Kazimierz Gintowt-Dziewiałtowski
Kazimierz Gintowt-Dziewiałtowski[1] (ur. 8 stycznia?/20 stycznia 1892 w Irkucku, zm. 9 grudnia 1936 w Warszawie) – urzędnik samorządowy II Rzeczypospolitej.
.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia |
20 stycznia 1892 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Wicewojewoda wołyński | |
| Okres |
od lat 20. |
| Następca | |
| Wicewojewoda tarnopolski | |
| Okres |
od września 1929 |
| Wojewoda tarnopolski | |
| Okres |
od 19 stycznia 1935 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Wicewojewoda wileński | |
| Okres |
od 1936 |
| Odznaczenia | |
    
| |
Życiorys
edytujb.jpg)
Kazimierz Gintowt-Dziewiałtowski urodził się 20 stycznia 1892 w Irkucku na Syberii[2]. Syn Stanisława[3]. Miał brata Władysława[2][4]. Od strony matki był wnukiem powstańca styczniowego z 1863, Kazimierza Jankowskiego[2]. W 1908 ukończył gimnazjum w Irkucku[2]. Od 1908 do 1912 studiował prawo na uniwersytetach w Petersburgu i w Kijowie[2]. W związku ze swoją działalnością polityczną był represjonowany przez władze carskie, a w 1912 zesłany na trzy lata do Tunki na Dalekim Wschodzie Imperium Rosyjskiego[2].
W trakcie I wojny światowej po rewolucji lutowej 1917 i obaleniu caratu pełnił funkcję naczelnika Oddziałów Samorządowych przy 9 Armii rosyjskiej w Besarabii[2]. Został organizatorem i członkiem Prezydium I Zjazdu Wojskowych Polaków, współorganizował polskie wojsko na obszarze ukraińskim[2]. Na koniec został szefem zaopatrywania III Korpusu Polski w Rosji, następnie sprawował to stanowisko łącznie dla III i II Korpusu[2]. Po likwidacji korpusów przedostał się do Czelabińska i został członkiem i wiceprezesem Polskiego Komitetu Wojennego na Syberii[2]. Po kapitulacji 5 Dywizji Strzelców Polskich w styczniu 1920 działał na rzecz pomocy wziętym do niewoli żołnierzom polskim[2]. Zagrożony aresztowaniem przedostał się przez Mongolię do Władywostoku, a stamtąd drogą morską do niepodległej Polski[2].
Przez kilka miesięcy pracował Ministerstwie Spraw Zagranicznych, a w 1921 został skierowany do Polskiej Komisji Repatriacyjnej[2]. W składzie tej jednostki wyjechał do Moskwy, a później na Syberię, gdzie jako pełnomocnik PKR ofiarnie działał na rzecz wydostania polskich żołnierzy 5 Dywizji z bolszewickim więzień[2]. Następnie został skierowany do Tyflisu, gdzie działał jako pierwszy oficjalny pełnomocnik PKR dla zorganizowania i przeprowadzenia spraw repatriacji i opcji[2].
W czerwcu 1924 powrócił do Polski i podjął służbę w administracji państwowej[2], m.in. pełnił funkcję inspektora administracyjnego w Urzędzie Delegata Rządu w Wilnie[5]. Był jednym z założycieli i 1 lipca 1928 został członkiem zarządu głównego założonego wówczas Związku Sybiraków[6][2]. Politycznie działał w Bezpartyjnym Bloku Współpracy z Rządem[7]. Pełnił stanowisko wicewojewody wołyńskiego do września 1929[8], po czym od września 1929[9] pełnił stanowisko wicewojewody tarnopolskiego, a od 19 stycznia 1935 do 15 lipca 1936 był pełniącym obowiązki wojewody tarnopolskiego[10]. W lipcu odbyło się uroczyste pożegnanie Dziewałtowskiego odchodzącego z urzędu w Tarnopolu[11]. Wcześniej, w marcu 1936 otrzymał awans do IV grupy uposażenia[12]. Do kwietnia 1936 był prezesem okręgu Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej w Tarnopolu (jego następcą został Hipolit Niepokulczycki)[13]. Kierował także oddziałami Towarzystwa Rozwoju Ziem Wschodnich i straży pożarnej[2].
Po opuszczeniu Tarnopola przeszedł do służby w centrali Ministerstwa Spraw Wewnętrznych[14]. W 1936 objął funkcję wicewojewody wileńskiego. Pełniąc ten urząd zmarł nagle 9 grudnia 1936 w wieku 44 lat na atak serca, po tym jak w czasie pobytu służbowego w Warszawie zasłabł na konferencji w biurze Funduszu Pracy[15][16][17][18][2]. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera M-6-1,2)[19].
