Koźlarz niebieskostopy
Koźlarz niebieskostopy (Leccinum cyaneobasileucum Lannoy & Estadès) – gatunek grzybów z rodziny borowikowatych (Boletaceae)[1]. Grzyb jadalny.
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
koźlarz niebieskostopy |
| Nazwa systematyczna | |
| Leccinum cyaneobasileucum Lannoy & Estadès Docums Mycol. 21(no. 81): 23 (1991) | |
.jpg)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Leccinum, Boletaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Gatunek ten opisali w 2005 roku Gilbert Lannoy i Alain Estadès. Opisane przez nich okazy grzybów rosły we Francji pod brzozami[1]. Wcześniej okazy tego gatunku zaliczane były do koźlarza babki Leccinum scabrum. Okazy znalezione przez Lannoya i Estadèsa były białawej barwy z siniejącą po uszkodzeniu podstawą trzonu, dlatego też nadali im gatunkowy epitet cyanobasileucum. Później znaleziono również okazy o brązowawej barwie, ale zgodnie z zasadami nomenklatury biologicznej obowiązuje nazwa wcześniej nadana[2].
- Leccinum brunneogriseolum Lannoy & Estadès 1991
- Leccinum brunneogriseolum f. chlorinum Lannoy & Estadès 1993
- Leccinum brunneogriseolum var. pubescentium Lannoy & Estadès 1991
- Leccinum cyaneobasileucum f. chlorinum (Lannoy & Estadès) Klofac 2016
- Leccinum cyaneobasileucum f. pubescentium (Lannoy & Estadès) Klofac 2016
- Leccinum cyaneobasileucum var. brunneogriseolum (Lannoy & Estadès) Lannoy & Estadè 2008
- Leccinum cyaneobasileucum var. pubescentium (Lannoy & Estadès) Blanco-Dios 2018
Nazwa polska według rekomendacji Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów przy Polskim Towarzystwie Mykologicznym[4].
Morfologia
edytujO średnicy 4–8 cm, okrągły, zazwyczaj regularny, czasami tylko nieco zniekształcony z pofalowanym brzegiem. Początkowo jest wypukły, w stanie dojrzałym łukowaty, ale nigdy nie staje się całkiem płaski. Powierzchnia bardzo delikatnie kutnerowata, w różnych odcieniach brązu, ale spotyka się też białawe formy albinotyczne[2].
Szeroko przyrośnięte do trzonu, o długości od 1 do 1,5 cm i średnicy 0,5 mm, okrągłe, o barwie od brudnobiałej do szarobrązowej. Pory tej samej barwy. Zgniecione nie sinieją, lecz powoli brązowieją[2].
Grubość 1–2,5 cm, wysokość 7–14 cm. Kształt początkowo beczkowaty, potem lekko maczugowaty, zwężający się ku wierzchołkowi[2].
Miąższ podstawy trzonu biały, po uszkodzeniu zawsze niebieski (choć często tylko w bardzo ograniczonym obszarze). Jest niebieski również w miejscach nadgryzionych przez ślimaki czy owady. Przy wierzchołku jest biały, czasami po uszkodzeniu różowiejący[2].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki wrzecionowate, 13–19 × 4–6,5 µm, głównie 4-zarodnikowe, ale zwykle z kilkoma 2-zarodnikowymi podstawkami. Duże znaczenie przy identyfikacji tego gatunku ma mikroskopowa analiza strzępek skórki i kaulocystyd[2].
- Gatunki podobne
U koźlarza babki Leccinum scabrum podstawa trzonu nie sinieje po uszkodzeniu, zazwyczaj jest on też większy od koźlarza niebieskostopowego. Są też różnice w cechach mikroskopowych. Koźlarz pomarańczowożółty Leccinum versipelle ma znacznie bardziej pomarańczowy kapelusz i niebiesko-zielone plamy u podstawy trzonu[2].
Występowanie i siedlisko
edytujPodano występowanie tego gatunku w wielu krajach Europy oraz na kilku stanowiskach na wschodnim wybrzeżu USA[5]. Ponieważ koźlarz babka będący bazowym gatunkiem dla tego taksonu jest na świecie szeroko rozprzestrzeniony, należy przypuszczać, że również koźlarz niebieskostopy jest szeroko rozprzestrzeniony, często jednak gatunki te nie są odróżniane[2]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski opisano jego występowanie w 2019 roku w Gryżyńskim Parku Krajobrazowym[6]. Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów[7].
Naziemny grzyb ektomykoryzowy żyjący w symbiozie wyłącznie z brzozami[2].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-12-01].
- ↑ a b c d e f g h i Leccinum cyaneobasileucum Lannoy & Estadès – Greyshank Bolete [online] [dostęp 2021-12-01].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-12-01].
- ↑ Rekomendacja nr 2/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online] [dostęp 2021-12-01].
- ↑ Mapa występowania Leccinum cyaneobasileucum na świecie [online] [dostęp 2021-12-01].
- ↑ Tomasz Ślusarczyk, Grzyby wielkoowocnikowe Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego, „Przegląd Przyrodniczy”, 30 (1), 2019, s. 3–51 [dostęp 2021-12-01].
- ↑ Aktualne stanowiska koźlarza niebieskostopego w Polsce [online] [dostęp 2021-12-01].