Wikipedia

Kościół św. Michała na Wawelu

kościół w Krakowie
Ten artykuł dotyczy kościoła usytuowanego na Wzgórzu Wawelskim. Zobacz też: Kościół św. Michała w Krakowie (Stare Miasto).

Kościół św. Michała – gotycki kościół, wznoszący się od średniowiecza na wzgórzu wawelskim w Krakowie, zburzony w latach 1803–1804.

Kościół św. Michała
Zabytek: nr rej. A-07 z 24.03.1933[1]
Ilustracja
Relikty kościoła św. Michała
Państwo

 Polska

Miejscowość

Kraków
Wawel

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Wezwanie

św. Michała

Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie
Mapa konturowa Starego Miasta w Krakowie, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Michała”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Michała”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Michała”
Położenie na mapie Krakowa
Mapa konturowa Krakowa, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Michała”
Ziemia50°03′14,5″N 19°56′06,6″E/50,054028 19,935167
Relikty kościoła św. Michała na mapie Wawelu

Historia

edytuj

Data powstania kościoła oraz jego pierwotny wygląd nie są znane. Według Jana Długosza miał zostać zbudowany przez Mieszka I[2]. Kościół jest wymieniony w bulli papieża Eugeniusza III z 1148 jako uposażenie biskupstwa kujawskiego; Jan Długosz wspomina, że w 1086 został mu nadany przez księżną Judytę. Z tej samej bulli wiadomo, że już wtedy była to kolegiata[3] (fundował ją Władysław Herman[4]). W toku badań archeologicznych odnaleziono relikty murów romańskich, w związku z czym część badaczy przypuszcza, że świątynia ta była murowana[5].

Część badaczy w przeszłości uważała, że historia kościoła św. Michała sięga do czasów przedpiastowskich i przypisywała mu szczególne znaczenie. M.in. Tadeusz Wojciechowski przypuszczał, że wzniesiono go na miejscu pogańskiego kultu i był to najstarszy kościół na Wawelu[6]. Z kolei Henryk Łowmiański wysunął hipotezę, że kościół pełnił funkcję katedry dla pierwszego biskupa krakowskiego Prohora[7].

W 1355 kościół został przebudowany w stylu gotyckim za sprawą Kazimierza Wielkiego[8]. Jan Długosz wspomina, że zastąpiono wówczas świątynią murowaną budowlę drewnianą, możliwe jest więc, że romański murowany kościół uległ wcześniej destrukcji[9]. Kościół gotycki był zbudowany z cegły, składał się z nawy i zakończonego wielobocznie prezbiterium. Sklepienie nawy było oparte na jednym, centralnym słupie. Do kościoła przylegały przybudówki, w których zapewne mieściły się zakrystia oraz mieszkania dla kanoników[10][8].

Z chwilą wkroczenia Austriaków do Krakowa Wawel przeznaczono na cele wojskowe. W 1803 r. zdecydowali oni o zburzeniu świątyni (m.in. wraz z sąsiednim kościołem św. Jerzego), rok później już nie istniał, a jego wyposażenie sprzedano na licytacji[8]. Później na zewnętrznym dziedzińcu zamku wawelskiego, który powstał właśnie przez austriackie wyburzenia, wyeksponowany został zarys kościoła św. Michała[11].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2015-01-24].
  2. ↑ Pianowski 1994 ↓, s. 102–103.
  3. ↑ Pianowski 1984 ↓, s. 105.
  4. ↑ Szady 2003 ↓, s. 184.
  5. ↑ Pianowski 1994 ↓, s. 111–112.
  6. ↑ Wyrozumski 1992 ↓, s. 84–86.
  7. ↑ Szczur 1994 ↓, s. 20.
  8. ↑ a b c Rożek 1983 ↓, s. 96–97.
  9. ↑ Firlet, Pianowski 2007 ↓, s. 64.
  10. ↑ Pianowski 1984 ↓, s. 160.
  11. ↑ Rożek 2006 ↓, s. 344.

Bibliografia

edytuj
  • Janusz Firlet, Zbigniew Pianowski: Wawel do roku 1300. W: Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta. red. Jerzy Wyrozumski. Kraków: 2007, s. 45–66, seria: Biblioteka Krakowska. 150.
  • Michał Rożek: Urbs celeberrima. Przewodnik po zabytkach Krakowa. Kraków: 2006.
  • Bogumił Szady: Prawo patronatu w Rzeczypospolitej w czasach nowożytnych. Podstawy i struktura. Lublin: Wydawnictwo-Drukarnia Liber, 2003. ISBN 83-89373-28-9.
  • Stanisław Szczur: Misja cyrylo-metodiańska w świetle najnowszych badań. W: Chrystianizacja Polski południowej. Materiały sesji naukowej odbytej 29 czerwca 1993 roku. Kraków: 1994, s. 7–23, seria: Rola Krakowa w Dziejach Narodu. 13.
  • Zbigniew Pianowski: Najstarsze kościoły na Wawelu. W: Chrystianizacja Polski południowej. Materiały sesji naukowej odbytej 29 czerwca 1993 roku. Kraków: 1994, s. 99–119, seria: Rola Krakowa w Dziejach Narodu. 13.
  • Jerzy Wyrozumski: Dzieje Krakowa. T. 1: Kraków do schyłku wieków średnich. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1992. ISBN 83-08-02057-7.
  • Zbigniew Pianowski: Z dziejów średniowiecznego Wawelu. Kraków – Wrocław: 1984.
  • Michał Rożek. Nie istniejące kościoły Krakowa. „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”. R. 33, s. 95–120, 1983. 

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Kościół_św._Michała_na_Wawelu&oldid=72648268”