Kiełkowo
Kiełkowo (pol. hist. Kijakowo[4]) – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie wolsztyńskim, w gminie Siedlec.
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2019) |
273[2] |
| Strefa numeracyjna |
68 |
| Kod pocztowy |
64-212[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PWL |
| SIMC |
0913166 |
Położenie na mapie gminy Siedlec  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wolsztyńskiego  | |
 52°06′30″N 16°01′09″E/52,108333 16,019167[1]
| |
Nazwa
edytujMiejscowość ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIII wieku. Wymieniona w 1245 w łacińskim dokumencie jako Kiiakowo, 1287 Kiaco, 1392 Kiakowo, 1419 Kyacowo, 1434 Kijakowo, 1496 Kyakow i Kyekow, 1530 Kyyakovo, 1571 Kyakowo[4].
Wieś była początkowo własnością książęcą, potem rycerską, a następnie stała się uposażeniem Opactwa Cystersów w Obrze. W 1245 książę wielkopolski Przemysł I zatwierdził nadanie miejscowości klasztorowi w Obrze przez komesa Wisława, który wieś tę otrzymał za wierną służbę od Władysława Laskonogiego. W kolejnym dokumencie z 1287 wystawionym przez księcia wielkopolskiego Przemysła II nadał cystersom oberskim prawo do lokowania na prawie niemieckim wsi wraz ze źrebiami Gromadcino i Krotle, uwalniają ją od obciążeń prawa polskiego ustanawiając przy tym targ i karczmę. W 1431 król Polski Władysław Jagiełło zatwierdził klasztorowi w Obrze m.in. nadanie wsi Kiełkowo z 1245. W 1495 konwent cystersów w Obrze zezwolił opatowi na zakładanie nowych stawów pomiędzy folwarkiem Krotla, a Kiełkowem i Żodyniem. W 1496 król Polski Jan Olbracht na skargę opata oberskiego, że poborcy pobierają z dóbr klasztornych m.in. z Kiełkowa, tytułem poradlnego jeden wiardunek z każdego łanu rocznie, ustanowił w tych dobrach poradlne wysokości dwóch groszy od łanu. W 1530 Karna leżała w powiecie kościańskim Korony Królestwa Polskiego. W 1564 należała do parafii Obra[4].
Wieś odnotowały historyczne regesty podatkowe. W 1530 miał miejsce pobór podatków z 4 łanów. W 1563 pobór z 7,5 łana, dwóch łanów sołeckich oraz od karczmy. W 1571 pobór z 4,5 łanów kmiecych, karczmy oraz jednego zagrodnika z polem. Odnotowano również, że pięć łanów od roku była opustoszałe w wyniku pożaru. W 1580 odbył się pobór od 7 łanów, jednego łana opuszczonego, dwóch łanów należących do sołectwa, jednego zagrodnika oraz jednego komornika[4].
Pod koniec XVI wieku wieś duchowna Kiaków, własność opata cystersów w Obrze, leżała w powiecie kościańskim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów[5].
W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miejscowość przeszła w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. Przy pierwszej numeracji w 1796 r.- 32 domostwa. Dla wsi w 2020 r. sporządzono opis historii wszystkich dawnych zagród, począwszy od 1760 r. do czasów współczesnych[6].
W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815–1848) miejscowość wzmiankowana jako Kiełkowo należała do wsi większych w ówczesnym powiecie babimojskim[7]. Kiełkowo należało do wolsztyńskiego okręgu policyjnego tego powiatu i stanowiło część majątku Kaszczor, który należał do rządu pruskiego w Berlinie[7]. Według spisu urzędowego z 1837 roku Kiełkowo liczyło 381 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 39 dymów (domostw)[7].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.
W czasie II wojny światowej Kiełkowo nazywało się Zatengreen.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 52944
- ↑ Ludność Gminy Siedlec [online], 2 stycznia 2020 [dostęp 2020-05-13].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 476 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d Chmielewski 1988 ↓, s. 188.
- ↑ Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy, Warszawa 2017, s. 247.
- ↑ Krzysztof Raniowski, Siedliska nadobrzańskie: Niałek Wielki, Obra, Jażyniec, Kiełkowo, Mała Wieś, Wąchabno, Stare Kramsko, Nowe Kramsko, Wolsztyn: Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Wolsztyn im. Stanisława Platera, 2020, ISBN 978-83-89208-52-1, OCLC 1199663813 [dostęp 2021-10-25].
- ↑ a b c Leon Plater, Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego, Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 186.
Bibliografia
edytuj- Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. II (I-Ł) z.1, hasło: „Kijakowo”. Wrocław: Ossolineum, 1988, s. 188.
- Karna w serwisie gm. Siedlec
Linki zewnętrzne
edytuj- Kiełkowo jako Kijakowo w Słowniku historyczno-geograficznym ziem polskich w średniowieczu (online).
- Kiełkowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 39.
- Kiełkowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 73.