Kierzkowscy herbu Krzywda
Kierzkowscy (vel Kieszkowscy) herbu Krzywda – staropolski ród szlachecki wywodzący się z Kierzkowa w Ziemi Radomskiej. Notowany od przełomu XV i XVI wieku[1].
Historia rodu
edytujGeneza i linie
edytujBartosz Paprocki w swoim dziele Herby rycerstwa polskiego na pięcioro ksiąg rozdzielone wymienia ten ród już w wieku XVI jako dom starodawny[2] i licznie rozrodzony[3].
W kolejnych wiekach ród podzielił się na wiele linii, z których część pozostała w Ziemi Radomskiej, część przeniosła do Wielkopolski, Małopolski, na Wileńszczyznę, do Warszawy, oraz w okolice Lwowa. Kierzkowscy w swojej historii osiągali liczne urzędy i funkcje od powiatowych, jak komornik graniczny, czy subdelegat po urzędy ziemskie[4].
Kierzkowscy herbu Krzywda są licznym rodem noszącym to nazwisko w Polsce. Ród żyje do dziś, a jego potomkowie mieszkają w różnych partiach Polski, głównie na Mazowszu i w Wielkopolsce[5].
Urzędnicy, żołnierze i elektorzy królewscy I Rzeczypospolitej
edytujJerzy Odrowąż-Pieniążek w spisie rycerstwa walczącego w Odsieczy Wiedeńskiej 1683 wymienia trzech członków rodu: Aleksandra Kierzkowskiego - Towarzysza Chorągwi Husarskiej I.B. Słuszki, Jana Franciszka i Mikołaja Kieszkowskich - Towarzyszy Roty Pancernej S. Potockiego[6].
Jerzy Dunin-Borkowski i Mieczysław Dunin-Wąsowicz wymieniają wśród elektorów Michała Korybuta-Wiśniowieckiego Jana, Stefana i Wawrzyńca Kierzkowskich oraz Andrzeja Kieszkowskiego; wśród elektrów Stanisława Augusta Poniatowskiego Franciszka, Ludwika i Stanisława Kieszkowskich[7].
Oswald Pietruski w spisie elektorów królewskich Augusta II Mocnego wymienia Bartłomieja, dwóch Franciszków, trzech Łukaszów, Macieja i Walentego Kierzkowskich, a także Stanisława i Tomasza Kieszkowskich, oraz Jana Kieszkowskiego, elektora Stanisława Augusta Poniatowskiego[8].
W Herbarzu szlachty polskiej Seweryna Uruskiego i Herbarzu Polskim Adama Bonieckiego wymienieni zostali m.in.[2][1]:
- Wszebor Kierzkowski - subdelegat radomski notowany w 1662 roku;
- Jan Kieszkowski - komornik graniczny sandomierski notowany w 1704 roku;
- Kazimierz Kieszkowski, syn Jana - podczaszy bracławski notowany w 1725 roku;
- Jan Kieszkowski - burgrabia rawski notowany w 1759 roku;
- Ludwik Kieszkowski - subdelegat grodzki radomski notowany w 1763 roku;
- Jan Kieszkowski, syn Kazimierza - komornik graniczny chęciński, elektor Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1764 roku;
- Józef Kierzkowski - podstarości radziejowski notowany 1783 roku;
- Bartłomiej Kierzkowski - viceregent grodzki radziejowski 1789-1793.
Dostojnicy kościelni
edytuj- Tomasz Kierzkowski - kanonik warszawski, proboszcz kozłowski notowany w 1692;
- Walenty Kierzkowski - kanonik warszawski notowany w 1702 roku;
- Mikołaj Stanisław Kieszkowski - profes opactwa w Sieciechowie notowany w 1757 roku, opat klasztoru w Horodyszczu, opat lubiński od 1779 roku, prezydent generalny Zgromadzenia Benedyktyńskiego–Polskiego, pisarz teologiczny, historyk[9][10];
- Wojciech Kierzkowski - opat nieświeski notowany w 1780 roku.
W Radomiu przy ulicy Żeromskiego znajduje się Pałac Kierzkowskich zbudowany przez Jana Nepomucena Kierzkowskiego, radomskiego przedsiębiorcę i potentata.
W 2009 roku w Jankowie Zaleśnym odbył się "Pierwszy Zjazd Rodziny Kierzkowskich herbu Krzywda"[5].
