Komisariat Straży Granicznej „Krotoszyn”
Komisariat Straży Granicznej „Krotoszyn” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.
Historia | |
Państwo | |
---|---|
Sformowanie | |
Rozformowanie | |
Tradycje | |
Rodowód | |
Organizacja | |
Dyslokacja | |
Formacja | |
Podległość |
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytujW drugiej połowie 1927 przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej[1]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną[2]. Rozkazem nr 3 z 25 kwietnia 1928 roku w sprawie organizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Krotoszyn” do Inspektoratu Granicznego nr 12 „Ostrów” i określił jego strukturę organizacyjną[3]. W nawiązaniu do rozkazu dowódcy SG, Wielkopolski Inspektor Okręgowy swoim rozkazem organizacyjnym nr 2 z 27 czerwca 1928 dokonał połączenia komisariatów Straży Celnej „Zduny” i „Odolanów” tworząc jeden komisariat SG „Krotoszyn”[4].
Już 15 września 1928 dowódca Straży Granicznej rozkazem nr 7 w sprawie zmian dyslokacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego podpisanym w zastępstwie przez mjr. Wacława Szpilczyńskiego zmieniał organizację komisariatu i ustalał zasięg placówek[5]. Rozkazem nr 11 z 9 stycznia 1930 roku reorganizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski ustalił numer i nową organizację komisariatu[6].
Rozkazem nr 3/31 zastępcy komendanta Straży Granicznej płk Emila Czaplińskiego z 5 sierpnia 1931 roku przeniesiono placówkę I linii „Ruda” do Bestwina[7].
Służba graniczna
edytujSiedziba komisariatu mieściła się w Krotoszynie w budynku skarbowym przy ulicy Zdunowskiej. Budynek oddalony był około 8 kilometrów od granicy państwowej. W budynku funkcjonowała kancelaria komisariatu i placówka II linii. Ponadto w 1932 roku zamieszkiwały w nim rodziny dwóch oficerów i dwóch szeregowych[8].
Długość ochranianego odcinka wynosiła 32 kilometry i 770 metrów. w 1932 podzielony był na trzy pododcinki ochraniane przez placówki I linii[8]. Oficerowie uzbrojeni byli w pistolety i szable, szeregowi w kbk Mosin wz. 91/98. Kierownicy placówek, przewodnik psa i wywiadowcy posiadali dodatkowo pistolety czeskie kal.9 mm. Kierownik i zastępca posiadali do swojej dyspozycji konie. Na stanie komisariatu znajdował się jeden rower. Szeregowi do służby używali rowerów prywatnych[9]. W 1934 komisariat posiadał jeden motocykl z wózkiem i jeden rower służbowy[10]. Przemyt w 1934 oszacowano na 1959,90 zł, zatrzymano 57 osób[11].
Na terenie komisariatu funkcjonowały trzy przejścia graniczne[12]:
- Zduny Kolej – przejście kolejowe o ruchu osobowym i towarowym, czynne codziennie w godzinach przejazdów pociągów. Przy przejściu działał urząd celny
- Zduny Rogatka – przejście drogowe o ruchu osobowym i pojazdów mechanicznych, czynne codziennie; Przy przejściu działał urząd celny
- Sulmierzyce Błonie – przejście drogowe o ruchu osobowym i pojazdów mechanicznych, czynne w soboty, niedziele i poniedziałki
Sąsiednie komisariaty:
Struktura organizacyjna
edytujOrganizacja komisariatu w kwietniu 1928[13]:
- komenda − Krotoszyn
- placówka Straży Granicznej I linii „Rochy”
- placówka Straży Granicznej I linii „Zduny”
- placówka Straży Granicznej I linii „Ujazd”
- placówka Straży Granicznej II linii „Krotoszyn”
Organizacja komisariatu we wrześniu 1928[14]:
- placówka Straży Granicznej I linii „Rochy”
- placówka Straży Granicznej I linii „Zduny”
- placówka Straży Granicznej I linii „Sulmierzyce”
- placówka Straży Granicznej I linii „Uciechów”
