Klinopodium pospolite

Klinopodium pospolite
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	jasnotowate
Rodzaj	klinopodium
Gatunek	klinopodium pospolite
	Nazwa systematyczna
	Clinopodium vulgare L.; Sp. pl. 2:587. 1753
Synonimy
	Calamintha clinopodium Spenn.; Satureja vulgaris (L.) Fritsch;
	Calamintha clinopodium Spenn.; Satureja vulgaris (L.) Fritsch;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Klinopodium pospolite, czyścica storzyszek^[4] (Clinopodium vulgare L.) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny jasnotowatych. Znany też jako storzyszek pospolity^[5]. Występuje w Afryce Północnej, w całej niemal Europie, w Ameryce Północnej oraz w Azji Zachodniej i na Syberii^[3]. W Polsce średnio pospolity.

Morfologia

Łodyga, kłącze: Wzniesiona, czterokanciasta, miękko owłosiona, o wysokości 30–60 cm. Kłącze rozgałęzione i tworzące rozłogi, za pomocą których roślina rozmnaża się wegetatywnie.
Liście: Ulistnienie nakrzyżległe, liście jajowate lub podłużnie jajowate, ostro zakończone, krótkoogonkowe.
Kwiaty: Wyrastają okółkowo, gęsto w nasadach liści i otoczone są owłosionymi podsadkami. Są grzbieciste, mają dwuwargowy kielich o zgiętej rurce i grzebieniasto orzęsionych ząbkach, purpurową i owłosioną koronę o prostej rurce i długości 12–15 mm.
Owoc: Brunatne i białoplamiste rozłupki.

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od lipca do września, jest owadopylny. Nasiona rozsiewane przez wiatr. Siedlisko: suche lasy i zarośla, wzgórza, przeważnie na glebach luźnych, żyznych. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Trifolio-Geranietea^[6].

Zastosowanie

Roślina lecznicza. Surowiec zielarski : ziele Herba Clinopodii zawiera glikozydy, saponiny, kwasy organiczne. Było stosowane w medycynie ludowej, jako środek przyspieszający gojenie się ran, wyciąg ma działanie bakteriobójcze^[7].

Młode liście są jadalne na surowo lub po ugotowaniu, mogą być używane jako przyprawa lub herbatka^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
↑ ^a ^b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-01-02].
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ Jakub Mowszowicz: Pospolite rośliny naczyniowe Polski. Wyd. czwarte. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 378. ISBN 83-01-00129-1.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ G.G. Opalchenova G.G., D.D. Obreshkova D.D., Antibacterial Action of Extracts of Clinopodium vulgare L. Curative Plant, „Drug Development and Industrial Pharmacy”, 25 (3), 1999, s. 323–328, DOI: 10.1081/DDC-100102177, ISSN 0363-9045, PMID: 10071825 [dostęp 2017-02-18] .
↑ Łuczaj, Łukasz. Dzikie rośliny jadalne Polski: przewodnik survivalowy. Wydawnictwo" Chemigrafia", 2004.

Bibliografia

Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953, s. 584.
Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).

[grin-3] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-01-02].

[checklist2002-4] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[Mowszowicz79-5] Jakub Mowszowicz: Pospolite rośliny naczyniowe Polski. Wyd. czwarte. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 378. ISBN 83-01-00129-1.

[6] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[7] G.G. Opalchenova G.G., D.D. Obreshkova D.D., Antibacterial Action of Extracts of Clinopodium vulgare L. Curative Plant, „Drug Development and Industrial Pharmacy”, 25 (3), 1999, s. 323–328, DOI: 10.1081/DDC-100102177, ISSN 0363-9045, PMID: 10071825 [dostęp 2017-02-18] .

[8] Łuczaj, Łukasz. Dzikie rośliny jadalne Polski: przewodnik survivalowy. Wydawnictwo" Chemigrafia", 2004.

[4]

[5]

[3]

[1]

[2]

[6]

[7]

[8]