Kościół Matki Bożej Miłosierdzia w Xewkiji
Kościół Matki Bożej Miłosierdzia (malt. Il-knisja tal-Madonna tal-Ħniena, ang. Church of Our Lady of Mercy), znany również pod wezwaniem Świętego Bartłomieja Apostoła – rzymskokatolicki kościół w Xewkiji na wyspie Gozo na Malcie.
 nr rej. 1057 (NICPMI)
| |||||||||||
| Państwo | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||
| Adres |
Triq San Bert / Triq L-Imġarr | ||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||
| Kościół | |||||||||||
| Diecezja | |||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne |
24 sierpnia | ||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie Malty  | |||||||||||
Położenie na mapie Morza Śródziemnego  | |||||||||||
 36°01′57,1″N 14°16′04,5″E/36,032528 14,267917
| |||||||||||
Historia
edytujJak podaje Achille Ferres w swojej książce Deserizione storica delle chiese di Malta e Gozo[1][2][3], w miejscu, gdzie dziś stoi kościół „tal-Ħniena”, już w 1397 istniała niewielka świątynia pod wezwaniem św. Bartłomieja. Została ona zaniedbana i uległa zawaleniu[3], lub została zniszczona podczas najazdu Osmanów na Gozo w 1551[2]. W każdym razie nie wspomina o tym kościele wizytator papieski Pietro Dusina podczas swojej wizyty pastoralnej w 1575[2][3]. Natomiast De Soldanis wspomina, że czytał w starych dokumentach, iż kościół stał tam jeszcze w 1597[3].
Kościół przebudowany lub wręcz odbudowany został w 1643 przez notariusza Gian Paola de Lorenzo[2][3], wtedy też zaczęto urządzać w dniu 24 sierpnia lokalne uroczystości ku czci św. Bartłomieja[2]. Około 1657 kościół został zdekonsekrowany przez biskupa Juana Caramasę, w 1674 powtórnie otwarty za zgodą biskupa D'Astirii[1][2][3].
W 1735, kiedy proboszczem w Xewkiji był ks. Pietro Aquilina (A. Ferres[1] podaje błędną datę 1719), obraz tytularny św. Bartłomieja został zastąpiony przez nowy, przedstawiający Madonnę z Dzieciątkiem Jezus i św. Bartłomieja, oraz dusze czyśćcowe, autorstwa Giana Nikoli Buhagiara. Od tego czasu kościół jest znany pod wezwaniem „il-Madonna tal-Ħniena” – Matki Bożej Miłosierdzia[1][3].
W 1798, kiedy wyspa Gozo powstała przeciw Francuzom, rozegrała się potyczka na placu/cmentarzu przed kościołem. Wszyscy Francuzi zginęli; jeden z nich, przy którym znaleziono szkaplerz, został pochowany na cmentarzu, pozostałych wrzucono do studni cmentarnej. Od tej pory nazywano ją „studnią Francuzów”[2][3].
Pewne prace remontowe wokół kościoła zostały poczynione w 1895 przez miejscowego proboszcza Pietro Paolo Ciantara, zaś w 1933 proboszcz Ġużepp Attard rozbudował kościół, zbudował nową zakrystię i dużą salę do nauki katechizmu. Bracia Xerri podarowali też spory kawałek ziemi, aby powiększyć teren wokół kościoła[2][3].
13 grudnia 1944 kościół przeszedł pod zarząd Sióstr Dominikanek z pobliskiego klasztoru[2][3]. Siostry opiekowały się kościołem do 12 grudnia 1991[2].
Architektura
edytujWygląd zewnętrzny
edytujFasada kościoła jest ładna, w klasycznym stylu doryckim. Po obu stronach klasyczne doryckie pilastry podtrzymujące belkowanie, ponad którym trójkątny fronton z maryjnym emblematem. Fryz na belkowaniu zdobią tryglify i okrągłe kształtki metop. Na końcach frontonu ozdobne kamienne kule z płomieniami. Prostokątne drzwi w środku fasady otoczone są prostą ramą wykutą w kamieniu. Ponad nimi ślepe okrągłe okno. Do kościoła prowadzi pięć schodów[2][4].
Kwadratowa dzwonnica posadowiona jest centralnie na frontonie, ma łukowate otwory po każdej stronie. Cztery narożne pilastry zwieńczone są prostym belkowaniem z małymi trójkątnymi frontonami oraz krzyżem na szczycie[2][4].
W południowej elewacji od strony Triq San Bert znajdują się boczne drzwi[2].
Po prawej stronie kościoła widoczne są graffiti w formie okrętów żaglowych[2].
Wnętrze
edytujWnętrze kościoła jest długie i wąskie. Sklepienie kolebkowe wsparte jest na ośmiu łukach. Po obu stronach kościoła są okna, które sprawiają, że wnętrze jest dostatecznie doświetlone. Wewnątrz jest jeden ołtarz. Znajdują się na nim trzy płaskorzeźby: pośrodku godło zakonu Dominikanów, po prawej stronie wyobrażenie zakonnicy, po lewej zaś – mnicha. Z tyłu kaplicy wiszą trzy obrazy ex-votum. Nie są one artystycznym arcydziełem, ale wyobrażają wdzięczność za uzyskaną łaskę. W zakrystii znajduje się obraz „Zwiastowanie”[2].
Oryginalny obraz tytularny tego kościoła przedstawiał św. Bartłomieja. Ale w 1735, kiedy proboszczem parafii był ks. Pietro Aquilina, obraz św. Bartłomieja został zastąpiony innym, przedstawiającym Madonnę z Dzieciątkiem Jezus, św. Bartłomieja klęczącego przed nimi, oraz dusze czyśćcowe. Wizerunek apostoła został umieszczony na obrazie, aby upamiętnić oryginalne wezwanie tego kościoła. Obraz ten jest dziełem malarza Giana Nikoli Buhagiara i został opłacony przez niejakiego Orazju Gilestriego, który osiedlił się w pobliżu kościoła. W 1870 obraz został odnowiony przez maltańskiego artystę Basuttila. Obraz otoczony jest wspaniałą ramą z marmuru[2].
Kościół dzisiaj
edytujDziś kościół podlega parafii w Xewkiji, jest bardzo dobrze utrzymany. Codziennie rano odprawiana jest w nim msza święta. Tradycyjna fiesta odbywa się 24 sierpnia, w dzień św. Bartłomieja Apostoła, oraz 17 września, ku czci Matki Bożej[2][3].
Ochrona dziedzictwa kulturowego
edytujBudynek kościoła umieszczony jest na liście National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands pod nr. 1057[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Casal Xeuchia. XXVI. Chiesa di San Bartolommeo Apostolo. W: Achille Ferres: Deserizione storica delle chiese di Malta e Gozo. Malta: 1866, s. 587-588. (wł.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Joe Brincat: Il-Knisja tal-Madonna tal-Ħniena ~ Ix-Xewkija, Għawdex ~. Kappelli Maltin. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-14)]. (malt.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Our Lady of Mercy - Xewkija, Gozo. W: Mikiel Spiteri (Kilin): A Hundred Wayside Chapels of Malta & Gozo. Valletta: Heritage Books, 2000, s. 283-286. ISBN 99909-93-06-8. (ang.).
- ↑ a b c Church of the Madonna of Mercy. NICPMI, 2012-08-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-05-20)]. (ang.).