Kazimierz Filipowicz
Kazimierz Filipowicz ps. „Kord” (ur. 19 stycznia 1910 we wsi Ożenin na Wołyniu, zm. 3 lutego 1970 w Pabianicach) – komendant Obwodu lubomelskiego AK pow. lubomelskiego na Wołyniu, dowódca oddziału partyzanckiego na Wołyniu, który po utworzeniu 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK został przemianowany na I batalion 43 pułku piechoty, a dowódcą batalionu został mianowany porucznik Kazimierz Filipowicz[1]. Po wojnie dwukrotnie aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa[2][3]. Do końca życia nękany wizytami Służby Bezpieczeństwa (SB)[4].
 kapitan
| |
| Data i miejsce urodzenia |
19 stycznia 1910 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1931–1932, |
| Siły zbrojne | |
| Stanowiska |
komendant Obwodu AK pow. lubomelskiego na Wołyniu, dowódca oddziału partyzanckiego na Wołyniu, dowódca I batalionu 27. WDP AK |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
nauczyciel |
| Odznaczenia | |
     
| |
Życiorys
edytujKazimierz Filipowicz urodził się we wsi Ożenin na Wołyniu (30 km na południowy wschód od Równego). Gdy miał zaledwie cztery lata, jego ojciec Aleksander został aresztowany przez władze carskie, a następnie wywieziony na Syberię, gdzie zginął rok później[5]. Małego Kazika i dwójkę młodszego rodzeństwa matka wychowywała samotnie.
Młody Filipowicz kończy pięcioklasową szkołę podstawową, po czym podejmuje naukę w Państwowym Seminarium Nauczycielskim w Ostrogu. Po otrzymaniu dyplomu nauczyciela w 1930 zostaje kierownikiem szkoły w Przekurce nieopodal Lubomla. W latach 1931–1932 odbywa zasadniczą służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Śremie[3].
Po powrocie do cywila zostaje kierownikiem szkoły w Starej Hucie, która także znajdowała się w powiecie lubomelskim. Tam poznaje pochodzącą z Pabianic Felicję Otylię Wasilewską, która została skierowana do pracy nauczycielskiej na Wołyniu. Para bierze ślub w 1935[5]. W 1937 podejmuje pracę w kolejnej już placówce oświaty na Wołyniu we wsi Borki[3]. W 1938 podjął studia w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego w Warszawie[3].
W 1939 nie zostaje zmobilizowany. Wraz z żoną bardzo szybko wciąga się w nurt organizacji o charakterze konspiracyjnym[3]. Zostaje zaprzysiężony pod pseudonimem „Kord”. Początkowo w 1940 naucza w tajnych kompletach[6]. Po nasileniu zbrodniczych akcji ukraińskich nacjonalistów przeciwko Polakom, już jako dowódca obwodu AK Luboml organizuje oddziały lokalnej samoobrony i staje na czele własnego oddziału partyzanckiego w sile około 500 partyzantów[7][8]. W ramach uderzeń wyprzedzających przeprowadził między innymi atak na Wydźgów i Korytnicę (zdobycie tej ostatniej otworzyło korytarz ewakuacyjny z Wołynia na Lubelszczyznę z dojściem do brodu na Bugu)[9]. Po rozbiciu kolejnych baz UPA w Wysocku i Kołtunach cały powiat lubomelski był wolny od oddziałów UPA. Po potyczce koło Zapola wycofując się przez pole minowe zostaje ranny[10]. Przez miesiąc nie widział i nie słyszał, a twarz miał poszarpaną przez odłamki. Wyzdrowiał – odzyskał słuch i wzrok[4].
Z oddziałów partyzanckich, części samoobron i zmobilizowanych zaprzysiężonych członków AK w okolicy Kowla pod koniec 1943 powstało Zgrupowanie Gromada, które następnie zostało włączone do powstałej na początku 1944 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej. Liczyła ona 7000 żołnierzy i oficerów. Sam batalion 43 Pułku Piechoty kapitana Korda miał 310 żołnierzy. Na początku czerwca przekroczył z dywizją rzekę Bug i walczył na terenach Lubelszczyzny. Wydostali się z okrążenia Niemców, a potem zaatakowali i wyzwolili Kock[11]. Zajęli jeszcze Drozdówkę i Brzostwone. 25 lipca 1944 dywizję rozwiązano[12].
Kazimierz Filipowicz został aresztowany i osadzony na zamku w Lublinie. Zwolniony warunkowo 21 listopada 1946. 6 grudnia 1946 został wypuszczony do domu[11]. Dostał nakaz pracy w Ząbkowicach Śląskich[4].
Rok później wrócił na przerwane przez wojnę studia w Warszawie[3]. Mógł też przyjechać do Pabianic, do żony i dzieci. Zaczął pracę w I Gimnazjum i Liceum im. Jędrzeja Śniadeckiego w Pabianicach. W 1952 został magistrem wychowania fizycznego. W tym samym roku został aresztowany. Po zwolnieniu nie wraca już do gimnazjum, ale zostaje nauczycielem w Zasadniczej Szkole Zawodowej w Pabianicach. Pomimo tego, że do więzienia już więcej nie trafił, nieustannie był nękany przez SB[13].
Latem 1969 odwiedza Wołyń, Ożenin, Ostróg, Borki i inne miejscowości, dawne miejsca pracy i walki podczas drugiej wojny światowej[3]. Wrócił z tej podróży ciężko chory. Wspomnienia podziałały na niego druzgocąco i pogorszyły stan jego zdrowia[4].
Zmarł 3 lutego 1970 roku w pabianickim szpitalu. Został pochowany na cmentarzu komunalnym w Pabianicach[4].
Odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari(1964)
- Krzyż Walecznych (1946)
- Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami (1965)
- Krzyż Armii Krajowej (1967)
- Krzyż Partyzancki (1961)
- Srebrny Krzyż Zasługi (1957)
- Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 (1959)
Przypisy
edytuj- ↑ Fijałka 1986 ↓, s. 62.
- ↑ Kubiak 2019 ↓, s. 75–76.
- ↑ a b c d e f g Patron [online] [dostęp 2021-04-05].
- ↑ a b c d e Naraził się władzy ludowej [online] [dostęp 2021-04-05].
- ↑ a b Kubiak 2019 ↓, s. 73.
- ↑ Kubiak 2019 ↓, s. 74.
- ↑ Fijałka 1986 ↓, s. 56–57.
- ↑ Cybulski 1974 ↓, s. 215.
- ↑ Ze śmiercią za pan brat [online] [dostęp 2021-04-05].
- ↑ Kubiak 2019 ↓, s. 75.
- ↑ a b Wyklęci [online] [dostęp 2021-04-05].
- ↑ Fijałka 1986 ↓, s. 155.
- ↑ Kubiak 2019 ↓, s. 76.
Bibliografia
edytuj- Michał Fijałka: 27. Wołyńska Dywizja Piechoty AK. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1986. ISBN 83-211-0734-6.
- Roman Kubiak: My Pabianiczanie. Pabianice: Agencja Dziennikarzy, 2019. ISBN 978-83-945659-1-6.
- Henryk Cybulski, Czerwone noce, wyd. 3, Warszawa: WYDAWNICTWO MINISTERSTWA OBRONY NARODOWEJ, 1974.