Kościół Podwyższenia Świętego Krzyża w Brzezinach
Kościół Podwyższenia Świętego Krzyża w Brzezinach – gotycka świątynia murowana[2], należąca do rzymskokatolickiej Parafii Podwyższenia Świętego Krzyża w Brzezinach, w województwie łódzkim.
 nr rej. A/207 z dnia 10.09.1947, 19.11.1960 i 27.07.1967
| |||||||||
| |||||||||
| Państwo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||
| Wyznanie | |||||||||
| Kościół | |||||||||
| Parafia | |||||||||
| Wezwanie | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie Brzezin  | |||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |||||||||
Położenie na mapie powiatu brzezińskiego  | |||||||||
 51°48′05,00″N 19°44′30,02″E/51,801389 19,741672
| |||||||||
.jpg)
Historia
edytujKościół został zbudowany w 1. poł. XIV wieku[3]. Wzniesiono go z cegły, w stylu gotyckim[2].
W renesansie miała miejsce pierwsza poważniejsza przebudowa kościoła - wzniesiono m.in. kaplice Lasockich i Miedzianków[2] - piękne mauzolea z katakumbami[3]. Bogate uposażenie kościoła oraz kaplicę ufundował ówczesny właściciel Brzezin - Stanisław Lasocki[4]. Wyposażenie do kaplic, jak i całego kościoła sprowadzono z Krakowa[1].
W 1515 roku dobudowana została kaplica Matki Bożej Różańcowej - na wzór kaplicy Zygmunta w katedrze wawelskiej[1].
Ostatnią dobudowana kaplicą jest kaplica Świętego Krzyża z 1619 roku[1].
W połowie XIX wieku kościół zamknięto, gdyż jego konstrukcja była poważnie uszkodzona[1]. Po odbudowie świątynia została poświęcona 30 października 1853 roku[1] i służy do dziś społeczności katolickiej w Brzezinach.
Kościół
edytujArchitektura
edytujKościół pw. Podwyższenia Świętego Krzyża jest kościołem murowanym, jednonawowym, z niskim prezbiterium. Przy prezbiterium do świątyni przylega piętrowa zakrystia i mała kruchta.
Pierwotnie wzniesiony w stylu gotyckim, po licznych przebudowach stanowi mieszankę gotyku, renesansu i baroku[5].
Warta uwagi jest zwłaszcza renesansowa kaplica Lasockich, w której znajduje się rodzinne mauzoleum. Górująca nad nią kopuła z latarnią wzorowana była na bazylice św. Piotra w Rzymie[3].
Wyposażenie
edytujZachowało się wiele cennych elementów wyposażenia świątyni, jak np.:
- w kościele:
- barokowe organy z XVII w.[5]
- gotycka rzeźba Chrystus w Ogrojcu (ok. 1500 r.)[5]
- płaskorzeźba Ukrzyżowanie (XVI-XVII w.)[5]
- XVII-wieczny krucyfiks[1]
- dzwon z 1641 r.[1]
- trzy kropielnice - w tym dwie gotyckie[1]
- rokokowy konfesjonał[1] (XVII w.)
- srebrny relikwiarz w kształcie krzyża z herbem Brzezin i datą 1628[5]
- rzeźba św. Mikołaja z Bari (XVI w.)[5]
- XVII-wieczna monstrancja wieżyczkowa[5]
- w kaplicach Lasockich i Miedzianków
- rzeźby nagrobkowe z XVI i XVII wieku[3]
- nagrobek Urszuli z Maciejowskich Leżeńskiej, ufundowany przez męża, kasztelana Jana Leżeńskiego - autorstwa Jana Michałowicza z Urzędowa, wykonany w latach 1565-1568[6]
- płyta nagrobkowa Stanisława i Zofii z Szydłowieckich Lasockich z I poł. XVI w.- dzieło Giovanniego Ciniego ze Sieny[3][5].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j Anna Pierzyńska: Artykuł z Tygodnika Niedziela. 2001. [dostęp 2010-06-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (pol.).
- ↑ a b c d Polska Niezwykła. [dostęp 2010-06-25]. (pol.).
- ↑ a b c d e Brzeziny - kościół parafialny. [dostęp 2010-06-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-26)]. (pol.).
- ↑ Stanisław Lasocki h. Dołęga [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 16, s. 547
- ↑ a b c d e f g h Portal Turystyczno-Krajoznawczy Województwa Łódzkiego. [dostęp 2010-06-25]. (pol.).
- ↑ P. Zięba, Jan Leżeński, Przedborski Słownik Biograficzny. psbprzedborz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-22)]..