Kościół Podwyższenia Świętego Krzyża w Łodzi
Kościół Podwyższenia Świętego Krzyża – neoromańska katolicka świątynia parafialna parafii Podwyższenia Świętego Krzyża, znajduje się przy ulicy Henryka Sienkiewicza 38 w Łodzi.
 nr rej. A/114 z dnia 20.01.1971[1]
| |||||||||||
| kościół parafialny | |||||||||||
_ID_613034.jpg) Kościół w 2017 roku. | |||||||||||
| Państwo | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||
| Adres |
Henryka Sienkiewicza 38 | ||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||
| Kościół | |||||||||||
| Parafia | |||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie Łodzi  | |||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |||||||||||
 51°45′55″N 19°27′44″E/51,765278 19,462222
| |||||||||||
Historia
edytujBudowę kościoła, frontem przy ówczesnej ulicy Dzikiej, rozpoczęto w 1860 roku od położenia fundamentów. Jej przebieg paraliżowały jednak problemy finansowe. W rozwiązaniu tego problemu pomógł przemysłowiec Karol Scheibler, przekazując na budowę 50 tys. rubli, jak również ofiarowując 4 figury ewangelistów zdobiące wieżę i zainstalowane w kościele 31-głosowe organy[2]. Właściwa budowa świątyni rozpoczęła się w 1872[3] i trwała do 1875 roku według projektu Franciszka Tournelle’a[4][3] z inicjatywy ks. Wojciecha Jakubowicza[5]. Pierwotnie został poświęcony 2 listopada 1875 roku przez ks. Ludwika Dąbrowskiego jako kościół pod wezwaniem św. Jakuba[4]. Konsekracja świątyni miała miejsce 19 maja 1888 roku, dokonał jej arcybiskup Wincenty Teofil Popiel–Chościak[6]. Architekturę wnętrza zaprojektował warszawski architekt Konstanty Wojciechowski. Pierwotnie kościół był ogrodzony[3].
W 1918 roku krzyż na wieży kościoła posłużył za centralny punkt lokalnej sieci triangulacyjnej utworzonej przez naczelnika Oddziału Pomiarów przy Wydziale Budownictwa Magistratu Miasta Łodzi – Franciszka Walickiego[7].
Podczas II wojny światowej świątynia była dostępna wyłącznie dla osób narodowości niemieckiej[8].
8 sierpnia 2021, w uroczystość św. Dominika, parafię objęli bracia dominikanie z klasztoru bł. Piotra Jerzego Frassatiego.
Architektura
edytuj
Świątynia w stylu neoromańskim jest trzynawowa, zbudowana na planie krzyża systemem bazylikowym[3]. Na frontonie znajduje się wieża z trzema dzwonami i sygnaturką. Przedwojenny zestaw dzwonów, który nie przetrwał do dziś, ufundowany został w latach 1920–1930. Wewnątrz znajduje się sześć ołtarzy. Główny z nich to dar Karola Scheiblera. Jest on również fundatorem ołtarzy w kaplicy św. Anny i w kaplicy Matki Boskiej. Ołtarz boczny w lewej nawie został ufundowany przez Edwarda Herbsta.
Przy kościele znajduje się pomnik poświęcony ofiarom stanu wojennego, a w jego północną ścianę wmurowana jest tablica upamiętniająca poległych stoczniowców.
Przypisy
edytuj- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
- ↑ Krzysztof Paweł Woźniak, Religijny wymiar aktywności społecznej w protestanckim środowisku łódzkich przemysłowców w XIX-XX w. Na przykładzie rodzin Scheiblerów, Herbstów i Geyerów, „Studia Europaea Gnesnensia”, 18, pressto.amu.edu.pl, 2018, s. 443, DOI: 10.14746/seg.2018.18.24, ISSN 2720-7145 [dostęp 2024-04-13] (pol.).
- ↑ a b c d Zdzisław Konicki, Widoki dawnej Łodzi, „Odgłosy”, R1 (18), Łódź: Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa”, 29 czerwca 1958, s. 10.
- ↑ a b Agnieszka Janik: Łódź – miasto wielu wyznań. Archiwum Państwowe w Łodzi. [dostęp 2010-08-15].
- ↑ Podw. Św. Krzyża w Łodzi » Historia budowy [online], Podw. Św. Krzyża w Łodzi [dostęp 2021-11-06] (pol.).
- ↑ Parafia Podwyższenia Świętego Krzyża w Łodzi. [dostęp 2010-08-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-10)].
- ↑ Zdzisław Szambelan, 70 lat geodezji miejskiej w Łodzi, „Dziennik Łódzki” (283), bc.wbp.lodz.pl, 6 grudnia 1988, s. 4 [dostęp 2024-02-24].
- ↑ M. Budziarek: Katedra przy Adolf Hitlerstrasse. Warszawa: 1984, s. 71. ISBN 83-211-0460-6.
Bibliografia
edytuj- Parafia Podwyższenia Świętego Krzyża. archidiecezja.lodz.pl. [dostęp 2012-09-13].
- Historia budowy, Parafia Podwyższenia św. Krzyża w Łodzi, Łódź.
- Marek Budziarek: Świątynie Łodzi. Łódź: Piątek Trzynastego, 2005, s. 21–22. ISBN 83-7415-078-5.