Kościół św. Jana Chrzciciela w Ołdrzychowicach Kłodzkich
Kościół św. Jana Chrzciciela w Ołdrzychowicach Kłodzkich – świątynia katolicka w diecezji świdnickiej, powstała w drugiej połowie XIV wieku, kilkakrotnie przebudowywana, ostatni raz w 1867 roku.
 nr rej. Nr rej.: 693Wł z dnia 30.03.1978 r.
| |||||||||
| kościół parafialny | |||||||||
 Kościół św. Jana Chrzciciela | |||||||||
| Państwo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||
| Miejscowość | |||||||||
| Adres |
ul. Kłodzka 64 | ||||||||
| Wyznanie | |||||||||
| Kościół | |||||||||
| Parafia | |||||||||
| Wezwanie | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie gminy wiejskiej Kłodzko  | |||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||||||
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | |||||||||
 50°21′38,75″N 16°43′16,33″E/50,360764 16,721203
| |||||||||
Historia
edytujPierwsza wzmianka dotycząca istnienia kościoła i parafii w Ołdrzychowicach Kłodzkich pochodzi z 1384 r.[1], jednak zapewne świątynia powstała kilkadziesiąt lat wcześniej wraz z lokowaniem wsi[2]. W drugiej połowie XV w. miejscowi posiadacze wsi ufundowali nowy kościół wraz z wykonanym ze srebra głównym ołtarzem, którego poświęcenia dokonał biskup pomocniczy wrocławski Johannes Cizicesner w 1481 r.[3] Nie zachowały się żadne dokumenty przedstawiające stan wygląd świątyni, ale przypuszcza się, że była to budowla murowana wykonana w stylu gotyckim[4]. Nosił on początkowo wezwanie św. Katarzyny Męczennicy. W późniejszym okresie jako współpatron dołączył św. Jan Chrzciciel[5].
Od 1550 r. był on użytkowany przez protestantów, którzy stanowili w tym czasie większość mieszkańców osady. Sytuacja ta miała miejsce do 1622 r., kiedy to świątynia została zwrócona katolikom, co związane było z przymusową rekatolizacją hrabstwa kłodzkiego[6]. 17 listopada 1699 r. kościół został częściowo zniszczony w wyniku pożaru[7].
W 1732 r. miała miejsce rozbudowa kościoła, w wyniku której znacznie go powiększono i przedłużono. Dobudowano także wieżę z dzwonami[8]. Trzy lata później Johann Franz Hoffmann namalował na ścianach we wnętrzu kościoła freski przedstawiające żywot św. Katarzyny[9]. Po 1768 r. jako jedyny patron obiektu występuje św. Jan Chrzciciel[7]. Z kolei w 1793 r. zainstalowano nowe organy z 332 piszczałkami[9].
Przełomem w dziejach kościoła parafialnego w Ołdrzychowicach Kłodzkich był 1867 r., kiedy proboszczem był Johann Kraetzer. W tym czasie dokonano całkowitej przebudowy obiektu z zachowaniem dotychczasowych elementów. Nowa świątynia otrzymała z zewnątrz formę bliską eklektyzmowi, zaś kształtem przypominała krzyż łaciński. Jego konsekracji dokonano w 1879 r. Dokument ją potwierdzający znajduje się w kuli na wieży. W 1884 r. zakupiono nowe 23-głosowe organy mechaniczne[10]. W wstawiono w okno prezbiterium duży witraż św. Jan Chrzciciel kupiony w 1867 za 375 talarów w Instytucie Witrażowym Adolpha Seilera[11].
Po II wojnie światowej kościół został przejęty przez polskich duchownych w stanie idealnym. W 1964 r. zainstalowano w nim ogrzewanie, a trzy lata później zamontowano nowe okna w nawie głównej. W 1970 r. miała miejsce pierwsza renowacja budowli, w wyniku której odnowiono polichromię kościoła. Pracę prowadził malarz Józef Machwic. Polichromię poświęcił bp. Andrzej Wronka. W 1983 r. miał miejsce kolejny remont, tym razem dachu kościoła, który pokryto cynkową blachą. W 1989 r. zbudowano nowy ołtarz soborowy z marmuru i odnowiono stary[12].
Położenie i architektura
edytujKościół św. Jana Chrzciciela znajduje się w centrum Ołdrzychowic Kłodzkich przy głównej drodze wiodącej z Kłodzka do Lądka-Zdroju, która nosi nazwę ulicy Kłodzkiej[13].
Świątynia jest budowlą jednonawową z transeptem i z wyraźnie wydzielonym prezbiterium, zamkniętym wielobocznie. Całość nakryta jest dwuspadowym dachem. W zachodniej części znajduje się wieża, która u swojej podstawy ma formę kwadratu, zaś pnąc się ku górze przybiera formę ośmioboczną, która zwieńczona jest ostrosłupowym hełmem. Elewacja świątyni jest koloru białego[8].
