Kościół św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Dzisnej
Kościół św. Stanisława Biskupa i Męczennika – zabytkowy[1] kościół filialny z XVI wieku[2], położony w Dzisnej, w województwie zachodniopomorskim, w powiecie goleniowskim, w gminie Przybiernów. Wpisany do rejestru zabytków pod numerem A-1269 z 18 czerwca 1954 roku. Jest jednym z najstarszych kościołów ryglowych na terenie Pomorza Zachodniego[3][4]. We wnętrzu znajdują się unikatowe, siedemnastowieczne polichromie będące przykładem sztuki ludowej tych terenów. W literaturze obiekt określany jest jako „niezwykle cenny zabytek”[3] lub nawet jako „najcenniejszy drewniany obiekt na Pomorzu Zachodnim”[5].
 nr rej. A-1269 z 18 czerwca 1954[1]
| |||||||||||||
| kościół filialny | |||||||||||||
.jpg)
| |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |||||||||||||
Położenie na mapie gminy Przybiernów  | |||||||||||||
 53°41′04″N 14°50′36″E/53,684444 14,843333
| |||||||||||||
Historia
edytujKościół powstał pod koniec XVI wieku (najprawdopodobniej w 1591 – taka data znajdowała się na witrażach herbowych w oknach świątyni)[3]. Pierwsza wzmianka o kościele pochodzi z 1595[6][4]. Około 1673 kościół wzbogacił się o ryglową wieżę[4] (została ona rozebrana w 1906)[6][4]. Zachowane do dnia dzisiejszego wyposażenie pochodzi z XVII wieku.
Fundatorem kościoła był ród Köllerów, którzy władali wsią do 1920[3]. Po zmianie właściciela pojawił się wśród mieszkańców wsi pomysł zburzenia dotychczasowego kościoła i postawieniu na jego miejscu nowej, murowanej świątyni, co podnieść miało prestiż miejscowości. W dzieło obrony kościoła zaangażował się ówczesny konserwator zabytków prowincji Pomorze – dr Frantz Balke[3]. Dzięki jego staraniom odstąpiono od planów rozbiórki, a w 1928 kościół został poddany pracom konserwatorskim[4].
W czasie II wojny światowej świątynia nie ucierpiała. W okresie powojennym była wykorzystywana jako owczarnia. 18 czerwca 1954 roku kościół został wpisany do rejestru zabytków pod numerem 21[7]. W 1976 budynek powrócił do pełnienia funkcji sakralnych[3]. Wstępny remont kościoła przeprowadzono w latach 1978–1981[6]. Remont kapitalny miał miejsce w latach 1993–1995[6]. Zakres prac obejmował m.in. dobudowanie drewnianej wieży oraz zrekonstruowanie ołtarza głównego i oszklenia witrażowego.
Wyposażenie
edytujWewnątrz, nad wejściem, znajduje się drewniana empora chóru muzycznego, której balustradę zdobią postacie dwunastu apostołów[4]. W prezbiterium uwagę zwraca barokowy ołtarz z 1607 roku[3], zwieńczenie ołtarza wykonano w 1682[3], z centralnym obrazem przedstawiającym zdjęcie z krzyża[4]. Kościół jest także ozdobiony cennymi, XVII-wiecznymi polichromiami stropu o ludowym charakterze[4]. Na płaskim stropie oraz skośnych fasetach znajdują się malowidła wykonane przez Michaela Wurma[4] w XVII w[3]. Strop pokryty jest roślinnymi ornamentami, pomiędzy którymi umieszczone zostały twarze aniołów. . Fasety przedstawiają sceny biblijne ze Starego i Nowego Testamentu, takie jak: Stworzenie Świata, Stworzenie Ewy, Grzech Pierworodny, Wygnanie z Raju, Narodzenie Chrystusa, Ukrzyżowanie, Zmartwychwstanie, Wniebowstąpienie i Sąd Ostateczny[3][4]. Wygląd wielu przedstawionych postaci jest wzorowany na ówczesnych strojach żołnierzy i dostojników szwedzkich, którzy panowali wówczas na Pomorzu Zachodnim[5][6]. Całość – pełna uproszczeń i naiwności jest typowym przykładem sztuki ludowej[3]. Zwraca uwagę również bogato zdobiona ambona z 1650 roku[3], zbudowana na filarze, z dekoracyjnym baldachimem i kolumienkami[4].
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Przypisy
edytuj- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo zachodniopomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2024-06-30].
- ↑ Dzisna Kościół filialny pw Św. Stanisława BM [online], kuria.pl [dostęp 2024-10-17] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l Janina Kochanowska: Perły Pomorza. Szczecin: Oficyna IN PLUS, 2011. ISBN 978-83-89402-81-3.
- ↑ a b c d e f g h i j k Matysiak 2012 ↓, s. 72.
- ↑ a b Jerzy M. Kosacki: Ziemia Szczecińska przewodnik turystyczny Część II Szczecin i okolice. Szczecin: Wydawnictwo "SAT", 1994, s. 98. ISBN 83-86507-10-1.
- ↑ a b c d e Roman Kostynowicz: Kościoły archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej. T. 1. Szczecin: Szczecińskie Wydawnictwo Archidiecezjalne "Ottonianum", 2010. ISBN 83-7041-202-5.
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków. www.nid.pl. [dostęp 2011-11-25].
Bibliografia
edytuj- Paulina Matysiak: Kościoły Archidiecezji Szczecińsko-Kamieńskiej. Nasze dziedzictwo. T. II. Bydgoszcz: Ikona, 2012, s. 258. ISBN 978-83-934287-2-4. OCLC 812720232. (pol. • niem.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Archiwalne zdjęcia kościoła w bibliotece Polona