Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Grucie

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny – rzymskokatolicki kościół parafialny należący do parafii pod tym samym wezwaniem (dekanat Radzyń Chełmiński diecezji toruńskiej).

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

nr rej. A/359 z 13.07.1936
kościół parafialny
widok ogólny
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miejscowość	Gruta
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
parafia	Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Wezwanie	Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Wspomnienie liturgiczne	15 sierpnia
Historia Data zakończenia budowy XIV wiek
Dane świątyni Styl gotycki Świątynia • materiał bud. • cegła Wieża kościelna • liczba wież 1 Ołtarz • liczba ołtarzy 3 Liczba naw 1
Położenie na mapie gminy Gruta Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Położenie na mapie Polski Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Położenie na mapie powiatu grudziądzkiego Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
53°27′39,7″N 18°57′56,9″E

Budowa świątyni została rozpoczęta zapewne około 1280 roku i najpierw nosiła wezwanie świętego Mikołaja (wezwanie Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny posiada dopiero od 1647 roku). Kościół został poważnie uszkodzony w czasie wojen szwedzkich (1655-1657), na polecenie króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego został odbudowany i wyposażony przez starostów rogozińskich. Wtedy to została dobudowana do niej wieża i zakrystia. W połowie XVIII wieku rozpoczęto generalny remont kościoła. Data na blaszanej chorągiewce wieży – 1758 – dotyczy zapewne przebudowy wieży, która poprzednio była znacznie wyższa. W 1846 roku pożar zniszczył wnętrze świątyni, ale zachowały się dzwony: z 1567 roku, przelany w 1882 roku, i z 1715 roku. Dzięki staraniom księdza Andrzeja Czajkowskiego, znanego kaznodziei i działacza narodowego, budowla została wyremont]wana (w tym czasie powstały: zakrystia i kruchta południowa).

Kościół nie stracił całkowicie cech stylu gotyckiego. Zasadniczy korpus wybudowany został z cegły na kamiennej podmurówce. Budowla jest jednonawowa i posiada prezbiterium zamknięte ścianą prosą oraz czworokątną, otynkowaną wieżę od strony zachodniej. Szczyty reprezentują styl neogotycki. Prezbiterium nakryte jest sklepieniem krzyżowo-żebrowym, nawę nakrywa pozorna kolebka.

Wyposażenie świątyni reprezentuje styl późnobarokowy i powstało w 1 ćwierci XVIII wieku. Regencyjny ołtarz główny i dwa ołtarze boczne powstały około 1730 roku. Drewniany chór muzyczny pochodzi z około połowy XIX wieku i jest podparty czterema słupami, posiada wybrzuszony parapet. Dwa feretrony w stylu barokowym powstały w pierwszej połowie XIX wieku i są ozdobione obrazami Najświętszej Marii Panny i świętego Mikołaja oraz świętego Stanisława biskupa. Późnobarokowy obraz Przemienienia Pańskiego z drugiej połowy XVIII wieku jest przykładem malarstwa sztalugowego. Wśród rzeźb można wyróżnić: figurę Matki Boskiej Tronującej z Dzieciątkiem, powstałą w połowie XIII wieku (późnoromańską), barokową figurę Chrystusa Zmartwychwstałego, wykonaną na przełomie XVII i XVIII wieku, kamienną rzeźbę Chrystusa niosącego krzyż, powstałą około połowy XIX wieku, rzeźbę Chrystusa Salwatora z XVIII wieku oraz ludowy krucyfiks wykonany w XVIII–XIX wieku. Organy z zewnętrzną oprawą neoklasycystyczną i współczesnym jej wyposażeniem zostały zbudowane przez A. Terletzkiego w Elblągu w 1886 roku. Na uwagę zasługują także zachowane w zadowalającym stanie ornaty: biały wykonany w 1698 roku, ozdobiony przedstawieniami Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej, Chrystusa i św. Benedykta, czerwony, wykonany w pierwszej połowie XVIII wieku, zielony, wykonany z tkaniny na przełomie XVIII i XIX wieku oraz ornat z XIX wieku.