etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza, sformowano 3 batalion graniczny[1][2], a w jego składzie 28 kompanii granicznej KOP „Kurchany”[3]. 5 lutego 1925 pododcinek nr 28 przejęła kompania nowo sformowanego 11 batalionu granicznego[4].
W 1939 1 kompania graniczna KOP „Kurhany” podlegała dowódcy batalionu KOP „Ostróg”[5].
Służba graniczna
edytujPodstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi[6]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza[7].
1 kompania graniczna „Kurhany” w 1934 ochraniała odcinek granicy państwowej szerokości 25 kilometrów 124 metrów[8]. Po stronie sowieckiej granicę ochraniały zastawy „Koziołek”, „Sołowje” i „Czerniwody” z komendantury „Krzywin”[9].
Wydarzenia:
- W meldunku sytuacyjnym z 21 stycznia 1925 napisano:
- Według posiadanych informacji silniejsza grupa dywersyjno-powstańcza grupuje się na odcinku Sknyt-Ułaszanówka-Lisicze. W związku z tym bolszewicy podsłuchują i obserwują naszą obsadę w punktach Sknyt, Ułaszanówka, kol. Moszczanówka. Wydano odpowiednie zarządzenia[10].
- W meldunku sytuacyjnym z 23 stycznia 1925 napisano:
- Z polecenia punktu przejściowego 20 stycznia wysiedlono 21 przemytników, a 21 stycznia 7 przemytników. Na strażnicy KOP „Moszczanica” przytrzymano dwóch przemytników z manufakturą wartości 500 złotych[11].
Kompanie sąsiednie:
- 2 kompania graniczna KOP „Hłuboczek” ⇔ 3 kompania graniczna KOP „Nowomalin” – 1928[12], 1929[13], 1931[9], 1932[14], 1934[15], 1938[16]
Wydarzenia:
- 6 marca 1925 dowódca 110 strażnicy sierż. Piotr Jarosławski wyszedł na kontrolę posterunku i zaginął. Przypuszczano, ze zabłądził i został zatrzymany przez sowieckie elementy graniczne[17].
Struktura organizacyjna kompanii
edytujStrażnice kompanii w 1928 i 1931[18][12][9][b]:
- 109a strażnica KOP „Marjanówka”
- 109 strażnica KOP „Moszczanica”
- 110 strażnica KOP „Badówka”
- 111 strażnica KOP „Wielbowno”[c]
- 112 strażnica KOP „Ostróg” (i szkoła podoficerów niezawodowych)
Strażnice kompanii w 1929, 1932 i 1934[13][19][20][d]:
- strażnica KOP „Moszczanica”
- strażnica KOP „Badówka”
- strażnica KOP „Wielbowno”
- strażnica KOP „Ostróg”
Strażnice kompanii w 1938[16]
- strażnica KOP „Moszczanica”
- strażnica KOP „Blok Mohylany”
- strażnica KOP „Wielbowno”
- strażnica KOP „Ostróg”
Organizacja kompanii 17 września 1939[23]:
- dowództwo kompanii
- pluton odwodowy
- 1 strażnica KOP „Moszczanica”
- 2 strażnica KOP „Blok Mohylany”
- 3 strażnica KOP „Wielbowno”
- 4 strażnica KOP „Ostróg”
Dowódcy kompanii
edytuj- por. Józef Wejsbach (był IX 1928 – 27 XI 1928)[24]
- kpt. Wilhelm Wittlin (27 XI 1928 – 11 IV 1932 → kwatermistrz batalionu)[24]
- kpt. Romuald Borysowicz (1 IV 1933 – )[24]
- kpt. Henryk Jurczyński (– 1939)[25]
Uwagi
edytuj- ↑ wieś Kurhany, gmina Sijańce, powiat zdołbunowski, województwo wołyńskie
- ↑ Strażnice 109 i 110 zakwaterowane były w „budynkach popolicyjnych”, strażnica nr 111 w budynku prywatnym, strażnica 112 w budynku prywatnym własnym. Odwód i dowództwo kompanii zakwaterowane było w koszarach „nowego typu”[18]
- ↑ W dokumentach występuje też pod nazwą Wielbowne[12][13].
- ↑ W 2000 roku Rajmund Szubański napisał, że sformułowania zawarte w artykule „Bataliony, kompanie, strażnice KOP” z 1993 roku, odnoszą się do stanu sprzed 1937 roku[21]. Wymienił następujące strażnice:„Badówka”, „Mohylany”, „Wielbowo”[22].
Przypisy
edytuj- ↑ Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 152.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 23.
- ↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 11/25.
- ↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 24/25.
- ↑ Szubański 2000 ↓, s. 90.
- ↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 3-4.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 312-314.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 306.
- ↑ a b c Szkice dyslokacyjne ↓.
- ↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, nr 11/1925.
- ↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, nr 13/1925.
- ↑ a b c Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 6/1928.
- ↑ a b c Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 6/1929.
- ↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 34/37/1932.
- ↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 58/1934.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 88/1938.
- ↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 48/25.
- ↑ a b Wykaz L.dz.KOP 272/1.Br.Op.Wyszk. ↓.
- ↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 37/1932.
- ↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 57/1934.
- ↑ Szubański 2000 ↓, s. 87.
- ↑ Szubański 1993 ↓, s. 278.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 312.
- ↑ a b c Obsada oficerska bg „Ostróg” ↓.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 656.
Bibliografia
edytuj- Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
- Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. WarszawaPułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 8388067488.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
- Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 8390021794.
- Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
- Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
- Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
- Graficzny wykaz budynków zajmowanych przez oddziały 1 Brygady KOP nr L.dz.KOP 272/1.Br.Op.Wyszk.
- Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/143 do 177/149.)
- Meldunki sytuacyjne dowództwa Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/217.)
- Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/151.)
- Wykaz zmian stanu oficerów batalionu granicznego KOP „Ostróg” w latach 1928–1934 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.184/88.)