Wikipedia

Komenda Rejonu Uzupełnień Częstochowa

Komenda Rejonu Uzupełnień Częstochowa (KRU Częstochowa) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie[2].

Komenda Rejonu Uzupełnień Częstochowa
Powiatowa Komenda Uzupełnień
Częstochowa
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1918

Rozformowanie

1939

Tradycje
Rodowód

PKU Częstochowa VII
PKU 27 pp
PKU Częstochowa[1]

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja

Częstochowa

Podległość

DOGen. „Kielce”
DOK IV

Skład

PKU typ IV

Granice PKU 27 pp
Komendy rejonów uzupełnień OK III

Formowanie i zmiany organizacyjne

edytuj

W 1917 na terenie Częstochowy funkcjonował Główny Urząd Zaciągu[3]. Rozkazem kierownika MSWojsk. nr 144 z 27 listopada 1918 w sprawie organizacji władz zaciągowych powołano do życia między innymi Powiatową Komendę Uzupełnień w Częstochowie dla Okręgu Wojskowego VII obejmującego powiaty: częstochowski i wieluński[4]. Z chwilą wejścia w życie rozkazu i sformowania nowego PKU, Główny Urząd Zaciągu do Wojska Polskiego zobowiązany był przekazać całość dokumentacji tej PKU na obszarze której znajdował się[5]. Bezpośrednią kontrolę nad PKU sprawowała Okręgowa Komendy Uzupełnień w Kielcach[5].

W czerwcu 1921 roku PKU 27 pp była podporządkowana Dowództwu Okręgu Generalnego „Kielce” i obejmowała swoją właściwością powiaty: częstochowski i wieluński[6].

W kwietniu 1924 roku z PKU Częstochowa został wyłączony powiat lubliniecki i włączony do nowo powstałej PKU Lubliniec[7]. Od tego czasu PKU Częstochowa administrowała powiatami: częstochowskim i włoszczowskim[8][9].

18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej[10], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu[8]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru[11][12]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu[13].

Zadania i nowa organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 roku instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej[11]. W skład PKU Częstochowa wchodziły dwa referaty: I) referat administracji rezerw i II) referat poborowy[11]. Nowa organizacja i obsada służby poborowej na stopie pokojowej według stanów osobowych L. O. I. Szt. Gen. 3477/Org. 25 została ogłoszona 4 lutego 1926 roku. Z tą chwilą zniesione zostały stanowiska oficerów ewidencyjnych[14][15][16].

12 marca 1926 roku została ogłoszona obsada personalna Przysposobienia Wojskowego, zatwierdzona rozkazem Dep. I L. 6000/26 przez pełniącego obowiązki szefa Sztabu Generalnego gen. dyw. Edmunda Kesslera, w imieniu ministra spraw wojskowych. Zgodnie z nową organizacją pokojową Przysposobienia Wojskowego zostały zlikwidowane stanowiska oficerów instrukcyjnych przy PKU, a w ich miejsce utworzone rozkazem Oddz. I Szt. Gen. L. 7600/Org. 25 stanowiska oficerów przysposobienia wojskowego w pułkach piechoty[17].

Od 1926 roku, obok ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Częstochowa normowała „Tymczasowa instrukcja służbowa dla PKU”, wprowadzona do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.[18]

W grudniu 1930 roku komenda posiadała skład osobowy typ IV[18].

31 lipca 1931 roku gen. dyw. Kazimierz Fabrycy, w zastępstwie ministra spraw wojskowych, rozkazem B. Og. Org. 4031 Org. wprowadził zmiany w organizacji służby poborowej na stopie pokojowej. Zmiany te polegały między innymi na zamianie stanowisk oficerów administracji w PKU na stanowiska oficerów broni (piechoty) oraz zmniejszeniu składu osobowego PKU typ I–IV o jednego oficera i zwiększeniu o jednego urzędnika II kategorii. Liczba szeregowych zawodowych i niezawodowych oraz urzędników III kategorii i niższych funkcjonariuszy pozostała bez zmian[19].

1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Częstochowa została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Częstochowa przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku[20], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym[21]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność KRU Częstochowa normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień[22].

Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr IV, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował miasto Częstochowa oraz powiaty: częstochowski i włoszczowski[2].

Obsada personalna komendy

edytuj

Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU i KRU Częstochowa, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w 1926 i 1938 roku.

Komendanci
  • ppłk Józef Czajewski (10 I – 15 VII 1919 → komendant PKU Białystok[23])
  • płk Władysław Odyniec (15 VII 1919[23] – 18 II 1921[24])
  • płk Apoloniusz Wysocki (18 II 1921[24] – 5 V 1921)
  • ppłk Mieczysław Kozicki (5 V – X 1921)
  • mjr rez. powoł. do sł. czyn. Roman Różycki (1921[25] – I 1924 → 2 puł[26][27])
  • mjr / ppłk piech. Antoni I Malinowski (I 1924[28] – II 1927 → stan spoczynku z dniem 30 IV 1927[29])
  • mjr piech. Mieczysław Żyromski (III[30] – 30 IX 1927 → stan spoczynku[31])
  • płk piech. Władysław Mielnik[a] (IX 1927[32] – IV 1928[33])
  • ppłk art. dr Eugeniusz Leopold Baranowicz (IV 1928[34] – 31 XII 1928 → stan spoczynku[35])
  • ppłk łącz. Antoni Powierza (XII 1928[36][37] – 31 VIII 1931 → stan spoczynku[38])
  • mjr dypl. piech. Kazimierz Ring[b] (IX 1931 – XI 1932 → dyspozycja dowódcy OK IVDz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 15 listopada 1932 roku, s. 397)
  • mjr piech. Henryk Dmowski[c] (1 VIII 1933[40] – 1939[25] → kierownik samodzielnego referatu uzupełnień w Oddziale I SG[41])
  • mjr piech. Franciszek Michał Węda (1939[42], †1940 Katyń)
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1921–1925[43][44]
  • I referent
    • mjr piech. Antoni I Malinowski (do I 1924 → komendant PKU)
    • por. / kpt. kanc. Jan Antoni Studencki (I 1924[45] – II 1926 → kierownik I referatu)
  • II referent – urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Kazimierz Józef Olejnik (1923–1924)
  • oficer instrukcyjny
    • por. piech. Jan Kazimierz Gawlikowski (był w 1923 – III 1925 → 27 pp[46])
    • por. piech. Jan Bojarski (III 1925[46] – III 1926 → 27 pp[47])
  • oficer ewidencyjny na powiat częstochowski
    • urzędnik wojsk. XI rangi Antoni Markiewicz (od 1 VI 1923[48])
    • por. kanc. Zdzisław Toczewski (od 1 XII 1924[49])
  • oficer ewidencyjny na powiat włoszczowski
    • urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Zbigniew Chowaniec (do 1 XII 1924 → PKU Lwów Powiat[49])
    • por. piech. Władysław Dawid (II[50] – III 1925[51] → 22 pp)
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1926–1938[52][53][54]
  • kierownik I referatu administracji rezerw i zastępca komendanta – kpt. kanc. / piech. Jan Antoni Studencki[d] (II 1926 – był w VI 1935)
  • kierownik II referatu poborowego
    • por. kanc. Stanisław Toczewski (od II 1926)
    • por. kanc. Marian Michał Łukasiewicz[e] (XI 1928[62] – 1 VIII 1932[63] → praktyka u płatnika 27 pp)
    • kpt. piech. Stanisław Górnikowski[f] (1932[68] – był w VI 1935)
  • referent – por. kanc. Kazimierz Józef Olejnik (II 1926 – 1 VIII 1931[69] → kierownik II referatu PKU Będzin)
  • referent (etat przejściowy) – por. kanc. Jan I Popiel (od II 1926)
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych KRU w latach 1938–1939[42][g]
  • kierownik I referatu ewidencji – kpt. adm. (piech.) Jan Nepomucen Szkup (od IX 1939 w niemieckiej niewoli, w Oflagu II B Arnswalde[57])
  • kierownik II referatu uzupełnień – kpt. piech. Stanisław Jan Owsiany †1940 Charków[71]

