Wikipedia

Kościół Sarria we Florianie

Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, znany bardziej jako kościół Sarria (malt. Il-knisja ta’ Sarria, ang. Sarria Chuch)[1] – rzymskokatolicki kościół znajdujący się we Florianie na Malcie. Kościół należy do parafii św. Publiusza w tym mieście[2].

Kościół Sarria
we Florianie
Il-knisja ta’ Sarria
Zabytek: nr rej. 00510 NICPMI (2012-08-27)
Ilustracja
Państwo

 Malta

Miejscowość

Floriana

Adres

10 Triq Sarria

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

św. Publiusza we Florianie

Wezwanie

Niepokalanego Poczęcia

Wspomnienie liturgiczne

8 grudnia

Położenie na mapie Malty
Mapa konturowa Malty, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół Sarria”
Położenie na mapie Morza Śródziemnego
Mapa konturowa Morza Śródziemnego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół Sarria”
Ziemia35°53′31,1″N 14°30′13,4″E/35,891972 14,503722
Multimedia w Wikimedia Commons

Historia

edytuj

Pierwsza świątynia w tym miejscu dedykowana Matce Bożej została zbudowana w 1585 przez rycerza zakonu św. Jana Fra Martina de Sarria Navarro[3][4]. Był to pierwszy kościół zbudowany we Florianie[5]. Jego obraz tytularny namalowany na desce przez Antonio Riccio z Mesyny przedstawia Matkę Bożą, św. Jana Chrzciciela i św. Łukasza Ewangelistę. Poniżej przedstawione są galery Zakonu oraz klęczący fundator kościoła i wielki mistrz Verdalle. Obraz znany jest pod nazwą The Madonna of the Galleys[5]. W 1606 Fra Giovanni Morizzi odnowił kościółek[1].

W 1675 wybuchła na Malcie epidemia dżumy. Wielki mistrz Nicolas Cotoner wraz z Radą Zakonu złożył ślub, że jeżeli zaraza wygaśnie, w podzięce odbuduje kościół Sarria[4]. 8 grudnia 1676[6][a], po ustąpieniu epidemii położony został pierwszy kamień nowej świątyni. Na miejscu będącego już w nie najlepszym stanie małego kościółka rozpoczęto budowę większego. Jego projektantem był Mattia Preti[1][7][b] (nb. jest to jedyny projekt architektoniczny Pretiego)[6][8][9][10], zaś nadzór nad budową prowadził znany architekt Lorenzo Gafà[5][7][8][11].
Nowy kościół otrzymał wezwanie Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny[8][11][12].

Po przejściu zarazy, 8 grudnia 1676, w uroczystość Niepokalanego Poczęcia, została odprawiona uroczysta procesja na znak wdzięczności. Duchowieństwo i wierni przeszli od katedry św. Jana w Valletcie do kościoła Sarria, z obrazem Matki Bożej niesionym w procesji. Tradycja corocznej procesji w tym dniu przetrwała do 1995[7][10][13].

Kościół pełnił funkcję kościoła parafialnego od 28 kwietnia 1942 do 10 grudnia 1944, po uszkodzeniu kościoła św. Publiusza przez niemieckie bomby podczas II wojny światowej[14]. Upamiętnia to tablica pamiątkowa umieszczona w zakrystii[7].

Architektura

edytuj
 
Kopuła kościoła

Wygląd zewnętrzny

edytuj

Kościół jest niewielki, zbudowany w kształcie rotundy, i został zaprojektowany tak, aby ściany i kopuła przechodziły jedna w drugą, tworząc zwartą formę; potęguje to pilastrowa ornamentyka i kopulaste żebrowanie, płytki gzyms i głębokie okna w formie strzelnic[3]. Na początku XVIII wieku latarnia kościoła wieńcząca kopułę z żebrami musiała zostać rozebrana albo z powodu jakiegoś uszkodzenia konstrukcji, albo uderzenia pioruna. Zamiast tego umieszczony został ośmiopunktowy krzyż maltański, który wyłamuje się z proporcji oryginalnego projektu[7].

Wnętrze

edytuj

Preti zaprojektował kościół na planie scentralizowanym, tworząc dużą okrągłą przestrzeń połączoną z parami pilastrów i zwieńczoną dużą półkulistą kopułą[10].

 
Ołtarz z obrazem tytularnym Niepokalane Poczęcie pędzla Mattia Pretiego

Kościół ma jeden ołtarz. Najcenniejszy w tym kościele jest wspaniały zestaw siedmiu dużych płócien otaczających wnętrze, namalowanych przez Mattia Pretiego[11][12] w latach 1677–1679[10]. Są to: obraz tytularny Niepokalanie Poczęcie, Archanioł Michał i inne anioły walczące z demonami, Alegoria Zakonu (św. Jan Chrzciciel), Święty Sebastian, Święty Roch, Święta Rozalia oraz Święty Mikołaj[3][4][6]. Malowidła łączą się ze sobą za pomocą gestów przedstawionych świętych, mimo że są fizycznie oddzielone pilastrami w kolosalnym porządku z kompozytowymi kapitelami, które umieszczają każde z nich we wgłębieniu[6].

Obraz tytularny

edytuj

Reredos z obrazem tytularnym znajduje się nad ołtarzem w płytkiej apsydzie naprzeciw głównego wejścia. Na obrazie typu Immaculata ukazana jest Błogosławiona Dziewica zstępująca z Nieba, z księżycem pod jej stopami i triumfująca nad szatanem i plagą. Dwaj aniołowie po lewej i prawej stronie Niepokalanej są ukazani, jak chowają miecze po pokonaniu epidemii[6][9]. Ponad Maryją Bóg Ojciec i Duch Święty (przedstawiony jako biała gołębica) patrzą z góry na triumf dobra nad złem[8]. Misternie rzeźbiona w kamieniu rama ma formę czarnej zasłony podtrzymywanej przez odsłaniające obraz skrzydlate putti[8]. Nad draperią znajduje się prosty kartusz z napisem: „Immaculata via eius scutum est omnium sperantium in se. 2.Reg.22”[6][c].

