Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Kaczycach
Kościół pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego w Kaczycach – zabytkowy[1], drewniany kościół parafialny parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Kaczycach. Wybudowany przed 1620 w Ruptawie, pod wezwaniem św. Bartłomieja, a na miejsce obecne przeniesiony w latach 1971–1972.
 nr rej. - A-734/66 z 30.12.1966 (woj. katowickie)[1] - A/563/2019 z 23.10.2019 (woj. śląskie)[2] | |||||||||||||
| kościół parafialny | |||||||||||||
 Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego | |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||
| Adres |
ul. Harcerska 28 | ||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie gminy Zebrzydowice  | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||||||
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego  | |||||||||||||
 49°50′01,5″N 18°35′32,4″E/49,833750 18,592333
| |||||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||||
Kościół znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego w pętli pszczyńskiej.
Historia
edytujPrzed przeniesieniem kościoła na obecne miejsce znajdował się on w miejscowości Ruptawa (obecnie część miasta Jastrzębie-Zdrój), gdzie stanął na miejscu poprzedniego kościoła wzmiankowanego w 1447 a wybudowany został przed 1620 rokiem. W tym czasie parafia w Ruptawie należała do dekanatu wodzisławskiego, a do kościoła św. Bartłomieja uczęszczali również mieszkańcy Moszczenicy i Szotkowic. W wyniku wojen śląskich Ruptawa znalazła się wraz z całą ziemią wodzisławską w Królestwie Pruskim[3], w przeciwieństwie do leżących na ziemi cieszyńskiej Kaczyc.
Podczas II wojny światowej częściowo zniszczony. W drugiej połowie lat 70. XX wieku zdecydowano o powstaniu na terenie Kaczyc Kopalni Węgla Kamiennego Morcinek, a jak dotąd miejscowość nie posiadała własnej parafii. Mieszkańcy poprosili, aby móc przenieść drewniany kościół w Ruptawie, gdzie od 1949 mieścił się nowy murowany kościół parafialny parafii Niepokalanego Serca NMP, a na remont starej ruptawskiej świątyni nie starczyło funduszów. Zgodę na to wydał katowicki wojewoda oraz Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach.
Kościół rozebrano i odtworzono z niewielkimi zmianami w Kaczycach w latach 1971–1972, a poświęcono 25 czerwca 1972[4] z równoczesną zmianą wezwania ze św. Bartłomieja na Podwyższenie Krzyża Świętego. W 1973 roku pojawił się na wieży dzwon ważący 350 kg wykonany w odlewni w Ostrawie, o nazwie "Św. Antoni". Dzwon ten, według informacji uzyskanej od księdza proboszcza seniora Edwarda Raszczyka, darowali parafii kaczyckiej parafianie ze Skrzyszowa[5]. Przez kilka lat przynależał on do parafii w Pogwizdowie, kościołem parafialnym w Kaczycach jest od 1976.
Architektura
edytujDo zmian, jakie zaszły w trakcie odtwarzania konstrukcji, zaliczyć można brak sygnaturki oraz zmniejszenie izbicy w wieży. Kościół jest orientowany, zbudowany na podmurówce w konstrukcji zrębowej poza wieżą, która jest konstrukcji słupowej i zakończona cebulastym hełmem z latarnią. Całość jest obita gontem, a trójbocznie zamknięte prezbiterium oraz prostokątna nawa przykryte są dwuspadowym, dwukalenicowym dachem. Od strony północnej do prezbiterium przylega zakrystią, a do ścian kościoła otwarte soboty również przykryte gontem.
Wnętrze
edytuj
Wnętrze przykrywa płaski strop z fasetą. W 1974 fasety zostały ozdobione kwiecistą polichromią według projektu Jadwigi Smykowskiej z Cieszyna, Adama Romaniuka z Katowic i Grzegorza Zgrai z Gliwic. W ołtarzu głównym, o XVIII-wiecznym rodowodzie, znajduje się obraz św. Anny Samotrzeć obok figur św. Jana Nepomucena oraz św. Ignacego Loyoli. Na barokowo-rokokowe wyposażenie składają się ponadto dwa współczesne ołtarze boczne poświęcone kolejno św. Barbarze i św. Katarzynie. Na ścianach wiszą sceny Drogi Krzyżowej autorstwa Jana Krężeloka z Koniakowa. W kościele znajduje się również wykonana przez Eugeniusza Janotę kopia XV-wiecznej Piety. Empora podparta jest na czterech słupach.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
- ↑ Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 1 listopada 2019 r.. wkz.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-21)]. (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2019-11-02]
- ↑ Franz Henke, "Kronika", Wodzisław Śląski 2003, s.130.
- ↑ Dwuczęściowy dodatek do gazety Głos Ziemi Cieszyńskiej nr 44 i 45 z listopada 2005 pt. "Panorama Parafii Katolickich Ziemi Cieszyńskiej"
- ↑ Biuletyn gminy Zebrzydowice 2/2006
Bibliografia
edytuj- Irena Adamczyk, Ewa Janoszek, Mariusz Makowski, Jaromír Polášek, Janusz Spyra, Henryk Wawreczka: Dřevěné kostely a kaple v Beskydech a okolí. Drewniane kościoły i kaplice w Beskidach i okolicy.. Český Těšín: Wart, 2009, s. 106–108. ISBN 978-80-254-5500-5. (pol. • cz. • ang.).
- Magdalena Michniewska, Artur Michniewski, Marta Duda, Sebastian Wypych: Kościoły drewniane Karpat. Polska i Słowacja. Wyd. 2. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2006, s. 25-26. ISBN 83-89188-43-0.