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Płk piech. Władysław Mielnik w kwietniu 1928 roku przydzielony został na stanowisko inspektora poborowego dla Okręgów Korpusów Nr Vi i X z siedzibą we Lwowie.
  2. ↑ Mjr dypl. piech. Kazimierz Wiktor Ring Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934 roku, s. 24, sprostowano imię z „Kazimierz” na „Kazimierz Wiktor” (ur. 28 lipca 1896) był odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Krzyżem Niepodległości i Krzyżem Walecznych (czterokrotnie). Na stopień majora został mianowany ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 roku w korpusie oficerów piechoty. W kwietniu 1925 roku został przydzielony z DOK III w Grodnie do DOK II w Lublinie Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 45 z 23 kwietnia 1925 roku, s. 217. W marcu 1931 roku został przydzielony z 73 pp do PKU CzęstochowaDz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 26 marca 1931 roku, s. 97. W marcu 1932 roku został zatwierdzony na stanowisku komendanta PKUDz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 227. W listopadzie 1932 roku został zwolniony z zajmowanego stanowiska i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr IV. Z dniem 30 listopada 1933 roku został przeniesiony do rezerwy z równoczesnym przeniesieniem w rezerwie do 54 pp w TarnopoluDz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 139. Do stycznia 1937 roku był starostą zbaraskim, a następnie starostą włodzimierskim i dębickim (1938–1939).
  3. ↑ Mjr piech. Henryk Dmowski ur. 9 grudnia 1895 w Moskwie, w rodzinie Juliana Walentego (1857–1918), brata Romana. W czasie I wojny światowej służył w Legionie Puławskim. Zmarł w 1975. 16 marca 1933 został odznaczony Krzyżem Niepodległości[39], a 19 marca 1936 Złotym Krzyżem Zasługi Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 19 marca 1936 roku, s. 1.
  4. ↑ Kpt. piech. Jan Antoni Studencki ur. 14 maja 1893 roku. Mianowany kapitanem ze starszeństwem z 1 lipca 1923 roku w korpusie oficerów administracji, dział kancelaryjny. Był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi[55]. W marcu 1934 roku przeniesiony został z korpusu oficerów administracji do korpusu oficerów piechoty[56]. Prawdopodobnie to on był więźniem nr 2878 obozu Auschwitz-Birkenau[57].
  5. ↑ Kpt. int. Marian Michał Łukasiewicz ur. 25 sierpnia 1891 roku[58] z dniem 1 sierpnia 1932 roku skierowany został na czteromiesięczną praktykę u płatnika 27 pp w Częstochowie. Po zakończeniu praktyki został przeniesiony do 7 pal w Częstochowie na stanowisko płatnika[59], a z dniem 15 sierpnia 1933 roku przeniesiony z korpusu oficerów administracji do korpusu oficerów intendentów[60]. W 7 pal pełnił służbę do 1939 roku, do mobilizacji na stanowisku oficera gospodarczego, a w czasie kampanii wrześniowej na stanowisku oficera płatnika. W czasie walk dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagu X A Sandbostel, a następnie w Oflagu II C Woldenberg[61].
  6. ↑ Mjr Stanisław Górnikowski (ur. 27 kwietnia 1890[64]). W listopadzie 1938 roku, będąc w stanie spoczynku i ponownie w korpusie oficerów administracji, został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi[65]. W 1941 roku był więziony w Obozie NKWD w Griazowcu[66]. Po uwolnieniu pełnił służbę w 13 pp. 15 grudnia 1941 został mianowany majorem[67].
  7. ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[70].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Almanach oficerski 1923/24 ↓, s. 35.
  2. ↑ a b Dz.U. z 1939 r. nr 20, poz. 131.
  3. ↑ Szandrocho 2011 ↓, s. 42.
  4. ↑ Szandrocho 2011 ↓, s. 44, 46.
  5. ↑ a b Szandrocho 2011 ↓, s. 47.
  6. ↑ Rozkaz DOGen. Kielce ↓, Nr 69 z 23 czerwca 1921 roku, zał. nr 2 do pkt 11.
  7. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 12 z 26 marca 1924 roku, poz. 178.
  8. ↑ a b Dz.U. z 1925 r. nr 37, poz. 252.
  9. ↑ Dz.U. z 1930 r. nr 31, poz. 270.
  10. ↑ Dz.U. z 1924 r. nr 61, poz. 609.
  11. ↑ a b c Jarno 2001 ↓, s. 169.
  12. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, autor użył sformułowania „wszystkie czynności przygotowawcze do poboru, jak również jego przeprowadzenie przeszły do władz administracyjnych”, co nie odpowiadało podziałowi kompetencji władz wojskowych i cywilnych, określonych we wspomnianych aktach prawa.
  13. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393–394.
  14. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 7–20.
  15. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, wg autora stanowiska oficerów ewidencyjnych, po krótkotrwałym przydzieleniu ich do władz administracyjnych, zostały zniesione w 1925 roku.
