Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Otroczu
Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny – rzymskokatolicki kościół w Otroczu na Górce, wzniesiony w latach 1872–1874 jako cerkiew unicka, następnie należący do parafii prawosławnej, w dwudziestoleciu międzywojennym zrewindykowany na rzecz Kościoła katolickiego.
| kościół parafialny | |||||||||||||
 Kościół, dawna cerkiew w Otroczu | |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie gminy Chrzanów  | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |||||||||||||
Położenie na mapie powiatu janowskiego  | |||||||||||||
 50°49′01,09″N 22°35′07,46″E/50,816969 22,585406
| |||||||||||||
Historia
edytujUnicka cerkiew w Otroczu została wzniesiona w latach 1872–1874[1]. Miejscowa parafia była silnie zlatynizowana, w obiekcie znajdowały się organy, okazjonalnie odprawiane były nabożeństwa w rycie łacińskim, w których uczestniczyli miejscowi unici[2]. Rok po ukończeniu budowy, wskutek likwidacji unickiej diecezji chełmskiej, parafia została przymusowo włączona do eparchii chełmsko-warszawskiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego[1]. Duchowny służący w świątyni długo protestował przeciwko tej decyzji, ostatecznie jednak dokonał konwersji, by zabezpieczyć byt materialny swojej rodziny. Nie krył jednak, iż była to decyzja wymuszona na nim, a przed śmiercią wyspowiadał się przed kapłanem katolickim. W Otroczu przetrwała grupa osób, które w tajemnicy zachowywały wierność unii[3]. W cerkwi przetrwała część pounickiego wyposażenia, w tym ikona Matki Bożej z inskrypcjami w języku polskim (czczona przez katolików obydwu obrządków[4]), monstrancja i mszał. Znajdujące się pierwotnie w budynku organy sprzedano kościołowi w Bożej Woli[2]. W prawosławnej parafii w Otroczu pojawił się kult Astrachańskiej Ikony Matki Bożej[5].
Po wydaniu w 1905 aktu tolerancyjnego we wsi większość mieszkańców pozostała przy prawosławiu. W 1915 udali się oni na bieżeństwo, a cerkiew we wsi została zamknięta[6].
W 1919 obiekt został zrewindykowany na rzecz Kościoła rzymskokatolickiego i rekoncyliowany na kościół[1]. Inicjatorami tego kroku byli ci byli unici z Otrocza, którzy w 1905 skorzystali z możliwości przyjęcia katolicyzmu w obrządku łacińskim oraz grupa prawosławnych powracających z bieżeństwa jako pierwszych, rozczarowanych brakiem świątyni swojego wyznania we wsi[7]. Ich prośbę popierali mieszkańcy sąsiednich Tokar, w większości byli unici, którzy przeszli w 1905 na katolicyzm łaciński[7]. O budowlę starali się również grekokatolicy, którzy skierowali do biskupa lubelskiego pismo z prośbą o skierowanie do wsi kapłana tego właśnie obrządku, fałszując większość podpisów wiernych rzekomo popierających tę inicjatywę[7]. W kościele przetrwała część cerkiewnego wyposażenia[8]. Utensylia, których nie wykorzystywano w codziennej działalności kościoła, były składowane na strychu i w 1925 zostały przekazane prawosławnym. Zwrócono im również przechowywane w cerkwi 354 książki[9].
Cztery lata później we wsi zorganizowana została etatowa parafia prawosławna, licząca w 1923 r. 1360 wiernych, która nie miała własnego obiektu sakralnego. Metropolici warszawscy i całej Polski, Jerzy, a następnie Dionizy starał się o odzyskanie dawnej cerkwi na jej potrzeby[10]. Ostatecznie nie doszło do tego i ludność prawosławna, stanowiąca w Otroczu większość, korzystała jedynie z kaplicy[11]. Władze państwowe proponowały prawosławnym dofinansowanie budowy większej cerkwi, ci jednak odmawiali, licząc na upadek łacińskiej parafii w miejscowości i przejęcie dawnej świątyni[2].
W 1942 okupacyjne władze niemieckie oddały prawosławnym otrocką świątynię. Trzy lata później, po wywózkach ludności ukraińskiej, obiekt ponownie przeszedł na własność katolików i został po raz drugi rekoncyliowany[1].
W Otroczu znajduje się również cmentarz, pierwotnie prawosławny, obecnie rzymskokatolicki; przetrwały na nim nieliczne nagrobki prawosławne[12].
-
Elewacja cerkwi w Otroczu -
Cerkiew w XIX w. -
Dzwonnica cerkwi
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Parafia pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. [dostęp 2016-01-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-23)].
- ↑ a b c Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918-1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010, s. 202-203. ISBN 978-83-7548-003-0.
- ↑ Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918-1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010, s. 39. ISBN 978-83-7548-003-0.
- ↑ Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918-1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010, s. 257. ISBN 978-83-7548-003-0.
- ↑ G. J. Pelica, Ślady wyrwane z zapomnienia, Przegląd Prawosławny, nr 10 (244), październik 2005.
- ↑ Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918-1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010, s. 49. ISBN 978-83-7548-003-0.
- ↑ a b c Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918-1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010, s. 133-134. ISBN 978-83-7548-003-0.
- ↑ Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918-1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010, s. 260. ISBN 978-83-7548-003-0.
- ↑ Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918-1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010, s. 268. ISBN 978-83-7548-003-0.
- ↑ Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918-1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010, s. 56, 61, 63, 65 i 201-202. ISBN 978-83-7548-003-0.
- ↑ Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918-1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010, s. 81. ISBN 978-83-7548-003-0.
- ↑ Otrocz [online], www.apokryfruski.org [dostęp 2016-07-12].