Jego żoną była Irena (do 1936 pełniła funkcję przewodniczącej Rodziny Urzędniczej w województwie tarnopolskim)[20], z którą miał syna Zbigniewa (ur. 25 grudnia 1922 w Nowonikołajewsku, zm. 15 lutego 1936 w Tarnopolu)[21][22][2].
Publikacje
edytuj- Patriotyzm wygnańczy [w:] „Sybirak” Nr 2 (2) / 1934.
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Niepodległości (7 lipca 1931)[23]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)[24]
- Krzyż Walecznych[2]
- Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 8 września 1925[5], 13 maja 1933[25][26])
- Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia[27]
Przypisy
edytuj- ↑ W źródłach z okresu międzywojennego był zapisywany także jako „Kazimierz Dziewałtowski-Gintowt”.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Marceli Poznański. Z żałobnej karty. Kazimierz Gintowt-Dziewiałtowski. „Sybirak”. 4 (12), s. 74–77, grudzień 1936.
- ↑ Detale rekordu, [w:] Wojskowe Biuro Historyczne [online], wbh.wp.mil.pl [dostęp 2024-01-30].
- ↑ Detale rekordu, [w:] Wojskowe Biuro Historyczne [online], wbh.wp.mil.pl [dostęp 2024-01-30].
- ↑ a b M.P. z 1925 r. nr 219, poz. 912 „za zasługi, położone w dziedzinie doskonalenia organizacji i sprawności powiatowych władz administracyjnych w województwach wschodnich” - jako Kazimierz Dziewałtowski-Gintowt.
- ↑ Ze zjazdu sybiraków. „Kurier Warszawski”. Nr 181, s. 4, 2 lipca 1928.
- ↑ Z Wołynia. Zjazd regionalny posłów i senatorów B. B.. „Kurier Warszawski”. Nr 143, s. 8, 24 maja 1928.
- ↑ Na Górze Polskiej po latach dwunastu. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 162 z 18 lipca 1928.
- ↑ Pożegnanie Wicewojewody wołyńskiego p. Dziewiałtowskiego-Gintowta. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr z 28 września 1929.
- ↑ Pożegnanie ustępującego wojewody tarnopolskiego Dziewiałtowskiego Gintowta. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 161 z 17 lipca 1936.
- ↑ Serdeczne pożegnanie. „Wschód”, s. 3, Nr 18 z 20 lipca 1936.
- ↑ Awans wojewody Dziewiałtowskiego – Gintowta. „Wschód”, s. 1, Nr 6 z 20 marca 1936.
- ↑ Drogi rozwoju tarnopolskiego L. O. P. P.. „Wschód”, s. 9, Nr 8 z 10 kwietnia 1936.
- ↑ Franciszek Irzyk. „Wschód”, s. 1, Nr 17 z 10 lipca 1936.
- ↑ Wojewoda – działacz. Podole po stracie po śp. Dziewiałtowskiego Gintowta. „Wschód”, s. 5, Nr 33 z 20 grudnia 1936.
- ↑ Śmierć wicewojewody wileńskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 285 z 11 grudnia 1936.
- ↑ Delegacja województwa tarnopolskiego na pogrzeb śp. woj. K. Dziewiałtowskiego-Gintowta. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 286 z 12 grudnia 1936.
- ↑ Uczczenie pamięci wojewody Dziewiałtowskiego Gintowta. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 290 z 17 grudnia 1936.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: DZIEWAŁTOWSCY - GINTOWT, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2015-06-25].
- ↑ Z ostatnich dni. Pożegnanie wicewojewodziny Gintowt Dziewiałtowskiej. „Wschód”, s. 6, Nr 29 z 10 listopada 1936.
- ↑ Ciężka żałoba w domu wojewody Dziewiałtowskiego-Gintowta. „Wschód”, s. 1, Nr 3 z 20 lutego 1936.
- ↑ Z żałobnej karty. Zbigniew Dziewiałtowski-Gintowt. „Sybirak”. 1 (9), s. 60-61, kwiecień 1936.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 156, poz. 227 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 631 „za zasługi na polu pracy niepodległościowej i społecznej” - jako Kazimierz Dziewałtowski-Gintowt.
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 110, poz. 139 - jako Kazimierz Dziewałtowski-Gintowt.
- ↑ Tarnopolski Dziennik Wojewódzki z 1 czerwca 1933 roku, Nr 7, poz. 90 - jako Kazimierz Dziewałtowski-Gintowt.
- ↑ Piętnastolecie L. O. P. P.. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938, s. 282.