Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Brzegu

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Brzegu
	nr rej. 56 z dnia 29.03.1949
	Kościół parafialny
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Miejscowość	Brzeg
Adres	Plac Zamkowy
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Podwyższenia Krzyża Świętego w Brzegu
Wezwanie	Podwyższenia Krzyża Świętego
Wspomnienie liturgiczne	11 lutego, 9 września
Historia
Data rozpoczęcia budowy	1734–1739 (korpus)
Data zakończenia budowy	1854–1856 (wieże)
Dane świątyni
Styl	barok
Architekt	J. Frisch
Świątynia; • materiał bud.; • liczba wiernych	; • cegła; 11140 osób
Wieża kościelna; • liczba wież	; 2
Organy; • liczba głosów; • liczba manuałów	; 28; 3+P
Dzwonnica; • typ dzwonnicy	; wbudowana
	Położenie na mapie Polski Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Brzegu
	Położenie na mapie województwa opolskiego Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Brzegu
	Położenie na mapie Brzegu Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Brzegu
	50°51′48,193″N 17°28′02,453″E/50,863387 17,467348
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego – rzymskokatolicki kościół parafialny w Brzegu, w województwie opolskim. Kościół należy do parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Brzegu w dekanacie Brzeg północ, archidiecezji wrocławskiej. Świątynia została wpisana 29 marca 1949 roku, pod numerem 56, do rejestru zabytków województwa opolskiego^[1].

Historia kościoła

Osobny artykuł: Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego w Brzegu.

Został zbudowany w latach 1734–1739 (wieże w latach 1854–1856, według projektu barona von Wilczka) w miejscu zburzonego w 1545 roku zespołu klasztornego dominikanów – dla przybyłych w 1677 roku do miasta jezuitów (projektant J. Frisch). Jednonawowy o sklepieniu kolebkowym, z szeregiem kaplic bocznych i empor. Wyróżniają się nasklepienne freski Johanna Kubena, wykonane w latach 1739–1745, przedstawiające chwałę Krzyża Świętego, misje zakonu jezuitów oraz postacie świętych^[2].

Architektura i wnętrze kościoła

Budowla od wejścia głównego poprzedzona jest dwuwieżową fasadą, podzieloną pilastrami, z portalem nad którym znajduje się krzyż. Elewacje posiadają półkoliste okna. Dach dwuspadowy zakończony wieżyczką na sygnaturkę. Wewnątrz sklepienie kolebkowe wsparte filarami o kompozytowych głowicach kolumn. Kaplice są półkoliste, empory nad nimi zakończone są parapetami i balustradami. Całość wnętrza kościoła upiększona jest polichromią, składającą się ze 115 scen przedstawionych na ikonach o różnej treści i wielkości ikon. Interesującym elementem wnętrza kościoła jest pietà (figurka Maryi trzymającej na kolanach martwego Jezusa Chrystusa), która jest marionetką o poruszającej się głowie i rękach. Obejście wokół świątyni upiększają dwie barokowe figury pochodzące z 1722 roku:

figura św. Judy Tadeusza,
figura św. Jana Nepomucena^[3].

Organy

Budowę organów rozpoczął Gottfried Riemer. Nie dokończył jej ze względu na śmierć syna. Pracę przejęła firma Gebrüder Walter z Góry, która dokończyła budowę w latach 1880–1889. Pierwotnie instrument liczył 30 głosów, obecnie 28. Generalny remont organów przeprowadziła w latach 90. XX wieku firma braci Broszków^[4].

Dyspozycja organów
Manuał I	Manuał II	Manuał III	Pedał
1. Bordun 16'	1. Aeoline 8'	1. Flet 4'	1. Posaune 16'
2. Doppelflaut 8'	2. Flöte 8'	2. Lbl. Gedakt 8'	2. Oktave 4'
3. Gambe 8'	3. Portunal 8'	3. Vox Coelest. 8'	3. Prinzipalbas 8'
4. Prizipal 8'	4. Gelegenprinzipal 8'	4. Oboe 8'	4. Cello 8'
5. Doppelrohrflaut 4'	5. Flaut Travers 4'		5. Violon 16'
6. Oktave 4'	6. Flautino 2'		6. Subbas 16'
7. Quinte 2 2/3'	7. Mixtur 2 fach		7. Zartbass 16'
8. Super Oktave 2'
9. Mixtur 5 fach
10. Kwintaton 8'