Knieć

Knieć
	; Morfologia (knieć błotna)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	jaskropodobne
Rząd	jaskrowce
Rodzina	jaskrowate
Rodzaj	knieć
	Nazwa systematyczna
	Caltha L.; Sp. Pl. 558. 1 Mai 1753
	Typ nomenklatoryczny
	Caltha palustris L.
Synonimy
	Populago Mill.;
	Populago Mill.;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Knieć (Caltha L.) – rodzaj roślin zielnych z rodziny jaskrowatych. Obejmuje 10 gatunków^[4](według niektórych ujęć 20^[5] lub nawet 40^[6]). Rośliny te występują na wilgotnych łąkach i na terenach bagiennych w strefie klimatu umiarkowanego zarówno na półkuli północnej jak i południowej^[5]. Wszystkie są bylinami osiągającymi 15–80 cm wysokości. W polskiej florze występuje knieć błotna (Caltha palustris), w polskich publikacjach podnosi się także często do rangi gatunku knieć górską (Caltha palustris subsp. laeta)^[7]^[8].

Morfologia

Caltha sagittata z sekcji Psychrophila z silnie wywiniętą blaszką liściową od dołu

Pokrój: Kępiasto rosnące byliny z łodygami wielokwiatowymi, często z łodygami płożącymi i korzeniącymi się w węzłach^[5].
Liście: Pojedyncze, z głęboko wciętą nasadą, na brzegach karbowane lub ząbkowane^[5]^[6]. W sekcji Psychrophila obejmującej gatunki z półkuli południowej dolne krawędzie blaszki są zawinięte do góry i silnie rozrośnięte, tak że blaszka liściowa jest niemal podwojona^[4].
Kwiaty: Z pojedynczym okwiatem, 5 lub więcej działkowym, żółtym lub białym. Pręciki są liczne. Zalążnie w liczbie 5–15, górne, z długimi szyjkami. Miodników brak, ale nektar wydzielany jest u podstawy owocolistków^[6]^[5].
Owoce: Spłaszczone mieszki z krótkim dzióbkiem zawierające zielone lub czarne nasiona^[5].

Systematyka

Rodzaj z podrodziny Ranunculoideae Arnott w obrębie rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae)^[2].

Wykaz gatunków^[4]

Sekcja Psychrophila (wyodrębniana też do osobnego rodzaju Psychrophila):

Caltha sagittata Cav. (syn. Psychrophila sagittata (Cav.) Bercht. & J.Presl)
Caltha appendiculata Pers. (syn. Psychrophila appendiculata Bercht. & J.Presl)
Caltha dioneifolia Hook.f. (syn. Psychrophila dioneifolia Gay)
Caltha obtusa Cheeseman (syn. Psychrophila obtusa (Cheeseman) W.A.Weber)
Caltha introloba F.Muell. (syn. Psychrophila introloba (F.Muell.) W.A.Weber)
Caltha novae-zelandiae Hook.f.

Sekcja Caltha:

Caltha natans Pallas ex Georgi
Caltha scaposa Hook.f. & Thomson
Caltha palustris L. – knieć błotna
Caltha leptosepala DC.

Nazewnictwo

Niedługo po tym, gdy Karol Linneusz opublikował nazwę naukową Caltha przypisując ją dla rodzaju knieć, nazwa ta opublikowana została przez brytyjskiego botanika Philipa Millera w odniesieniu do rodzaju nagietek (Caltha P. Miller, Gard. Dict. Abr. ed. 4. 28 Jan 1754 (non Linnaeus 1753) = Calendula Linnaeus 1753).

Nazwa naukowa Caltha stosowana była przez licznych starożytnych autorów rzymskich prawdopodobnie właśnie w odniesieniu do nagietka lekarskiego, w każdym razie do jakiejś rośliny o żółtych kwiatach^[9].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).
↑ ^a ^b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-22].
↑ ^a ^b ^c Eric Schuettpelz, Sara B. Hoot. Phylogeny and biogeography of Caltha (Ranunculaceae) based on chloroplast and nuclear DNA sequences. „American Journal of Botany”. 91, 2. s. 247-253. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 48. ISBN 0-333-74890-5.
↑ ^a ^b ^c Adam Jasiewicz (red.): Flora polski. Tom IV. Warszawa, Kraków: Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1985, s. 12-13. ISBN 83-01-05853-6.
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 47, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ Elżbieta Cieślak. Morphological variability of the Caltha palustris L. complex (Ranunculaceae) in Poland. „Acta Societatis Botanicorum Poloniae”. 73, 3, 2004. DOI: 10.5586/asbp.2004.026.
↑ Marian Rejewski: Pochodzenie łacińskich nazw roślin polskich. Warszawa: KiW, 1996, s. 42. ISBN 83-05-12868-7.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).

[A-3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-22].

[scheut-4] Eric Schuettpelz, Sara B. Hoot. Phylogeny and biogeography of Caltha (Ranunculaceae) based on chloroplast and nuclear DNA sequences. „American Journal of Botany”. 91, 2. s. 247-253. (ang.).

[philips-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 48. ISBN 0-333-74890-5.

[jasiewicz-6] Adam Jasiewicz (red.): Flora polski. Tom IV. Warszawa, Kraków: Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1985, s. 12-13. ISBN 83-01-05853-6.

[checklist-7] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 47, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[8] Elżbieta Cieślak. Morphological variability of the Caltha palustris L. complex (Ranunculaceae) in Poland. „Acta Societatis Botanicorum Poloniae”. 73, 3, 2004. DOI: 10.5586/asbp.2004.026.

[rejewski-9] Marian Rejewski: Pochodzenie łacińskich nazw roślin polskich. Warszawa: KiW, 1996, s. 42. ISBN 83-05-12868-7.

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[1]

[2]

[3]

[9]