Kościół św. Jana i Katarzyny w Świerzawie
Kościół św. Jana Chrzciciela i św. Katarzyny Aleksandryjskiej (niem. Kirche der hlg. Johannes und Katharina von Alexandrien[1]) – mieści się w Świerzawie. Jest to najcenniejszy zabytek miasteczka. Powstał w I połowie XIII wieku[2] i do dziś przetrwał w prawie niezmienionym kształcie, poza wieżą dobudowaną w XVI wieku. Ewenementem jest, że obiekt romański i jego pierwotna kamieniarka zachowały się w tak dobrym stanie.
 nr rej. 1929 z dnia 5.06.1967
| |||||||||||||
.jpg) Kościół i mur obronny wraz z bramą | |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||||||||||
Położenie na mapie powiatu złotoryjskiego  | |||||||||||||
Położenie na mapie gminy Świerzawa  | |||||||||||||
Położenie na mapie Świerzawy  | |||||||||||||
 51°01′05,05″N 15°53′17,00″E/51,018069 15,888056
| |||||||||||||
Historia
edytujKościół powstał w 1. połowie XIII wieku[2]. Po raz pierwszy jego pleban był wzmiankowany w 1268 roku[2]. Od 1392 roku był kościołem filialnym. Świątynia od 1552 roku służyła ewangelikom, którym odebrano ją w 1654. Na początku XVI wieku dobudowano do romańskiego kościoła gotycką wieżę i zakrystię. Od 1713 roku świątynia pełniła rolę kościoła cmentarnego. W XIX wieku podwyższono koronę murów i wymieniono strop[2]. Po wysiedleniu miejscowych Niemców po 1945 kościół zaczął niszczeć, ale uniknął całkowitej dewastacji. Przykościelny cmentarz został zlikwidowany w latach 60. XX wieku. Pierwsze prace konserwacyjne przeprowadzono w 1959 roku, następne w latach 60. i od 1977 do dnia dzisiejszego[3]. Kolejny remont przeprowadzono w 1999 roku[2].
Kościół nie pełni już funkcji sakralnych, ale muzealne i wystawiennicze. Raz w roku pierwszego listopada w kościele odbywa się spektakl Zaduszki Poetyckie.
Architektura
edytujWyznacznikiem kościoła jest czworoboczna wieża dobudowana do bryły głównej kościoła w 1506 roku. Kościół jest murowany z kamienia, jednonawowy, z prezbiterium zamkniętym półkolistą apsydą. Nawa i prezbiterium przykryte stropem drewnianym wspartym na dwóch słupach. W apsydzie trzy romańskie okna z kolumienkami. Od strony zachodniej i południowej dwa portale o cechach gotyckich. Prawdziwym dziełem kunsztu kamieniarskiego jest wspaniały portal z Drzewem Życia, pochodzący z XII wieku. W zachodniej partii nawy znajdowała się dwupoziomowa drewniana empora dla możnowładcy, na co wskazuje otwór wejściowy w ścianie szczytowej i ślady schodów[2].
Wyposażenie
edytuj
Największą atrakcją zabytku są malowidła, które zdobią ściany świątyni. Odkryte w 1977 roku pod warstwami tynku ścienne malowidła o tematyce zwierzęcej i roślinnej pochodzą z XIII wieku. Przedstawiają dosyć nietypowe zwierzęta takie jak bocian, żyrafa czy ryby. Malowidła te są ściśle związane z symboliką życia. Ścianę północną kościoła zdobią XIV-wieczne malowidła ukazujące życie Katarzyny Aleksandryjskiej według "Złotej Legendy". Jest to najszersze ze znanych przedstawień obrazowych życia tej średniowiecznej świętej w Europie środkowej. Również na tej samej ścianie widnieje rysunek przedstawiający ukrzyżowanie.
Wewnątrz świątyni uwagę przykuwają także XVI-wieczne, renesansowe płyty nagrobne z rzeźbionymi postaciami, XII-wieczna chrzcielnica, drewniane, polichromowane empory czy prezbiterium romańskie. Obiekt znajduje się na północnych przedmieściach miasteczka w pobliżu mostu na Kaczawie, przy drodze do Złotoryi.
Przypisy
edytuj- ↑ Schönau an der Katzbach. Kirche der hlg. Johannes und Katharina von Alexandrien | Grenzgebiete.net
- ↑ a b c d e f Zygmunt Świechowski, Katalog architektury romańskiej w Polsce, Warszawa: Wydawn. DiG, 2009, s. 418-424, ISBN 978-83-7181-200-2 [dostęp 2024-06-23].
- ↑ Góry i Pogórze Kaczawskie : kraina wygasłych wulkanów : przewodnik turystyczny, Złotoryja 2010, ISBN 978-83-61942-71-9
Linki zewnętrzne
edytuj- Historia i opis kościoła na stronie Świerzawy. swierzawa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-30)].
- Wirtualny spacer po kościele
- Późnoromański kościół w Świerzawie (Historia i opis). [w:] sekulada.com [on-line]. [dostęp 2020-07-01]. (pol.).