Kierunek – Socjalna Demokracja
Kierunek – Socjalna Demokracja[1] (słow. SMER – sociálna demokracia, SMER) – słowacka partia polityczna o profilu socjaldemokratycznym[2], określana także jako partia lewicy narodowej[3]. Przewodniczącym ugrupowania od czasu jego powstania jest Robert Fico[4].
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Skrót |
SMER |
| Lider | |
| Data założenia |
1999 |
| Ideologia polityczna | |
| Barwy | |
| Strona internetowa | |
Historia
edytujPartię założył w 1999 Robert Fico, jeden z liderów postkomunistycznej Partii Demokratycznej Lewicy[4]. Ugrupowanie zajęło trzecie miejsce w wyborach parlamentarnych w 2002, zdobywając 13,5% głosów i 25 mandatów (na 150)[5]. Pozostała wówczas w opozycji wobec drugiego rządu Mikuláša Dzurindy, sprzeciwiała się przeprowadzanym przez centroprawicę reformom, opowiadając się np. za zlikwidowaniem podatku liniowego. W pierwszych w historii Słowacji wyborach do Parlamentu Europejskiego 2004 partia osiągnęła 16,9% głosów i zajęła trzecie miejsce (3 mandaty)[6].
1 marca 2003 do partii dołączyła Partia Porozumienia Obywatelskiego. 1 stycznia 2005 Smer zakończył proces integracji z innymi lewicowymi formacjami – przyłączyły się do niego Partia Demokratycznej Lewicy, Socjaldemokratyczna Alternatywa i Socjaldemokratyczna Partia Słowacji. Nastąpiła wówczas zmiana nazwy partii[4] na Kierunek – Socjalna Demokracja.
W 2006 Smer wygrał wybory parlamentarne z wynikiem 29,1% głosów i 50 mandatami[5]. Ugrupowanie zawarło koalicję z Partią Ludową – Ruchem na rzecz Demokratycznej Słowacji Vladimíra Mečiara i Słowacką Partią Narodową Jána Sloty, tworząc rząd, na czele którego stanął Robert Fico. Gabinet ten funkcjonował przez pełną kadencję do 2010[7]. Za zawarcie koalicji ze skrajnie prawicową i nacjonalistyczną Słowacką Partią Narodową w 2006 Smer został czasowo zawieszony w prawach członkowskich w Partii Europejskich Socjalistów[8].
W wyborach w tym samym roku partia zdobyła 34,8% głosów i ponownie zajęła pierwsze miejsce wśród ugrupowań politycznych (62 mandaty)[9]. Słabe wyniki koalicjantów, z których pierwszy znalazł się poza parlamentem, a drugie utracił ponad połowę posłów[5], spowodowały jednak przejście partii Roberta Ficy do opozycji. Już w 2012 po rozpadzie centroprawicowej koalicji doszło do kolejnych wyborów do Rady Narodowej. Smer odniósł zdecydowane zwycięstwo z wynikiem 44,4%, co przełożyło się na 83 mandaty w 150-osobowym parlamencie[2]. Pozwoliło to na utworzenie pierwszego od czasu rozpadu Czechosłowacji monopartyjnego gabinetu, na czele którego ponownie stanął Robert Fico.
W 2016 Smer ponownie zwyciężył w wyborach krajowych, tracąc jednak ponad 30 mandatów i tym samym bezwzględną większość w parlamencie[10]. Partia zawiązała wówczas koalicję ze Słowacką Partią Narodową oraz ugrupowaniami Most-Híd i SIEŤ[11], jej lider pozostał premierem.
W marcu 2018, po skandalu związanym z zabójstwem dziennikarza Jána Kuciaka i masowych protestach, Robert Fico podał się do dymisji, która została przyjęta przez prezydenta Andreja Kiskę[12]. W tym samym miesiącu na czele nowego gabinetu stanął inny członek partii, dotychczasowy wicepremier Peter Pellegrini[13].
W wyborach do Rady Narodowej w 2020 Smer otrzymał 18,3% głosów (38 mandatów), zajmując drugie miejsce za ugrupowaniem Zwyczajni Ludzie[14]. W konsekwencji partia utraciła władzę, przechodząc do opozycji. W czerwcu tego samego roku doszło do rozłamu w partii, gdy Peter Pellegrini ogłosił powołanie nowej partii pod nazwą Głos – Socjalna Demokracja i z grupą posłów wystąpił z klubu poselskiego[15][16].
W wyborach w 2023 partia zajęła pierwsze miejsce z wynikiem 22,9% głosów (42 mandaty)[17]. Ugrupowanie podpisało porozumienie koalicyjne z partią Petera Pellegriniego, a także z narodowcami, co skutkowało ponownym zawieszeniem w październiku 2023 jego członkostwa w Partii Europejskich Socjalistów[18]. W tym samym miesiącu Robert Fico powrócił na urząd premiera[19].