  16. ↑ Jarno 2001 ↓, s. 169, autor także datuje zniesienie stanowisk oficerów ewidencyjnych na rok 1925, co stoi w sprzeczności z ogłoszoną 4 lutego 1926 roku obsadą służby poborowej na stopie pokojowej.
  17. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 1–10.
  18. ↑ a b Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 40 z 23 grudnia 1930 roku, poz. 471.
  19. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 23 z 31 lipca 1931 roku, poz. 290.
  20. ↑ Jarno 2001 ↓, s. 173.
  21. ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 25, poz. 220.
  22. ↑ Historia WKU Suwałki ↓.
  23. ↑ a b Dz. Rozk. Wojsk. Nr 81 z 31 lipca 1919 roku, poz. 2846.
  24. ↑ a b Rozkaz DOGen. Kielce ↓, Nr 20 z 18 lutego 1921 roku, pkt 4.
  25. ↑ a b Jarno 2001 ↓, s. 170.
  26. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 24 stycznia 1924 roku, s. 35.
  27. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 10 lutego 1924 roku, s. 58, z dniem 31 stycznia 1924 roku został zwolniony z czynnej służby wojskowej.
  28. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 24 stycznia 1924 roku, s. 37.
  29. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 5 lutego 1927 roku, s. 38, 44.
  30. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 lutego 1927 roku, s. 65.
  31. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 22 lipca 1927 roku, s. 215.
  32. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 24 z 26 września 1927 roku, s. 283.
  33. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 157.
  34. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 158.
  35. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928 roku, s. 384.
  36. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928 roku, s. 357, tu ogłoszono przydział na stanowisko komendanta PKU Kutno.
  37. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 29 stycznia 1929 roku, s. 49, sprostowano, że chodziło o przydział na stanowisko komendanta PKU Częstochowa.
  38. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 17 z 19 grudnia 1930 roku, s. 365.
  39. ↑ M.P. z 1933 r. nr 63, poz. 81 Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 11 listopada 1933 roku, s. 282.
  40. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 czerwca 1933 roku, s. 139.
  41. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 421.
  42. ↑ a b Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 846.
  43. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 604, 1462, 1555, 1562–1563.
  44. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1330.
  45. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 24 stycznia 1924 roku, s. 36.
  46. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 28 z 8 marca 1925 roku, s. 137.
  47. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 9.
  48. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 30 marca 1923 roku, s. 226.
  49. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 112 z 23 października 1924 roku, s. 627.
  50. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 18 z 17 lutego 1925 roku, s. 79.
  51. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 32 z 19 marca 1925 roku, s. 151.
  52. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 12.
  53. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. XII, 512.
  54. ↑ Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 17, 39, 42.
  55. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 355.
  56. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 12 marca 1934 roku, s. 86.
  57. ↑ a b Straty ↓.
  58. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 357.
  59. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 88.
  60. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 15 września 1933 roku, s. 182.
  61. ↑ Straty ↓, numer jeniecki „611”.
  62. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928 roku, s. 363.
  63. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 436.
  64. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934 roku, s. 29, sprostowano datę urodzenia z „4 maja 1890” na „27 kwietnia 1890” roku.
  65. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 listopada 1938 roku, s. 51.
  66. ↑ Griazowiec ↓, s. 10.
  67. ↑ Kronika 1944 ↓, s. 30.
  68. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 417.
  69. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 24.
  70. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
  71. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 392.

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Komenda_Rejonu_Uzupełnień_Częstochowa&oldid=74799198”