Komisariat Straży Granicznej „Ludwikówka”
Komisariat Straży Granicznej „Ludwikówka” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-czechosłowackiej w latach 1929–1938 i granicy polsko-węgierskiej w 1939.
Historia | |
Państwo | |
---|---|
Sformowanie | |
Rozformowanie | |
Organizacja | |
Dyslokacja | |
Formacja | |
Podległość |
Geneza
edytujNa wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920, powołano do życia Straż Celną[1]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku[2]. Komisariat Straży Celnej „Ludwikówka”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Dolina”[3].
W drugiej połowie 1927 przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej[4]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozkazem nr 5 z 16 maja 1928 w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Ludwikówka”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej[5].
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytujRozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 Straż Graniczną[6]. Rozkazem nr 5 z 16 maja 1928 w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Ludwikówka” do Inspektoratu Granicznego nr 20 „Stryj” i określił jego strukturę organizacyjną[5]. Już 8 września 1828 dowódca Straży Granicznej rozkazem nr 6 w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego podpisanym w zastępstwie przez mjr. Wacława Szpilczyńskiego zmieniał organizację komisariatu i ustalał zasięg placówek[7]. Rozkazem nr 7 z 25 września 1929 w sprawie reorganizacji i zmian dyslokacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski określił numer i nową strukturę komisariatu[8].
Rozkazem nr 2 z 16 stycznia 1939 w sprawie przejęcia odcinka granicy polsko-niemieckiej od Korpusu Ochrony Pogranicza na terenie Mazowieckiego Okręgu Straży Granicznej oraz przekazania Korpusowi Ochrony Pogranicza odcinka granicy na terenie Wschodniomałopolskiego Okręgu Straży Granicznej, w związku z przekazaniem Korpusowi Ochrony Pogranicza ochrony części granicy południowej Państwa na odcinku między przełęczą Użocką, a stykiem granicy polsko-rumuńsko-czechosłowackiej, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski zarządził likwidację komisariatu Straży Granicznej „Ludwikówka”[9].
Służba graniczna
edytujSąsiednie komisariaty:
- komisariat Straży Granicznej „Sławsko” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Nadwórna” − maj 1928
- komisariat Straży Granicznej „Sławsko” ⇔ podkomisariat Straży Granicznej „Osmołoda” − wrzesień 1928:
- komisariat Straży Granicznej „Ławoczne” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Sołotwina” − 1935[10]
Kierownicy/komendanci komisariatu
edytujstopień | imię i nazwisko | okres pełnienia służby | kolejne stanowisko |
---|---|---|---|
podkomisarz | Stefan Gawroński[11][a] | 1929 – 1935 | kwatermistrz IG „Chojnice” |
aspirant | Jerzy Gostyński | 1936 - | |
aspirant | Tadeusz Znojkiewicz[12] | 1 XI 1936 – 28 II 1939 | kierownik komisariatu „Rytro“ |
Struktura organizacyjna
edytujOrganizacja komisariatu w maju 1928[5]:
- komenda − Ludwikówka
- placówka Straży Granicznej I linii „Wyszków”[b]
- placówka Straży Granicznej I linii „Beskid Klauza”
- placówka Straży Granicznej II linii „Ludwikówka”
- placówka Straży Granicznej II linii „Stryj”
Organizacja komisariatu we wrześniu 1928[7]:
- placówka Straży Granicznej I linii „Seneczów”[c]
- placówka Straży Granicznej I linii „Beskid Klauza”
- placówka Straży Granicznej II linii „Ludwikówka”
Organizacja komisariatu we wrześniu 1929[8]:
- 2/21 komenda − Ludwikówka
- placówka Straży Granicznej I linii „Seneczów”
- placówka Straży Granicznej I linii „Wyszków” (Kalinowice)
- placówka Straży Granicznej I linii „Beskid Klauza”
- placówka Straży Granicznej II linii „Ludwikówka”
Organizacja komisariatu w 1931:
Uwagi
edytuj- ↑ Stefan Gawroński – w I wojnie światowej walczył w armii niemieckiej. Uczestnik Powstania Wielkopolskiego. W wojnie polsko-bolszewickiej walczył na Zachodniej Białorusi w ramach w 57 pułku piechoty. W czasie walk dwukrotnie ranny. W Straży Celnej od marca 1922 początkowo na stanowisku kierownika komisariatu SC „Piłka”. W marcu 1924 przeniesiony do komisariatu SC „Międzychód”. W marcu 1928 wstąpił do Straży Granicznej. Wyznaczony został an stanowisko kierownika komisariatu SG „Praszka”. W 1929 przeniesiony na to samo stanowisko do komisariatu Sławsko, a kilka miesięcy potem na stanowisko kierownika komisariatu „Ludwikówka”. W 1935 awansował na stanowisko kwatermistrza IG „Chojnice”. We wrześniu 1939 aresztowany przez Sowietów i zamordowany w Katyniu[11].
- ↑ Marek Jabłonowski i Bogusław Polak konsekwentnie używają nazwy Wyżków[13].
- ↑ Marek Jabłonowski i Bogusław Polak używają nazwy Saneczów[7] i Saneczków[8].
Przypisy
edytuj- ↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 130.
- ↑ Dominiczak 1997 ↓, s. 250.
- ↑ Kozłowski 2012 ↓, s. 33.
- ↑ Kula 1994 ↓, s. 40.
- ↑ a b c Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 29.
- ↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
- ↑ a b c Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 31.
- ↑ a b c Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 52.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 146.
- ↑ Promińska 2011 ↓, s. 5.
- ↑ a b Kozłowski 2015 ↓, s. 95.
- ↑ Kozłowski 2015 ↓, s. 366.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 29 i 52.
Bibliografia
edytuj- Henryk Dominiczak: Granica polsko-niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743.
- Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
- Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
- Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
- Piotr Kozłowski: Zapomniani obrońcy granic południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej 1922-1939: słownik biograficzny oficerów, strażników oraz pracowników kontraktowych straży celnej i straży granicznej. Przemyśl: Wydawnictwo Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2015. ISBN 978-83-61329-14-5.
- Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.
- Katarzyna Promińska , Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Wschodniomałopolski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2011 .