Kolonowskie
Kolonowskie (dodatkowa nazwa w j. niem. Colonnowska, w latach 1936–1945 Grafenweiler[2], śl. Kolōnowska) – miasto na Górnym Śląsku, w województwie opolskim, w powiecie strzeleckim, położone nad Małą Panwią, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kolonowskie. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do dawnego woj. opolskiego.
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||
.jpg) Kościół pw. Niepokalanego Serca Maryi | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Gmina | |||
| Prawa miejskie |
1973 | ||
| Burmistrz |
Norbert Koston | ||
| Powierzchnia |
55,67[1] km² | ||
| Populacja (01.01.2024) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Strefa numeracyjna |
77 | ||
| Kod pocztowy |
47-110 | ||
| Tablice rejestracyjne |
OST | ||
Położenie na mapie gminy Kolonowskie  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |||
Położenie na mapie powiatu strzeleckiego  | |||
 50°39′11″N 18°23′20″E/50,653056 18,388889
| |||
| TERC (TERYT) |
1611034 | ||
| SIMC |
0965631 | ||
Urząd miejski ul. Księdza Czerwionki 3947-110 Kolonowskie | |||
| Strona internetowa | |||
| BIP | |||
Według danych GUS z 1 stycznia 2024 r. miasto liczyło 3207 mieszkańców[1].
Położenie
edytuj
Kolonowskie leży na Nizinie Śląskiej, blisko granicy z Wyżyną Śląską. Przez Kolonowskie przebiega droga wojewódzka nr 463 oraz linia kolejowa nr 144 Opole – Tarnowskie Góry, na której funkcjonuje przystanek Kolonowskie.
Przez miejscowość przepływa rzeka Mała Panew oraz jej dopływ Bziniczka uchodząca do Małej Panwi w Kolonowskiem.
Nazwa
edytujW okresie hitlerowskiego reżimu w latach 1936–1945, miejscowość nosiła nazwę Grafenweiler[3].
Opis
edytujNa terenie Kolonowskiego działają m.in.: ośrodek zdrowia, placówki handlowe i zakłady rzemieślnicze, biblioteka publiczna, przedszkole, szkoła podstawowa i gimnazjum, Miejsko-Gminne Centrum Kulturalno-Sportowe wraz z boiskiem, kręgielnia, klub piłkarski KS Unia Kolonowskie, jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej, koło Mniejszości Niemieckiej, orkiestra dęta, koło Polskiego Związku Wędkarskiego, koła łowieckie „Leśnik” i „Daniel”, oddział Polskiego Związku Hodowców Gołębi Pocztowych, Rodzina Kolpinga, Caritas parafialny i koło przyjaciół Hochdahl–Cergy–Kolonowskie.
Historia
edytujW roku 1780 właściciel ziem hrabia Filip Colonna zlecił wybudowanie huty wraz z wielkim piecem nad rzeką Brzinitzka (Bziniczka), będącej prawym dopływem rzeki Malapane (Mała Panew). Datę tę uważa się za początek istnienia Kolonowskiego[4]. Powstała osada była jedną z wielu wzdłuż biegu Małej Panwi. Innymi założonymi przez Colonnę były m.in. Haraszowskie, Spórok, Fosowskie i Świerkle[5].
Wokół huty powstała mała osada robotnicza, która w roku 1797 przyjęła nazwę Colonnowska, od nazwiska swojego założyciela. Wybudowany kanał hutniczy łączył huty w Zawadzki (Zawadzkie), Colonnowska (Kolonowskie) i Vossowska (Fosowskie). Rzeka służyła natomiast do transportu towarów do Deschowitz (Zdzieszowice), gdzie przeładowywano towar i transportowano dalej Odrą. W roku 1805 powstał drugi wielki piec. W 1854 roku otwarto linię kolejową z Opola do Tarnowskich Gór[6]. Po śmierci hrabiego majątek po nim odziedziczył Andreas Maria Graf von Renard, który przyczynił się do dalszej rozbudowy zakładów. Mimo wielkich starań zakłady w Colonnowska coraz bardziej traciły na znaczeniu. W 1921 roku zamknięto hutę, a w 1926 odlewnię[6]. Budynki huty wyburzono, pozostał jedynie budynek dawnego jej biura, istniejący do dziś[7].
W 1880 roku ruszyła nasycalnia drewna, obecnie: Kopgard Sp. z o.o. W 1907 roku, nowy właściciel ziemski, książę Christian Ernst zu Stolberg-Wernigerode wydał zlecenie na budowę fabryki kartonów (Kartonagenfabrik), istniejącej do dzisiaj pod nazwą Packprofil Sp. z o.o. J.V. Produkcja ruszyła w 1908 roku[8].
W 1933 roku została wybudowana kaplica i Kolonowskie odłączyło się od parafii Staniszcze Wielkie. W 1942 roku Kolonowskie stało się samodzielną parafią, a kościół pod wezwaniem Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny został wybudowany po wojnie i konsekrowany w roku 1954[9].
W 1973 roku Kolonowskie otrzymało prawa miejskie. W granice miasta włączono wówczas osiedla Haraszowskie, Bendawice i Fosowskie[6].
Demografia
edytuj- Piramida wieku mieszkańców Kolonowskiego w 2014 roku[10].
Zabytki i muzeum
edytuj
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest dom – biura huty, ul. Leśna 8, drewniany, z k. XVIII w.[11] W budynku tym znajduje się Izba Regionalna Historii Lokalnej w Kolonowskiem.
Ludzie związani z Kolonowskiem
edytujZobacz też
edytujLinki zewnętrzne
edytuj- Vossowska, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 9.
- Brzynicka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 429.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 22 lipca 2024 [dostęp 2024-10-23] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ Informationsseite – DENIC eG [online], www.verwaltungsgeschichte.de [dostęp 2018-07-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-14] (niem.).
- ↑ Kolonowskie – Urząd Miasta i Gminy Kolonowskie [online], kolonowskie.pl [dostęp 2018-05-28] (pol.).
- ↑ Historia – Powiat Strzelecki [online], powiatstrzelecki.pl [dostęp 2018-05-28] (pol.).
- ↑ a b c Program opieki nad zabytkami gminy Kolonowskie na lata 2011–2014 [online], s. 25.
- ↑ Józef Tomasz Juros, Historia, zabytki i ślady hutnictwa w dolinie Małej Panwi, s. 59.
- ↑ Super User, Historia [online], packprofil.pl [dostęp 2018-05-28] (pol.).
- ↑ Marcin Rozik, Parafia Kolonowskie [online], www.parafia-kolonowskie.pl [dostęp 2018-05-28].
- ↑ Kolonowskie w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 115.