Wystrój i wnętrze kościoła
edytujWnętrze kościoła oraz jego wystrój jest znacznie zróżnicowane, zawierając elementy od sztuki gotyckiej po dziewiętnastowieczne neostyle:[14][15]
Ołtarz główny
edytuj- neobarokowy ołtarz główny z 3 ćwierci XIX wieku, wykonany w stylu warsztatu śląskiego. Ma on 12 m wysokości. Jest wykonany z drewna rzeźbionego i polichromowanego.
- nastawa jest architektoniczna i jednokondygnacyjna.,
- filary i kolumny ustawione kulisowo wspierają gierowane, przerwane belkowanie,
- w perspektywie witrażowe okno z przedstawieniem św. Jana Chrzciciela,
- na tle filarów znajdują się pełnoplastyczne rzeźby przedstawiające świętych Piotra i Pawła,
- zwieńczenie ołtarza jest wolutowe, ozdobione wicią akantu, z Okiem Opatrzności w złocistej glorii na szczycie i dwiema figurkami puttów na osiach bocznych.
- na belkowaniu są pełnoplastyczne rzeźby Matki Boskiej z Dzieciątkiem i nieznanego świętego.
- na skrajnych osiach znajdują się wazony z kwiatami. Kolumny o kompozytowych głowicach, na filarach kartusze z motywami kampanulli oraz płaskie zwisy liściowe
Pozostałe
edytuj- Ołtarze boczne:
- Ołtarz boczny – neobarokowy z 1870 r., dominujące miejsce w nim zajmuje obraz z przedstawieniem Wizji św. Małgorzaty Marii
- Ołtarz boczny – neobarokowy z 1870 r., centralny punkt zajmuje obraz przedstawiający Chrystusa nauczającego w świątyni
- Prospekt organowy – eklektyczny z 1884 r.
- Ambona – z 2. poł. XIX w., zwieńczona figurą św. Jana Chrzciciela
- Chrzcielnica – z 2. poł. XIX w., eklektyczna, zwieńczona figurą św. Jana Chrzciciela
- Figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem – gotycka z ok. 1470 r.
- witraż z 1867 św. Jan Chrzciciel z wrocławskiej firmy A. Seilera
- Krypta rodowa Schreckendorfów
Otoczenie kościoła
edytuj- Plebania pochodząca z końca XVIII w.
- Budynek byłej szkoły katolickiej z 1837 r.
- Mauzoleum von Magnisów z 1889 r. o formach neoromańskich.
- Przykościelny cmentarz wraz z kaplicą, zawierający jeszcze nagrobki sprzed 1945 r.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ B. Balbinus, Misscelanea historia Regni Bohemiae, Lib. V, Pragae 1679-1689, s. 35.
- ↑ K. Kuchta, Dzieje Ołdrzychowic Kłodzkich do 1526 r., mps. pracy dyplomowej, Wrocław 2009, s. 31.
- ↑ J. Kögler, Historische Beschreibung des in der Grafschaft Glatz und zwar im Glatzer Kreise gelegenen Dorfes Ullersdorf, [w:] "Die Chroniken der Grafschaft Glatz", nowe wydanie pod red. Dietera Pohla, t. 5, s. 333.
- ↑ K. Kuchta, op. cit., s. 42.
- ↑ J. Kögler, op. cit., s. 332.
- ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, Wrocław 1994, s. 320.
- ↑ a b J. Kögler, op. cit., s. 333.
- ↑ a b Słownik geografii turystycznej Sudetów, op. cit., s. 322.
- ↑ a b J. Kögler, op. cit., s. 334.
- ↑ F. Stein, Chronik Ullersdorf an der Biele. Grafschaft Glatz, 1983, s. 81.
- ↑ Ławicka M., 2002: Zapomniana pracownia. Wrocławski Instytut Witrażowy Adolpha Seilera. Wyd. Muzeum Architektury we Wrocławiu, Wrocław, s. 129, 154
- ↑ Historia kościoła na stronie ołdrzychowickiej parafii, (dostęp: 4.11.2010) (kopia z Internet Archive). [dostęp 2009-04-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-12)].
- ↑ Kotlina Kłodzka. Mapa turystyczna, 1:100 000, wyd. Eko-Graf, Wrocław 1997.
- ↑ K. Marcinek, W. Prorok, Ziemia Kłodzka. Informator turystyczny, s. 121.
- ↑ Dane na oficjalnej stronie parafii, (dostęp: 5.11.2010) (kopia z Internet Archive). [dostęp 2009-04-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-12)].
Bibliografia
edytuj- Kögler J., Historische Beschreibung des in der Grafschaft Glatz und zwar im Glatzer Kreise gelegenen Dorfes Ullersdorf, [w:] "Die Chroniken der Grafschaft Glatz", nowe wydanie pod red. Dietera Pohla, t. 5.
- Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, Wrocław 1994.
Linki zewnętrzne
edytuj- Opis kościoła na stronie ołdrzychowickiej parafii, (dostęp: 5.11.2010). ok.diecezja.swidnica.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-12)]. (kopia z Internet Archive)
- Zdjęcia kościoła na stronie "Dolny Śląsk na dawnej i współczesnej fotografii, (dostęp: 5.11.2010)