Kościół św. Antoniego Padewskiego i klasztor franciszkanów konwentualnych w Poznaniu
Kościół św. Antoniego Padewskiego i klasztor franciszkanów konwentualnych w Poznaniu Prowincji Gdańskiej mieści się u podnóża Góry Przemysła (Góry Zamkowej). Od 2017 wielkopostny kościół stacyjny.
nr rej. A-161 z dnia 25.02.1931[1] | |||||||
Kościół rektoralny | |||||||
Kościół św. Antoniego – elewacja frontowa | |||||||
Państwo | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||
Miejscowość | |||||||
Wyznanie | |||||||
Kościół | |||||||
Wezwanie | |||||||
Przedmioty szczególnego kultu | |||||||
Cudowne wizerunki | |||||||
| |||||||
| |||||||
Położenie na mapie Poznania | |||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego | |||||||
52°24′29,26″N 16°55′51,84″E/52,408128 16,931067 | |||||||
Strona internetowa |
Historia
edytujFranciszkanów do Poznania sprowadził w pierwszej połowie XVII w. biskup Andrzej Szołdrski, jednak wzbudzali oni niechęć innych zakonów (głównie bernardynów), którzy posiadali już swój kościół w mieście. Sprawiło to, że otrzymali miejsce przy dzisiejszej ul. Grobla, gdzie wznieśli w 1646 drewniany kościółek (na jego miejscu stoi dziś Kościół pw. Wszystkich Świętych w Poznaniu). Dziesięć lat później świątynia spłonęła, a mnisi otrzymali nieistniejący już kościół św. Rocha w osadzie Miasteczko, przy którym wznieśli klasztor, mimo to nadal starali się o miejsce na świątynię w obrębie murów miejskich. Udało im się to w 1668, gdy uzyskali plac pod budowę u podnóża Góry Zamkowej. W 1674 franciszkanie zawarli umowę na projekt i wykonanie z mistrzem murarskim Janem Końskim. Budowa przeciągała się i zakończono ją dopiero w 1728.
W 1832 zakon skasowano, a kościół władze pruskie przekształciły w magazyn. Następnie zburzono skrzydła klasztoru od ul. Sierocej i Nowej (dziś Paderewskiego) a kościół przekazano niemieckim katolikom. Zakonnicy odzyskali budynki w 1921. 4 października 1937 zakończyły się 10-dniowe obchody 700-lecia zakonu franciszkanów w Polsce[2].
W czasie II wojny światowej kościół służył katolikom – Niemcom. Podczas walk w 1945 zawaliło się sklepienie nawy głównej niszcząc część wyposażenia. Świątynia została odbudowana jako pierwszy kościół w Poznaniu, wnętrze odrestaurowano w latach 1963–1965 pod kierunkiem T. Szukały i H. Kota. Odnowiono wówczas zamalowaną w poprzednim okresie pierwotną polichromię.
Architektura
edytujKościół św. Antoniego Padewskiego jest trójnawową bazyliką z transeptem. Nawa główna przykryta jest sklepieniem kolebkowym z lunetami, podczas gdy nawy boczne przykrywają sklepienia krzyżowe. We wnętrzu zwraca uwagę bogate zdobienie stiukowe oraz polichromie wykonane w latach 1702–1735 przez czeskiego franciszkanina Adama Swacha. Jego brat, Antoni Swach, wykonał ołtarz główny, ołtarz w kaplicy Matki Boskiej w Cudy Wielmożnej Pani Poznania oraz bogate dębowe stalle.
Architektoniczny, bogato złocony ołtarz główny w centralnej części dolnej kondygnacji zawiera obraz Widzenie św. Antoniego, po bokach którego znajdują się rzeźby przedstawiające św. Augustyna i św. Franciszka z Asyżu.
W Kaplicy Najświętszej Marii Panny znajduje się obraz Matki Boskiej w Cudy Słynącej, będący kopią obrazu z kościoła na Zdzieżu koło Borku Wielkopolskiego, wykonaną w 1666 przez malarczyka Marcina ze Śródki, a zakupioną przez brata Tomasza Dybowskiego, zwanego "Bożą Duszą". W dwa lata później, w 1668, obraz zasłynął jako cudowny. Niewielki obraz znajduje się w pokrytej srebrnymi plakietami ramie. Ołtarz wieńczy Archanioł Michał w towarzystwie aniołów. Wystroju kaplicy dopełniają bogate stiukowe ornamenty, w tym plastyczne przedstawienie Jezusa i apostołów, oraz freski również wykonane przez braci Swachów.
Po przeciwnej stronie znajduje się kaplica św. Franciszka, w której najcenniejsze są obrazy przedstawiające św. Franciszka i św. Szczepana oraz figury św. Augustyna i św. Jana Ewangelisty. Również ta kaplica ma bogatą polichromię.
W kościele znajduje się bogata kolekcja XVII–XVIII w. portretów wykonanych głównie w lokalnych warsztatach (na lewo od wejścia zgodnie ze wskazówkami zegara):
- Jadwigi Rogalińskiej (zm. 1652)
- czternaście portretów trumiennych (ponad portretem J. Rogalińskiej)
- Katarzyny Skrzetuskiej (zm. 1701)
- Doroty Kołaczkowskiej (zm. 1719)
- Wojciecha Rydzyńskiego, kasztelana lądzkiego (zm. 1735) (przy nagrobku)
- Anny Rydzyńskiej (zm. 1736) (przy nagrobku)
- Jana Radolińskiego, podkomorzego wschowskiego (zm. 1696) (w prezbiterium)
- Jana Korzbok Łąckiego, kasztelana kaliskiego (w prezbiterium)
- ks. Ludwika Miskiego, gwardiana w tutejszym klasztorze, profesora teologii i filozofii (zm. 1768) (w kaplicy św. Franciszka, na nagrobku)
- ks. Wojciecha Zawadzkiego, gwardiana i inicjatora budowy kościoła i klasztoru (zm. 1680) (w kaplicy NMP)
Bezpośrednio przy zabudowaniach klasztornych stoi pomnik 15. Pułku Ułanów Poznańskich.
Gwardianie
edytujOd 1936 do 1939 gwardianem klasztoru był o. Korneli Czupryk[3][4].
Nagrody i upamiętnienie
edytujZespół klasztorny przedstawiono na rewersie monety dwuzłotowej wybitej w 2011 roku przez Narodowy Bank Polski[5]. W 2007 kościół zdobył nagrodę Generalnego Konserwatora Zabytków Zabytek Zadbany w kategorii "Zabytki sakralne"[6].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2010-10-17] .
- ↑ Siedmiowiekowa działalność zakonu św. Franciszka. „Orędownik”. Nr 237, s. 6, 13 października 1937.
- ↑ Nowe władze zakonne OO. Franciszkanów w Polsce. „Gazeta Szamotulska”. Nr 82, s. 2, 21 lipca 1936.
- ↑ O. Korneli Czupryk - prowincjał, misjonarz, komisarz. old.franciszkanie.pl, 2009-06-10. [dostęp 2018-07-02].
- ↑ http://www.nbp.pl/banknoty_i_monety/monety_okolicznosciowe/2011/2011_11a___POZNAN_Klasztor_Franciszkanow.pdf
- ↑ Jolanta Goszczyńska, Wielkopolscy laureaci konkursu Generalnego Konserwatora Zabytków: ZABYTEK ZADBANY (za lata 2006-2009), w: Wielkopolski Biuletyn Konserwatorski, tom IV/2010, s.215, ISBN 978-83-931388-9-0