Kościół Matki Bożej Częstochowskiej w Okszy

Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Okszy – katolicki kościół filialny parafii św. Antoniego Padewskiego w Krzeszycach, znajdujący się w Okszy, gmina Witnica, przy wale warciańskim. Pierwotnie protestancki. Zachowany w dużej mierze w oryginalnym kształcie stanowi pamiątkę osadnictwa na błotach nadwarciańskich.

Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Okszy

nr rej. L-414/A z dnia 18.11.2010
kościół filialny
Apsyda
Państwo	Polska
Województwo	lubuskie
Miejscowość	Oksza
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	św. Antoniego Padewskiego w Krzeszycach
Wezwanie	Matka Boska Częstochowska
Historia Data rozpoczęcia budowy 1862 Data zakończenia budowy 1863 Data poświęcenia 26 lipca 1951
Dane świątyni Świątynia • materiał bud. • mur pruski
Położenie na mapie Polski Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Okszy
Położenie na mapie województwa lubuskiego Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Okszy
Położenie na mapie powiatu gorzowskiego Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Okszy
Położenie na mapie gminy Witnica Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Okszy
52°37′57,2736″N 14°56′07,2996″E

Historia

Pierwszą świątynię we wsi protestanckich osadników nadwarciańskich, noszącej wówczas nazwę Woxholländer, zbudowano w 1781. Z uwagi na rozwój wsi kościół ten stał się zbyt mały dla lokalnej społeczności i w 1863 wybudowano nowy – zachowany do dnia dzisiejszego. Kościół poddano pracom wzmacniającym w 1934 (częściowe spięcie partii podbudowy żelaznymi ściągami).

Po II wojnie światowej

Konsekracji kościoła, jako katolickiego, dokonano 26 lipca 1951. W 1975 wymieniono jedną z połaci dachowych - dachówki karpiówki zastąpiono wówczas dachówkami zakładkowymi. Obiekt wpisano do rejestru zabytków w 2010. W 2014, z uwagi na zagrożenie katastrofą budowlaną, przeprowadzono remont polegający na wzmocnieniu kamiennej podbudowy, wymianie dachu (przywrócenie dachówki karpiówki) i niektórych zniszczonych elementów konstrukcji. Obecnie świątynia jest kościołem filialnym parafii św. Antoniego Padewskiego w Krzeszycach.

Architektura

Okno

Obiekt z muru pruskiego na kamiennej podbudowie posiada plan prostokątny i nie jest otynkowany z zewnątrz, co powoduje, że widoczna jest konstrukcja. Regularny układ słupów i rygli, tworzących prostokątne pola, zakłócony został na narożnikach nawy, gdzie wprowadzono inny od pozostałych partii poziom rygli, a dodatkowe usztywnienie uzyskano za pomocą skrzyżowanych ze sobą zastrzałów. Od południowego wschodu przylega doń trójbocznie zamknięte prezbiterium (apsyda), a od północnego zachodu kruchta.

Nawa i kruchta przykryte są dachem dwuspadowym, a prezbiterium - wielospadowym. Empory znajdujące się wewnątrz kościoła, pierwotnie obiegały świątynię z trzech stron, jednak po II wojnie światowej zostały skrócone do połowy długości ścian bocznych. Nowy strop belkowy posadowiono też niżej niż pierwotny (wiązało się to z przemurowaniem okien). Część okien (w partii apsydy) posiada oryginalne szklenie z ołowiu. Są to okna zamknięte tzw. łukiem dwuramiennym. Po wojnie zlikwidowano ambonę dawniej znajdującą się na narożniku apsydy i nawy. Zamurowano też wejście do nawy od wschodu – umożliwiało ono bezpośrednie wejście na ambonę. W narożniku północno-zachodnim wydzielono wtórnie pomieszczenie zakrystii.

Wyposażenie

Jedynym elementem zachowanym z oryginalnego wyposażenia jest tablica epitafijna (brązowa) braci Augusta i Wilhelma Reeków. Polegli oni w bitwie pod Le Mans w styczniu 1871, w trakcie wojny francusko-pruskiej.

W prezbiterium znajduje się prosta mensa ołtarzowa i współczesny obraz Matki Boskiej Częstochowskiej.

Galeria

• 
  Elewacja południowa
• 
  Elewacja północna
• 
  Kruchta

Bibliografia

• Barbara Bielinis-Kopeć: XVIII i XIX-wieczne kościoły szkieletowe na terenie łęgów warciańskich. W: Architektura ryglowa - wspólne dziedzictwo. Kolonizacja fryderycjańska. Szczecin: Szczecin-Expo, 2015, s. 310-311. ISBN 978-83-63868-42-0.
• Kościół w Okszy zmienia się nie do poznania. [w:] Witnica.pl [on-line]. [dostęp 2016-09-14]. (pol.).
• Parafia pw. św. Antoniego Padewskiego - Krzeszyce. [dostęp 2016-09-14]. (pol.).
• Prace przy kościele w Okszy. [w:] Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków [on-line]. 2014-08-19. [dostęp 2016-09-14]. (pol.).
• Błażej Skaziński: Oksza/Woxholländer, Gmina Witnica/Gemeinde Vietz. W: Architektura ryglowa - wspólne dziedzictwo. Kolonizacja fryderycjańska. Szczecin: Szczecin-Expo, 2015, s. 455-456. ISBN 978-83-63868-42-0.