Kodeks zobowiązań

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1933 r.
Kodeks zobowiązań
Nazwa potoczna	kodeks zobowiązań
Skrót nazwy	kz, k.z.
Państwo	Polska
Data wydania	27 października 1933
Miejsce publikacji	Dz.U. z 1933 r. nr 82, poz. 598
Data wejścia w życie	1 lipca 1934
Rodzaj aktu	rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej
Przedmiot regulacji	prawo zobowiązań
Status	uchylony
Utrata mocy obowiązującej z dniem	1 stycznia 1965; 1 stycznia 1974 co do przepisów prawa pracy
	Zastrzeżenia dotyczące pojęć prawnych

Kodeks zobowiązań – akt prawny regulujący polskie prawo zobowiązań, kodeks obowiązujący od 1 lipca 1934 r. Został wprowadzony rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1933 r. (Dz.U. z 1933 r. nr 82, poz. 598, ze zm.). Uchylony przez ustawę z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Przepisy wprowadzające Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r. nr 16, poz. 94, ze zm.), utracił moc obowiązującą 1 stycznia 1965 r., z wyjątkiem przepisów regulujących stosunek pracy, które uchylono z dniem 1 stycznia 1975 r., przez przepisy wprowadzające Kodeks pracy (Dz.U. z 1974 r. nr 24, poz. 142).

Głównymi autorami projektu kodeksu byli Roman Longchamps de Bérier i Ernest Till. Twórcy projektu kierowali się zasadami: liberalizmu, równości, swobody umów, nominalizmu. Kodeks znał różne zasady odpowiedzialności deliktowej (na zasadzie winy, ryzyka, czy słuszności). Powstawał pod widocznym wpływem szkoły socjologicznej.

Prace kodyfikacyjne

Prace nad nowym prawem zobowiązań rozpoczęły się już w latach dwudziestych XX wieku. W Komisji Kodyfikacyjnej dominowały dwa nurty: liberalno-indywidualistyczny (znajdujący wyraz w Kodeksie Napoleona) oraz socjologiczny – domagał się ograniczenia woli stron w imię urzeczywistniania zasad sprawiedliwości społecznej. Obradom Komisji przewodniczył Roman Longchamps de Bérier, który był równocześnie referentem projektu. Rolę koreferenta powierzono Ludwikowi Domańskiemu. Ostatecznie opracowany projekt recypował wiele rozwiązań z Kodeksu Napoleona, ABGB, BGB, ZGB i projektu francusko-włoskiego Kodeksu zobowiązań z lat 1927–1931.

Budowa

Kodeks składał się z siedemnastu tytułów (z czego pięć pierwszych pełniło rolę części ogólnej) liczących 645 artykułów.

Zasady

Oparty na zasadzie równości stron i wolności umów.
Klauzule generalne (zasada dobrych obyczajów) umożliwiały sędziemu uwzględnianie warunków konkretnej sytuacji faktycznej i takie rozstrzygnięcie sprawy, które nie prowadziło do pokrzywdzenia jednej ze stron (w szczególności tej słabszej ekonomicznie).
Stał na zasadzie nominalizmu (dłużnik świadczył tyle, ile był zobowiązany pierwotnie), ale uwzględniał waloryzację umowną (strony w umowie same określały miernik wartości – np. złoto – w oparciu o który należało ustalić wysokość świadczenia pieniężnego wobec zmiany siły nabywczej pieniądza) i waloryzację sądową, sąd waloryzował świadczenie.

Rozliczne rozwiązania kodeksu zobowiązań zostały recypowane do obecnie obowiązującego kodeksu cywilnego.

Bibliografia

Bardach J., Leśnodorski B., Pietrzak M., Historia ustroju i prawa polskiego, wydanie czwarte, Warszawa 1985, s. 511.

Linki zewnętrzne

Tekst pierwotny Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1933 r. – Kodeks zobowiązań (Dz.U. z 1933 r. nr 82, poz. 598)