Pozostałe prace

edytuj

Otaczające wnętrze obrazy wszystkie przedstawiają świętych uważanych za orędowników w razie zarazy: św. Rozalię (na lewo od wejścia), św. Sebastiana (na lewo od ołtarza), św. Rocha (na prawo od ołtarza) i św. Mikołaja (na prawo od wejścia) w nawiązaniu do wielkiego mistrza Cotonera[4][6][8].

Dwie lunety nad bocznymi drzwiami przedstawiają odpowiednio: nad lewymi Upadek Lucyfera z archaniołem Michałem wpędzającym go do piekła oraz nad prawymi Alegorię Zakonu św. Jana klęczącego u stóp jego patrona, św. Jana Chrzciciela[4][6][8].

W zakrystii znajdują się obrazy przedstawiające fundatora pierwszej kaplicy, rycerza De Sarrii oraz głównego autora ślubu, wielkiego mistrza Nicolasa Cotonera[7].

W kościele są też rzeźby przedstawiające św. Józefa, Serce Jezusa oraz Matkę Bożą Bolesną[7].

Ochrona dziedzictwa kulturowego

edytuj

Kościół został wpisany 27 sierpnia 2012 na listę National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands pod numerem 00510[1].

W latach 2005–2007 budynek kościoła został całościowo odnowiony[15][16], zaś w latach 2013–2021 obrazy Mattia Pretiego w kościele Sarria zostały poddane gruntownej renowacji[10][17][18].

Galeria

edytuj
Pozostałe prace Mattia Pretiego znajdujące się w kościele
 
Święta Rozalia
 
Archanioł Michał
 
Święty Sebastian
 
Święty Roch
 
Św. Jan Chrzciciel (Alegoria Zakonu)
 
Święty Mikołaj

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Kilin podaje datę 6 grudnia[5].
  2. ↑ Guillaumier[3] podaje jako projektanta kościoła Wenzu (Lorenzo) Gafà.
  3. ↑ Jego (Jej) droga nieskalana, (...) tarczą dla wszystkich, którzy doń się chronią. (2 Sm 22:31)[19].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d Church of the Immaculate Conception. NICPMI. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-08)]. (ang.).
  2. ↑ Parroċċa tal-Furjana / Knisja tal-Kunċizzjoni Immakulata (Ta’ Sarria). L-Arċidjoċesi ta' Malta. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-06-14)]. (malt.).
  3. ↑ a b c d Alfie Guillaumier: Malta's Town and Villages. Terry Asphar (tłum.). Valletta: Progress Press Co. Ltd, 2003, s. 95. ISBN 99909-3-056-2. (ang.).
  4. ↑ a b c d e Achille Ferres: Descrizione storica delle chiese di Malta e Gozo / XLIV. Chiesa della Concezione di Maria Vergine, detta Comunemente di Sarria. Malta: Achille Ferres, 1866, s. 237-238. (wł.).
  5. ↑ a b c d Ta’ Sarria - Floriana. W: Kilin: A Hundred Wayside Chapelsof Malta and Gozo. Valletta: Heritage Books, 2000, s. 160. ISBN 99909-93-06-8. (ang.).
  6. ↑ a b c d e f g h Christine Stefanie Kunkler: A typical Baroque Node: Mattia Preti and the Sarria Church in Floriana, Malta. www.academia.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-09)]. (ang.).
  7. ↑ a b c d e f g Joe Brincat: Il-knisja ta’ Sarria ~ Floriana ~. Kappelli Maltin. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-17)]. (malt.).
  8. ↑ a b c d e f g Adriana Bishop: An inside look at Sarria Church, Floriana. GuideMeMalta.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-05)]. (ang.).
  9. ↑ a b When the plague hit Malta, the Knights made a promise: A Marian miracle followed. Aleteia. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-02-16)]. (ang.).
  10. ↑ a b c d e Maria Grazia Cassar. The Restoration of the Mattia Preti Paintings at Sarria Church. „Viglio”, s. 40-41, January 2016. [zarchiwizowane z adresu 2022-03-10]. (ang.). 
  11. ↑ a b c S. Barbara: Sarria Church. Floriana Local Council, 2017-01-09. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-27)]. (ang.).
  12. ↑ a b Floriana Local Council: Sarria Church. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-01)]. (ang.).
  13. ↑ Frans H. Said: Sarria church, Floriana. [w:] Times of Malta [on-line]. 2011-10-07. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-16)]. (ang.).
  14. ↑ Storja tal-Parroċċa tagħna. Parroċċa Floriana. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-18)]. (malt.).
  15. ↑ Astrid Vella. Restoration of Sarria Church. „Baroque Routes Newsletter”, s. 5-7, January 2006. [zarchiwizowane z adresu 2022-03-10]. (ang.). 
  16. ↑ Restoration Of Sarria Church in Floriana. The Malta Independent, 2007-01-24. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-10)]. (ang.).
  17. ↑ Final Preti paintings at Sarria restored to full splendour. [w:] Times of Malta [on-line]. 2018-07-05. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-10)]. (ang.).
  18. ↑ Last Mattia Preti painting restored at Sarria church. [w:] Times of Malta [on-line]. 2021-06-09. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-02-23)]. (ang.).
  19. ↑ Stary Testament 2 Księga Samuela. Biblia Tysiąclecia. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-02-26)].

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Kościół_Sarria_we_Florianie&oldid=72433829”