Kogia płaskonosa

Kogia płaskonosa
	Kogia sima
	(R. Owen, 1866)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	Cetartiodactyla
Podrząd	Whippomorpha
Infrarząd	walenie
Parvordo	zębowce
Nadrodzina	Physteroidea
Rodzina	kogiowate
Rodzaj	kogia
Gatunek	kogia płaskonosa
Synonimy
	Physeter (Euphysetes) simus R. Owen, 1866; Callignathus simus: Gill, 1871; Kogia simus: Yamada, 1951;
	Physeter (Euphysetes) simus R. Owen, 1866; Callignathus simus: Gill, 1871; Kogia simus: Yamada, 1951;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kogia płaskonosa^[6], kaszalot płaskonosy^[7] (Kogia sima) – gatunek ssaka morskiego z rodziny kogiowatych (Kogiidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1866 roku brytyjski biolog i paleontolog Richard Owen nadając mu nazwę Physeter (Euphysetes) simus^[2]. Holotyp pochodził z Waltair, niedaleko Visakhapatnam, w stanie Andhra Pradesh, w Indiach^[8]. Okazami typowymi były samica (holotyp) schwytana 1 marca 1853 roku, samiec schwytany w 28 lutego 1853 roku oraz czaszka młodej samicy Muzeum Brytyjskiego^[9]^[2].

Ostatnie dowody genetyczne sugerują, że populacja z Oceanu Atlantyckiego różni się od K. sima z Oceanu Indyjskiego i Spokojnego^[10]^[11]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy^[11].

Etymologia

Kogia: etymologia niejasna, Gray nie wyjaśnił pochodzenia nazwy zwyczajowej; być może jest to zlatynizowana forma ang. codger „dziwak”. Może być również uhonorowaniem Turka podpisującego siebie jako „Cogia Effendi”, który obserwował wieloryby żyjące w Morzu Śródziemnym^[12]^[13].
sima: gr. σιμος simos „z zadartym nosem”^[14].

Zasięg występowania

Kogia płaskonosa występuje podobno głównie w tropikalnych, ale także umiarkowanych wodach Oceanu Atlantyckiego, Spokojnego i Indyjskiego; zapisy wyrzuconych na brzeg osobników koncentrują się na wybrzeżach Oceanu Atlantyckiego i Spokojnego w południowych Stanach Zjednoczonych, Południowej Afryki i południowej części wybrzeża Półwyspu Arabskiego; istnieje jeden zapis dla Morza Śródziemnego (Włochy)^[11]. Dokładne rozmieszczenie w morzu nieznane^[11].

Morfologia

Długość ciała 200–270 cm; masa ciała 136–280 kg^[15]^[16]. Szacuje się, że noworodki osiągają długość ciała 95–110 cm przy ciężarze 14 kg^[15]. Posiada długie i zakrzywione zęby.

Ekologia

Na morzu spotyka się go rzadko i informacje o nim pochodzą głównie z badań nad wyrzuconymi na brzeg okazami. Żywi się kałamarnicami i krabami. Należy do samotnych stworzeń, czasem widuje się go w małych grupach.

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern „najmniejszej troski”)^[5].

Uwagi

↑ ^a ^b Kombinacja nazw.

Przypisy

↑ Kogia sima, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c R. Owen. On some Indian cetacea collected by Walter Elliot, Esq. „Transactions of the Zoological Society of London”. 6 (1), s. 30, ryc. 10, 11, 12, 13, 14, 1866. (ang.).
↑ T.N. Gill. The sperm whales, giant and pygmy. „The American naturalist”. 4, s. 740, fig. 168–170, 1871. (ang.).
↑ M. Yamada. Some Remarks on the Pygmy Sperm Whale, Kogia. „The Scientific Reports of the Whales Research institute”. 9, s. 37, fig. 3, 5, 8–12, 1954. (ang.).
↑ ^a ^b J. Kiszka & G.J.K.& G. Braulik J. Kiszka & G.J.K.& G., Kogia sima, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-31] (ang.).
↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 190. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ Polskie i łacińskie nazwy waleni. Stacja Morska Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego. [dostęp 2020-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-23)].
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Kogia sima. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-08-31].
↑ P. Hershkovitz. Catalog of Living Whales. „Bulletin of the United States National Museum”. 246, s. 115, 1966. (ang.).
↑ S.J. Chivers, A.E. Leduc, K.M. Robertson, N.B. Barros & A.E. Dizon. Genetic variation in Kogia spp., with preliminary evidence for two species of Kogia sima. „Marine Mammal Science”. 21 (4), s. 619–634, 2005. DOI: 10.1111/j.1748-7692.2005.tb01255.x. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 284. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 358, 1904. (ang.).
↑ F.E. Beddard: A book of whales. London: J. Murray, 1900, s. 186. (ang.).
↑ simus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-08-31] (ang.).
↑ ^a ^b D. McAlpine: Family Kogiidae (Pygmy and Dwarf Sperm Whales). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 325. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).
↑ Boris Culik: Kogia sima (Owen, 1866). Convention o Migratory Species. [dostęp 2010-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-06-30)]. (ang.).

[kn-3] Kombinacja nazw.

[itis-1] Kogia sima, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[owen-2] R. Owen. On some Indian cetacea collected by Walter Elliot, Esq. „Transactions of the Zoological Society of London”. 6 (1), s. 30, ryc. 10, 11, 12, 13, 14, 1866. (ang.).

[gill-4] T.N. Gill. The sperm whales, giant and pygmy. „The American naturalist”. 4, s. 740, fig. 168–170, 1871. (ang.).

[yam-5] M. Yamada. Some Remarks on the Pygmy Sperm Whale, Kogia. „The Scientific Reports of the Whales Research institute”. 9, s. 37, fig. 3, 5, 8–12, 1954. (ang.).

[iucn-6] J. Kiszka & G.J.K.& G. Braulik J. Kiszka & G.J.K.& G., Kogia sima, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-31] (ang.).

[miiz-7] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 190. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[smioug-8] Polskie i łacińskie nazwy waleni. Stacja Morska Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego. [dostęp 2020-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-23)].

[msw-9] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Kogia sima. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-08-31].

[her-10] P. Hershkovitz. Catalog of Living Whales. „Bulletin of the United States National Museum”. 246, s. 115, 1966. (ang.).

[chi&inni-11] S.J. Chivers, A.E. Leduc, K.M. Robertson, N.B. Barros & A.E. Dizon. Genetic variation in Kogia spp., with preliminary evidence for two species of Kogia sima. „Marine Mammal Science”. 21 (4), s. 619–634, 2005. DOI: 10.1111/j.1748-7692.2005.tb01255.x. (ang.).

[icmw-12] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 284. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[pal-13] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 358, 1904. (ang.).

[bed-14] F.E. Beddard: A book of whales. London: J. Murray, 1900, s. 186. (ang.).

[15] simus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-08-31] (ang.).

[hmw-16] D. McAlpine: Family Kogiidae (Pygmy and Dwarf Sperm Whales). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 325. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).

[cul-17] Boris Culik: Kogia sima (Owen, 1866). Convention o Migratory Species. [dostęp 2010-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-06-30)]. (ang.).

[6]

[7]

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[5]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]