Kienesa w Haliczu
Kienesa w Haliczu – nieistniejąca, zburzona w 1986 murowana kienesa w Haliczu.
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Miejscowość | |
| Wyznanie | |
| Rodzaj | |
| Historia | |
| Data budowy |
1830 |
| Data zburzenia |
1986 |
| Dane świątyni | |
| Stan obecny |
nieistniejąca |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
Położenie na mapie obwodu iwanofrankiwskiego  | |
 49°07′30″N 24°43′45″E/49,125000 24,729167
| |
Historia
edytujZgodnie z tradycją, około 1246 roku przybyło do Halicza z Krymu 80 rodzin karaimskich[1]. Pierwsza kienesa halickiej społeczności karaimskiej wybudowana została z drewna i uległa zniszczeniu w pożarze miasta w 1830. Na jej miejscu karaimi pod przewodnictwem hazzana Abrahama Leonowicza wznieśli nową murowaną świątynię[2].
W okresie I wojny światowej bożnica została zdewastowana. Obiekt odnowiono z zasiłku polskich służb konserwatorskich w latach 1924-1926[2].
W 1959 administracja radziecka ostatecznie zabroniła odprawiania tu kolejnych nabożeństw, a samą kienesę przekształcono na magazyn i warsztat. W 1986 została zburzona ze względu na plany postawienia tuż obok 9-piętrowego budynku mieszkalnego. Miejsce, w którym znajdowała się niegdyś kienesa, nie jest obecnie w żaden sposób oznakowane[3].
Wyposażenie kienesy udało się uratować dzięki ostrzeżeniu, które przekazał karaimskiej społeczności ówczesny kierownik rejonu Iwan Hałuszczak. Większość elementów wyposażenia znajduje się obecnie w Muzeum Karaimskiej Historii i Kultury, które powstało przy skansenie „Dawnij Hałycz”. W jednym z pomieszczeń muzeum obejrzeć można między innymi Torę wraz z wałkami, na które była nawijana, menory, mezuzę. Czterometrowy echał został z kolei przeniesiony do czynnej Małej Kienesy w Eupatorii[3]. Oprócz tego kryształowy żyrandol z kienesy z Halicza ozdobił odrestaurowaną kienesę w Wilnie[4].
Architektura
edytujObiekt stanowił przykład adaptacji wzorów architektury polskiej, charakterystycznej dla obszaru Małopolski[2]. Zbudowano go na planie kwadratu. Z każdej strony, oprócz ściany tylnej, znajdowały się umieszczone w górnej części półokrągło wykończone okna[5].
Południowa fasada kienesy ozdobiona została renesansową attyką schodkową, zwieńczoną półkolem i opatrzoną na krawędziach czworobocznymi wieżyczkami. Na frontonie znajdowały się płaskorzeźby przedstawiające gwiazdy Dawida na tle arabesek. Wnętrze kienesy pokryte było motywami roślinnymi oraz polskimi i hebrajskimi inskrypcjami[2][5].
Przypisy
edytuj- ↑ Jan Tyszkiewicz: Dzieje Karaimów w państwie polsko-litewskim do końca XV wieku i ich związki z Krymem. W: Beata Machul-Telus (red.): Karaimi. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2012, s. 17, seria: Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce. ISBN 978-83-7666-143-8.
- ↑ a b c d Mariusz Pawelec: Obecność tematyki karaimskiej w kulturze i nauce polskiej. W: Beata Machul-Telus (red.): Karaimi. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2012, s. 101, seria: Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce. ISBN 978-83-7666-143-8.
- ↑ a b Галина Добош: Галицькі караїми: Лишилось тільки двоє. RFE/RL, Inc., 2008-09-23. [dostęp 2015-01-28]. (ukr.).
- ↑ Kienesa w Haliczu. Związek Karaimów Polskich. [dostęp 2015-01-28].
- ↑ a b Nadia Wasilczuk. Ulica Karaimska w Haliczu. „Awazymyz”. 4 (37)/2012.