- placówka Straży Granicznej II linii „Krotoszyn”
- placówka Straży Granicznej II linii „Odolanów”
Organizacja komisariatu w styczniu 1930[15][16]
- 1/12 komenda − Krotoszyn
- placówka Straży Granicznej I linii „Ruda” → w 1931 przeniesiona do Bestwina
- placówka Straży Granicznej I linii „Zduny”
- placówka Straży Granicznej I linii „Sulmierzyce”
- placówka Straży Granicznej I linii „Uciechów”
- placówka Straży Granicznej II linii „Krotoszyn” ul. Zdunowska
Organizacja komisariatu w grudniu 1932[8]
- 1/12 komenda − Krotoszyn
- placówka Straży Granicznej I linii „Bestwin”
- placówka Straży Granicznej I linii „Zduny”
- placówka Straży Granicznej I linii „Chachalnia”
- placówka Straży Granicznej I linii „Sulmierzyce”
- placówka Straży Granicznej I linii „Uciechów”
- placówka Straży Granicznej II linii „Krotoszyn”
Funkcjonariusze komisariatu
edytujKierownicy/komendanci komisariatu | |||
---|---|---|---|
stopień | imię i nazwisko | okres pełnienia służby | kolejne stanowisko |
podkomisarz | Antoni Drobnik[a] | – 30 VI 1928[17] | |
komisarz | Wacław Sawicki[b] | 30 VI 1928 –31 VIII 1928 | powrócił do czynnej służby wojskowej[17] |
komisarz | Bronisław Popiel | 1 IX 1928 – [17] | |
podkomisarz | Franciszek Szulc | był VI 1931 – 1933[18][17] | |
podkomisarz | Franciszek Białowąs | 1933 – 31 V 1934[19] | |
podkomisarz | Julian Kapuściński | 6 VI 1934[10] – 12 VIII 1939[20] | do dyspozycji KG SG |
aspirant | Zygmunt Bezucha | 12 VIII 1939[21] – | |
Zastępcy komendanta komisariatu | |||
starszy strażnik | Stanisław Dorosz | 1 V 1939[22] – | |
strażnik | Józef Mikołajczyk | 8 VII 1939[23] - |
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Kula 1994 ↓, s. 40.
- ↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 23.
- ↑ Grzywaczewski 2015 ↓, s. 75.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 33.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 71.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 78.
- ↑ a b c Kronika Inspektoratu „Ostrów” ↓, s. 8.
- ↑ Kronika Inspektoratu „Ostrów” ↓, s. 9/33.
- ↑ a b Kronika Inspektoratu „Ostrów” ↓, s. 2/34.
- ↑ Kronika Inspektoratu „Ostrów” ↓, s. 3/34.
- ↑ Grzywaczewski 2015 ↓, s. 76.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 22.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 35.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 70.
- ↑ Dyslokacja Wlkp. IG ↓, r. 1933.
- ↑ a b c d Grzywaczewski 2015 ↓, s. 80.
- ↑ Kronika Inspektoratu „Ostrów” ↓, s. 1.
- ↑ Kronika Inspektoratu „Ostrów” ↓, s. 1/33 i 2/34.
- ↑ Rozkazy Komendy SG ↓, s. 65/39.
- ↑ Rozkazy Komendy SG ↓, s. 63/39.
- ↑ Rozkazy Komendy SG ↓, s. 27/39.
- ↑ Rozkazy Komendy SG ↓, s. 52/39.
Bibliografia
edytuj- Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł.. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
- Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
- Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
- Jan Grzywaczewski: Komisariat Straży Granicznej Krotoszyn 1928-1939. W: Józef Zdunek: Krotoszyn i okolice. Opracowania i materiały źródłowe.. T. XI. Krotoszyn: Towarzystwo Miłośników i Badaczy Ziemi Krotoszyńskiej, 2015.
- Kronika Inspektoratu Granicznego „Ostrów” w latach 1932–1933 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Wykaz dyslokacji Wielkopolskiego Inspektoratu Granicznego w latach 1933–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Rozkazy Komendy Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.