Kolonialne marynarki wojenne Australii

Kolonialne marynarki wojenne Australii − przed utworzeniem Federacji Australijskiej w 1901, pięć z sześciu kolonii australijskich posiadało własne floty wojenne. Były to stany: Nowa Południowa Walia, Queensland, Australia Południowa, Wiktoria oraz Australia Zachodnia. Zostały zlikwidowane w roku 1901, kiedy to nowa konstytucja zabroniła stanom posiadania osobnych sił zbrojnych i powstała Royal Australian Navy.

Nowa Południowa Walia

Utworzona pod zwierzchnictwem Rządu Nowej Południowej Walii, funkcjonowała pod dwoma nazwami – New South Wales Naval Brigade i New South Wales Naval Artillery Volunteers. W 1855 zbudowano pierwszy okręt – kanonierkę Spitfire, który pozostawał w czynnej służbie do 1859, kiedy następnie został przekazany stanowi Queensland. Pod koniec lat 70. XIX w. rząd wydał kolejny dekret o budowie dwóch torpedowców – Acherona i Avernusa, oba torpedowce zostały skonstruowane w Sydney. W 1882 do floty dołączył HMS Wolverine, który został kupiony od Royal Navy. Kwatera główna dowództwa marynarki znajdowała się w Fort Macquarie.

Queensland

Utworzona w 1883 z dekretów Jervoisa-Scratchleya pod nazwą Queensland Maritime Defence Force. Poniższa lista przedstawia wszystkie okręty, które służyły we flocie Marynarki kolonialnej stanu Queensland:

Nazwa	Klasa	Typ	Data	Uwagi
Bonito	kanonierka		1884–1901
Bream	kanonierka		1884–1901	Zatonęła w porcie Tangalooma

Nazwa	Klasa	Typ	Data	Uwagi
Dolphin	kanonierka		1884–1901	Zatonęła w porcie Tangalooma

Nazwa	Klasa	Typ	Data	Uwagi
Gayundah	kanonierka	Gayundah	1884–1918

Nazwa	Klasa	Data
Midge	torpedowiec	1887–1912
Miner	stawiacz min	1887–1901
Mosquito	torpedowiec	1884–1910

Nazwa	Klasa	Typ	Data	Uwagi
Otter	patrolowiec		1887–1906	Zarekwirowany podczas I i II wojny światowej

Nazwa	Klasa	Typ	Data	Uwagi
Paluma	kanonierka	Gayundah	1884–1916
Pumba	kanonierka		1884–1901

Nazwa	Klasa	Typ	Data	Uwagi
Stingaree	kanonierka		1984–1895	Zatonęła w porcie Tangalooma

Australia Południowa

W latach 80. XIX w., gubernator Australii Południowej – William Jervois, wydał akt o utworzeniu kolonialnej marynarki wojennej w stanie Australia Południowa. We wrześniu 1884 włączono pierwszy okręt – 920-tonową kanonierkę Protector, która była jednym z najbardziej zaawansowanych okrętów w całej Australii. Okręt ten brał udział m.in. w powstaniu bokserów w Chinach. Dla ochrony okrętu, rząd Australii Południowej utworzył specjalną brygadę morską. W 1905 zakupiono od Tasmanii torpedowiec TB 191.

Wiktoria

Stan Wiktoria utworzył własną marynarkę wojenną, która działa pod nazwą Victorian Naval Forces. W 1853 rozpoczęto budowę pierwszego okrętu – HMCS Victoria, którego budowę ukończono 30 czerwca 1855. 31 maja 1856 okręt przybył do stanu Wiktoria. Jednostka brała udział m.in. w wojnach maoryskich oraz w ekspedycji Burke’a i Willis'a. W 1859 sformowano brygadę morską. Następnie w 1863 brygada otrzymała status pół-milicji, ponownie przeformowana 1871, zmieniła nazwę na „Rezerwę Morską Wiktorii” i działa już jako pełny organ milicyjny. Po raz ostatni przeformowana w 1885, kiedy przyjęła nazwę „Brygady Morskiej Wiktoii”. W okresie swej świetności brygada liczyła 300 milicjantów. Po olbrzymim sukcesie zakupu okrętu HMCS Victoria rząd kolonialny Wiktorii dokonał zakupu „monitora parapetowego” HMVS Cerberus, wraz z zakupem tego okrętu, Royal Navy podarowała okręt liniowy HMS Nelson. W 1884 do listy okrętów VNF dołączono torpedowce: HMVS Childers, HMVS Lonsdale oraz HMVS Nepean a także kanonierki: HMVS Victoria (1884) oraz HMVS Albert. W 1886 dołączyła kolejna łódź torpedowa – HMVS Gordon, zaś w 1892 – HMVS Countess of Hopetoun. Na potrzeby militarne zmodyfikowano również dwie szalandy – Batman i Fawkner. Obydwa okręty zostały uzbrojone w działa 6-funtowe zamontowane na dziobach okrętów. Holownik Gannet oraz parowiec Lady Loch także zostały podobnie zmodyfikowane. Okręty zarządu portowego Commissioner i Customs No. 1 zostały zmodyfikowane w łodzie torpedowe. W 1885, rządowe parowce Lion i Spray zostały uzbrojone w 6-funtowe działa Armstronga. Spray przeszedł później kolejną modyfikację – w okręcie tym, zamontowano dwie wyrzutnie torpedowe. Kwatera główna marynarki Wiktorii znajdowała się w Port Phillip.

Australia Zachodnia

Australia Zachodnia nie posiadała własnej wojennej marynarki kolonialnej do 1890, kiedy to utworzono samorząd stanu Australia Zachodnia. Jednakże w 1879 utworzono jednostkę milicyjną, której nadano nazwę „Artylerii Morskiej Fremantle”. Jednostka miała ochraniać port Fremantle w Perth, a żołnierzy stanowili byli marynarze Royal Navy oraz morscy najemnicy. Jednostka została wyposażona w dwa 6-funtowe działa polowe zamontowane w porcie bez możliwości przemieszczania ich. W 1889 wymieniono działa na silniejsze działa 9-funtowe z możliwością przemieszczania ich. Po przeformowaniu jednostka przyjęła nazwę „Artylerii Ochotniczej Fremantle”.

Tasmania

W połowie lat 30. XIX w. koloniści zamieszkujący Ziemię van Diemena wybudowali i uzbroili szkuner, który nazwali Eliza. Okręt został wybudowany w Port Arthur i przeznaczony głównie do walki z piractwem morskim. W 1883 Tasmania otrzymała torpedowiec TB 191. Okręt przybył do stolicy stanu – Hobart, 1 maja 1884 i pozostawał w służbie do 1905, kiedy następnie został przekazany Australii Południowej.

Bibliografia

Dennis, Peter, The Oxford Companion to Australian Military History, (II. edycja). Melbourne: Oxford University Press Australia & New Zealand 2008, ISBN 978-0-19-551784-2.
RossR. Gillett RossR., Warships of Australia, ColinC. Graham, Anthony KeithA.K. Macdougall, Adelaide: Rigby Limited, 1977, ISBN 0-7270-0472-7, OCLC 4466019 .
Macdougall, A., Australians at War: A Pictorial History, The Five Mile Press 1991, ISBN 1-86503-865-2.