Wyniki wyborów
edytuj| Wybory | Poparcie | Mandaty | Zmiana |
|---|---|---|---|
| 2002 | 13,5% | 25 | – |
| 2006 | 29,1% | 50 | +25 |
| 2010 | 34,8% | 62 | +12 |
| 2012 | 44,4% | 83 | +21 |
| 2016 | 28,3% | 49 | –34 |
| 2020 | 18,3% | 38 | –11 |
| 2023 | 22,9% | 42 | +4 |
| Wybory | Poparcie | Mandaty | Zmiana | L. miejsc dla Słowacji |
|---|---|---|---|---|
| 2004 | 16,9% | 3 | – | 14 |
| 2009 | 32,0 | 5 | +2 | 13 |
| 2014 | 24,1% | 4 | –1 | 13 |
| 2019[20] | 15,7% | 3 | –1 | 14 |
| 2024[21] | 24,8% | 5 | +2 | 15 |
| Wybory | Popierany kandydat | Głosowanie | Poparcie | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| 2004 | Ivan Gašparovič | I tura | 22,3% | Przejście do II tury |
| II tura | 59,9% | Wygrana z Vladimírem Mečiarem | ||
| 2009 | Ivan Gašparovič | I tura | 46,7% | Przejście do II tury |
| II tura | 55,5% | Wygrana z Ivetą Radičovą | ||
| 2014 | Robert Fico | I tura | 28,0% | Przejście do II tury |
| II tura | 40,6% | Przegrana z Andrejem Kiską | ||
| 2019 | Maroš Šefčovič | I tura | 18,7% | Przejście do II tury |
| II tura | 41,6% | Przegrana z Zuzaną Čaputovą | ||
| 2024 | Peter Pellegrini | I tura | 37,0% | Przejście do II tury |
| II tura | 53,9% | Wygrana z Ivanem Korčokiem |
Przypisy
edytuj- ↑ Główne kierunki polityki zagranicznej rządu Donalda Tuska w latach 2007–2011. Paweł Musiałek (red.). Kraków: Wydawnictwo eSPe, 2012, s. 147. [dostęp 2017-03-16].
- ↑ a b Parties and Elections in Europe: Slovakia. parties-and-elections.eu. [dostęp 2014-07-12]. (ang.).
- ↑ Direction – Social Democracy. tradebridgeconsultants.com, 31 stycznia 2012. [dostęp 2015-07-31]. (ang.).
- ↑ a b c Leaders of Slovakia. terra.es. [dostęp 2014-07-12]. (ang.).
- ↑ a b c Parties and Elections in Europe – Słowacja 2. [dostęp 2014-07-12]. (ang.).
- ↑ Voľby do Európskeho parlamentu 13. júna 2004. statistics.sk. [dostęp 2014-07-12]. (słow.).
- ↑ Vláda SR od 04.07.2006 do 08.07.2010. government.gov.sk. [dostęp 2014-07-12].
- ↑ SMER ukarany za koalicję ze skrajną prawicą. psz.pl, 17 października 2006. [dostęp 2015-07-31].
- ↑ Fico vyhral a predsa končí. sme.sk, 13 czerwca 2010. [dostęp 2014-07-12]. (słow.).
- ↑ Parlamentné voľby 2016 online – kompletné výsledky volieb. webnoviny.sk, 6 marca 2016. [dostęp 2016-03-06]. (słow.).
- ↑ REPORTÁŽ: Smer-SD, SNS, Most-Híd a #Sieť podpísali koaličnú dohodu. teraz.sk, 22 marca 2016. [dostęp 2016-03-23]. (słow.).
- ↑ Robert Fico odchodzi. Dymisja premiera Słowacji stała się faktem. interia.pl, 15 marca 2018. [dostęp 2018-03-22].
- ↑ Slovensko má novú vládu, Pellegrini prisľúbil vyšetrenie vraždy. sme.sk, 22 marca 2018. [dostęp 2018-03-22]. (słow.).
- ↑ Priebežné a kompletné výsledky volieb (online): Parlamentné voľby 2020 na Slovensku. webnoviny.sk, 1 marca 2020. [dostęp 2020-03-01]. (słow.).
- ↑ Pellegrini predstavil novú politickú stranu Hlas. pravda.sk, 29 czerwca 2020. [dostęp 2020-06-29]. (słow.).
- ↑ Miro Kern: Pellegrini ohlásil stranu, má zatiaľ 11 poslancov. dennikn.sk, 17 czerwca 2020. [dostęp 2020-07-28]. (słow.).
- ↑ Anežka Lisá: Štátna komisia potvrdila výsledky volieb, víťazom je Smer-SD. rtvs.sk, 1 października 2023. [dostęp 2023-10-01]. (słow.).
- ↑ Ketrin Jochecová, Eddy Wax, Jacopo Barigazzi: European socialists suspend Robert Fico’s Smer party and its ally Hlas. politico.eu, 12 października 2023. [dostęp 2023-10-20]. (ang.).
- ↑ Prezidentka SR vymenovala Roberta Ficy do funkcie predsedu vlády SR. vlada.gov.sk, 25 października 2023. [dostęp 2023-10-25]. (słow.).
- ↑ Zuzana Gabrižová: Konečné výsledky eurovolieb 2019 na Slovensku. euractiv.sk, 27 maja 2019. [dostęp 2023-10-01]. (słow.).
- ↑ Oficiálne výsledky eurovolieb 2024: Do europarlamentu sa dostalo päť strán. sme.sk, 9 czerwca 2024. [dostęp 2024-06-10]. (słow.).