Kleome

Kleome
	; Cleome anomala
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	kapustowce
Rodzina	Cleomaceae
Rodzaj	kleome
	Nazwa systematyczna
	Cleome L.; Sp. Pl. 671. 1 Mai 1753
	Typ nomenklatoryczny
	C. ornithopodioides L.
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kleome (Cleome L.) – rodzaj roślin zielnych lub drewniejących bylin z rodziny Cleomaceae. W przeszłości i w niektórych współczesnych ujęciach do rodzaju tego zaliczanych było od około 75^[4], przez ponad 120^[5] do ponad 200 gatunków^[6]. Po rewizji taksonomicznej w 2007 pozostawiono w nim około 20 gatunków, pozostałe przenosząc do rodzajów Arivela, Cleoserrata, Gynandropsis i Tarenaya^[7]. Rośliny te występują głównie w strefie ciepłego klimatu, z największym zróżnicowaniem w południowo-zachodniej Azji^[7]. W południowej Europie występują dwa gatunki. Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne^[4], najszerzej rozpowszechniona w uprawie jest zaliczana tu tradycyjnie kleome ciernista (C. hassleriana)^[5] (po rewizji taksonomicznej Tarenaya hassleriana (Chodat) H. H. Iltis)^[8].

Morfologia

Cleome hirta

Cleome arborea

Tradycyjnie zaliczana tu kleome ciernista przeniesiona została do rodzaju Tarenaya

Pokrój: Rośliny roczne, dwuletnie, byliny, czasem drewniejące u nasady, a nawet krzewy. Pędy prosto wzniesione, do 2 m wysokości^[4], zwykle słabo rozgałęzione^[9]. Pędy gładkie lub owłosione, także gruczołowato^[7]^[9].
Liście: Skrętoległe, pojedyncze do dłoniasto złożonych (listki zwykle w liczbie 3, 5 lub 7, rzadko do 11^[9]^[5])^[4]^[7]. Osadzone na ogonku krótkim lub długim^[7]. U niektórych gatunków obecne są przylistki^[9].
Kwiaty: Zebrane w szczytowe grona, czasem wyrastają z kątów górnych liści. Grona wydłużone lub spłaszczone u szczytu^[7]. Działki kielicha 4, zwykle zrośnięte u nasady, trwałe lub odpadające po przekwitnieniu^[10]. Płatki 4, nierówne, zwężone u nasady, barwy czerwonej, różowej, żółtej lub białej. Pręcików jest 6, rzadziej 4 do 12, czasem z prątniczkami^[10], są dłuższe od płatków korony i wygięte. Zalążnia górna, osadzona jest na długim gynoforze (wydłużonym dnie kwiatowym). Powstaje z dwóch owocolistków i zwieńczona jest siedzącym znamieniem, czasem osadzonym na krótkiej szyjce^[4].
Owoce: Torebki jednokomorowe, wielonasienne, zwykle zwisające^[4]. W czasie owocowania kwiatostan się wydłuża^[7].

Biologia i ekologia

Rośliny zapylane są przez owady, głównie błonkoskrzydłe i motyle. Rośliny z tego rodzaju występują na stepach i murawach, na terenach skalistych^[4].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)

Rodzaj z rodziny Cleomaceae z rzędu kapustowców (Brassicales).

Wykaz gatunków (w wąskim ujęciu według GRIN^[8])

Cleome anomala Kunth
Cleome arborea Kunth
Cleome chilensis DC.
Cleome glabra Taub. ex Glaz.
Cleome hirta (Klotzsch) Oliv.
Cleome lechleri Eichler
Cleome ornithopodioides L.
Cleome parviflora Kunth
Cleome rubella Burch.
Cleome rutidosperma DC.
Cleome stylosa Eichler
Cleome titubans Speg.
Cleome viridiflora Schreb.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
↑ Cleome. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. [dostęp 2015-07-16].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 161. ISBN 0-333-74890-5.
↑ ^a ^b ^c GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, s. 238, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ Cleome. [w:] The Plant List (2013). Version 1.1. [on-line]. [dostęp 2015-07-16].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Cleome Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2015-07-16].
↑ ^a ^b Species Records of Cleome. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. [dostęp 2015-07-16].
↑ ^a ^b ^c ^d Cleome Linnaeus. [w:] Flora of America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2015-07-16].
↑ ^a ^b S.M.H. Jafri: Cleome L.. [w:] Flora of Pakistan [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2015-07-16].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).

[3] Cleome. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. [dostęp 2015-07-16].

[philips-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 161. ISBN 0-333-74890-5.

[botanica-5] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, s. 238, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[tpl-6] Cleome. [w:] The Plant List (2013). Version 1.1. [on-line]. [dostęp 2015-07-16].

[china-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Cleome Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2015-07-16].

[grin-8] Species Records of Cleome. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. [dostęp 2015-07-16].

[america-9] Cleome Linnaeus. [w:] Flora of America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2015-07-16].

[pakistan-10] S.M.H. Jafri: Cleome L.. [w:] Flora of Pakistan [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2015-07-16].

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[1]

[2]

[3]

[9]

[10]