Komisariat Straży Granicznej „Międzychód”
Komisariat Straży Granicznej „Międzychód” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
Geneza
edytujNa wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920, powołano do życia Straż Celną[1]. Od połowy 1921 jednostki Straży Celnej rozpoczęły przejmowanie odcinków granicy od pododdziałów Batalionów Celnych[2]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922[3]. Komisariat Straży Celnej „Międzychód”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Międzychód”[4].
W drugiej połowie 1927 przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej[5]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozkazem nr 3 z 25 kwietnia 1928 w sprawie organizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Świechocin” z podkomisariatem „Miedzychód”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej[6].
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytujRozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 Straż Graniczną[7]. Do 1928 funkcjonował komisariat „Świechocin” z podkomisariatem „Międzychód”[8]. Rozkazem nr 3 z 25 kwietnia 1928 w sprawie organizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Świechocin” do Inspektoratu Granicznego nr 10 „Opalenica” i określił jego strukturę organizacyjną[6]. Już 15 września 1928 dowódca Straży Granicznej rozkazem nr 7 w sprawie organizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego podpisanym w zastępstwie przez mjr. Wacława Szpilczyńskiego zmieniał miejsce postoju komisariatu (Międzychód) i jego organizację[9]. Rozkazem nr 11 z 9 stycznia 1930 reorganizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski ustalił numer i nową organizację komisariatu[10].
Służba graniczna
edytujKomisariat w 1936 mieścił się w Międzychodzie przy ulicy Zamkowej 2[11]. Komisariat posiadał telefon (nr 82). Ochraniał odcinek granicy państwowej długości 31,5 km[11] od kamienia granicznego F 185 do kamienia granicznego F 371[12].
- Przemyt na odcinku komisariatu
| Rok | Ilość zatrzymanych osób | Wartość przemytu |
|---|---|---|
| 1928 | 52 | 64568,95 zł |
| 1929 | 38 | 3025,40 zł |
| 1930 | 21 | 1126,90 zł |
| 1931 | 13 | 46878,49 zł |
| 1932 | 13 | 27205,05 zł |
| 1933 | 34 | 2432,33 zł |
| 1934 | 79 | 174116,83 zł |
- Sąsiednie komisariaty
Funkcjonariusze komisariatu
edytuj| Kierownicy/komendanci komisariatu | ||
|---|---|---|
| stopień | imię i nazwisko | okres pełnienia służby |
| podkomisarz | Mieczysław Widacki[13] | był w 1932 – |
| Zastępcy komendanta komisariatu | ||
| przodownik | Zbigniew Trojanowski ? | 1 V 1939[14] – |
| starszy strażnik | Ludwik Sadlewski ? | 1 V 1939 (s.27) - |
Struktura organizacyjna
edytujOrganizacja komisariatu w kwietniu 1928[6]:
- komenda − Świechocin
- podkomisariat Straży Granicznej „Międzychód”
- placówka Straży Granicznej I linii „Stoki”
- placówka Straży Granicznej I linii „Silna”
- placówka Straży Granicznej I linii „Trzytonie”
- placówka Straży Granicznej I linii „Muchocin”
- placówka Straży Granicznej I linii „Sterki”
- placówka Straży Granicznej II linii „Świechocin”
- placówka Straży Granicznej II linii „Lewice”
- placówka Straży Granicznej II linii „Międzychód”
Organizacja komisariatu we wrześniu 1928[15]:
- komenda − Międzychód
- podkomisariat Straży Granicznej „Silna”
- placówka Straży Granicznej I linii „Żmijowiec”
- placówka Straży Granicznej I linii „Muchocin”
- placówka Straży Granicznej I linii „Sterki”
- placówka Straży Granicznej I linii „Stoki”
- placówka Straży Granicznej I linii „Silna”
- placówka Straży Granicznej I linii „Stara Jabłonka”
- placówka Straży Granicznej II linii „Międzychód”
- placówka Straży Granicznej II linii „Lewice”
Organizacja komisariatu w styczniu 1930[10][16]:
- 1/10 komenda − Międzychód
- placówka Straży Granicznej I linii „Sowia Góra”
- placówka Straży Granicznej I linii „Żmijowiec”
- placówka Straży Granicznej I linii „Muchocin”
- placówka Straży Granicznej I linii „Gorzycko Stare”
- placówka Straży Granicznej I linii „Gorzeń”
- placówka Straży Granicznej II linii „Międzychód” ul. Zamkowa 2
Przypisy
edytuj- ↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 130.
- ↑ Piekarz 2017 ↓, s. 28.
- ↑ Dominiczak 1997 ↓, s. 250.
- ↑ Kozłowski 2012 ↓, s. 27.
- ↑ Kula 1994 ↓, s. 40.
- ↑ a b c Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 22.
- ↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
- ↑ Kozicka 2011 ↓, wstęp.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 33.
- ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 70.
- ↑ a b Dyslokacja IG „Wolsztyn” ↓, s. 1.
- ↑ Opis IG „Wolsztyn” ↓, s. 1.
- ↑ Wykaz imienny Wlkp. IO ↓, s. 2.
- ↑ Rozkazy KG SG ↓, s. 24/39.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 34.
- ↑ Dyslokacja Wlkp. IG ↓, r. 1933.
Bibliografia
edytuj- Henryk Dominiczak: Granica polsko-niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743.
- Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
- Wykaz dyslokacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego w latach 1933–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Iwona Kozicka, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Wielkopolski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2011.
- Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
- Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.
- Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
- Karolina Piekarz. Polskie formacje graniczne 1918–1924. „Mówią Wieki”. 2s, 2017. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Mówią Wieki”. ISSN 1897-8088.
- Wykaz imienny oficerów i szeregowych Straży Granicznej Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego pracujących w Przysposobieniu Wojskowym → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Charakterystyka terenu Inspektoratu Granicznego „Wolsztyn” w latach 1935 – 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Rozkazy Komendy Głównej Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.187/30 do 187/41.)
- Wykaz dyslokacji jednostek Inspektoratu Granicznego „Wolsztyn” w 1936 roku → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.190/117.)