Przedstawiciele rodu
edytuj- Marcin Kierzkowski – rycerz gwardii przybocznej Aleksandra Jagiellończyka;
- Jakób z Kierzkowa – członek Zakonu Rycerskiego Świętego Grobu w Jerozolimie, miechowita. Odnotowany na Akademii Krakowskiej w 1535 roku[1];
- Jakub Filip Kierzkowski – oficer Wojska Polskiego, uczestnik wojny 1792, Insurekcji Kościuszkowskiej, wojen napoleońskich, oraz Powstania Listopadowego, pamiętnikarz;
- Stefan Kierzkowski – oficer Armii Koronnej, uczestnik Insurekcji Kościuszkowskiej;
- Jakub Kierzkowski – oficer Wojska Polskiego, kawaler Złotego Krzyża Orderu Wojennego Virtuti Militari, oficer 2 pułku piechoty Księstwa Warszawskiego;
- Alexandre-Édouard Kierzkowski – kanadyjski żołnierz, inżynier i polityk polskiego pochodzenia;
- Henryk Kieszkowski – ziemianin, współzałożyciel i dyrektor Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń w Krakowie, poseł na Sejm Krajowy Galicji;
- Stanisław Kieszkowski (1772–1842) – właściciel ziemski, członek Stanów Galicyjskich;
- Stanisław Kieszkowski (1841–1910) – polski urzędnik, powstaniec styczniowy;
- Jerzy Kieszkowski – prawnik, urzędnik, historyk sztuki;
- Witold Kieszkowski – historyk sztuki, archeolog, konserwator zabytków;
- Janusz Kieszkowski – oficer Wojska Polskiego, architekt, zamordowany w Katyniu;
- Roman Adam Kierzkowski – ps. "Kruk", żołnierz Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski ze Zgrupowania AK "Kryska"[11];
- Ewa Kierzkowska-Kalinowska – archeolog PAN, badaczka m.in. Grodziska „Piotrówka”[12].
Majątki należące do rodu
edytujCzarna, Hruszatyce, Łuka Mała, Kierzków, Kiedrzyn, Kroczów Większy, Rosochate, Sanoczany, Smoszew, Tarnawa[1].
Inne rody o tym nazwisku
edytujLicznym rodem są również Kierzkowscy herbu Jastrzębiec, wywodzący się Kierzek pod Tykocinem na Podlasiu, notowani od XV wieku.
Historycznie notowani byli również Kierzkowscy herbu Pobóg w Wielkopolsce (być może gałąź Kierzkowskich herbu Krzywda) i herbu Sas notowani w Galicji[2].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Boniecki A., Herbarz polski, T.10., Warszawa, 1907 s.56
- ↑ a b c Uruski S., Rodzina. Herbarz szlachty polskiej., T.6, Warszawa 1909, s. 328-331
- ↑ Herby rycerstwa polskiego przez Bartosza Paprockiego zebrane i wydane A.D. 1584 wydanie Kazimierza Józefa Turowskiego, Kraków, Wydawnictwo Biblioteki Polskiej 1858 s. 442
- ↑ Kasper Niesiecki, Herbarz Polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839-1845 t. 5 s. 85
- ↑ a b Przygodzickie Wieści Gminne [online], przygodzice.za.pl [dostęp 2017-11-18].
- ↑ Odrowąż-Pieniążek J. Rycerstwo polskie w wyprawie wiedeńskiej pod wodzą króla Jana III Sobieskiego w roku 1683, Warszawa 1933, s. 19
- ↑ Dunin-Borkowski J., Dunin-Wąsowicz M., Elektorowie królów Władysława IV., Michała Korybuta, Stanisława Leszczyńskiego i spis stronników Augusta III., Lwów 1910 s. 90-91
- ↑ Pietruski Oswald. Elektorów poczet, którzy niegdyś głosowali na elektorów Jana Kazimierza roku 1648, Jana III. roku 1674, Augusta II. roku 1697, i Stanisława Augusta roku 1764, najjaśniejszych Królów Polskich, Wielkich Książąt Litewskich, i.t.d. / ułożył i wydał Oswald Zaprzaniec z Siemuszowej Pietruski., Lwów-Bochnia, 1845, s.146
- ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2024-02-02] (pol.).
- ↑ Chwaliszewski M., Żywot i cuda wielebnego sługi Bożego O. Bernarda z Wąbrzeźna..., Poznań 1881, s. 197-198
- ↑ Cmentarz Bródnowski, kw. 4H / 2 / 23
- ↑ Kierzkowska-Kalinowska E., Radom. Stanowisko 1; Informator Archeologiczny, 1973, s. 316-317