Kazimierz Łukoski
Kazimierz Łukoski[1][2], ps. Orlik, herbu Dołęga[3] (ur. 13 września 1890 w Sokole, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – generał brygady Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.
| |
 generał brygady
| |
| Data i miejsce urodzenia |
13 września 1890 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1940 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
dowódca grupy operacyjnej |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
            
| |
Życiorys
edytujUrodził się we wsi Sokół, w ówczesnym powiecie garwolińskim guberni siedleckiej, w rodzinie Ignacego i Władysławy Łucji z Kwasieborskich[4]. W 1910 ukończył Szkołę Realną Wróblewskiego w Warszawie[4]. W latach 1911–1914 studiował w Wyższej Szkole Rolniczej w Wiedniu. Był członkiem (od 1912) i ostatnim komendantem placu w Wiedniu Polskich Drużyn Strzeleckich. W latach 1914–1917 służył w Legionach Polskich. Od 31 stycznia do 9 marca 1917 był słuchaczem kursu oficerów Sztabu Generalnego w Warszawie. 22 marca 1917 roku został skierowany do 2 pułku piechoty. 3 czerwca 1917 przydzielony został do Inspekcji Wyszkolenia Polskiej Siły Zbrojnej na stanowisko adiutanta gen. Feliksa von Bartha. W latach 1917–1918 m.in. w Polskim Korpusie Posiłkowym, następnie w II Korpusie Polskim w Rosji. Był dowódcą 6 pułku strzelców polskich w Armii Polskiej we Francji, który 1 września 1919 po powrocie do kraju i zjednoczeniu z Wojskiem Polskim, przemianowany został na 48 pułk piechoty Strzelców Kresowych.
48 pułkiem piechoty dowodził do 25 sierpnia 1920, a następnie objął dowództwo XXI Brygady Piechoty. Przejściowo dowodził również XXII Brygadą Piechoty. W październiku 1921 wyznaczony został na stanowisko dowódcy piechoty dywizyjnej 12 Dywizji Piechoty w Tarnopolu. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu pułkownika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 98. lokatą w korpusie oficerów piechoty[5]. W sierpniu 1925 przeniesiony został do 15 Dywizji Piechoty w Bydgoszczy na stanowisko dowódcy piechoty dywizyjnej[6]. 7 marca 1927 został mianowany na stanowisko dowódcy 11 Dywizji Piechoty w Stanisławowie[7][8]. 1 stycznia 1928 Prezydent RP Ignacy Mościcki awansował go na generała brygady ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 i 4. lokatą w korpusie generałów[9]. Na stanowisku dowódcy dywizji pozostawał do 7 lipca 1939.
W 1938 otrzymał tytuł honorowe obywatelstwa Stanisławowa[10].
W kampanii wrześniowej 1939 dowodził Grupą Operacyjną „Jasło” (przemianowaną na Grupę Operacyjną „Południową”) w Armii „Karpaty”. Po agresji ZSRR na Polskę wzięty do niewoli sowieckiej i przewieziony do obozu w Starobielsku. Wiosną 1940 zamordowany w Charkowie przez NKWD i pogrzebany w Piatichatkach[11], gdzie od 17 czerwca 2000 mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[12].
Kazimierz Łukoski był żonaty z Ireną Jung, z którą miał dwóch synów: Andrzeja (dowódca 1 kompanii „Maciek” batalionu „Zośka” Armii Krajowej), który poległ 18 sierpnia 1944 podczas powstania warszawskiego i Jerzego.
Postanowieniem nr 112-48-07 Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 5 października 2007 został pośmiertnie mianowany na stopień generała dywizji[13][14]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[15][16].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 5262 – 21 marca 1922[17][18]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski – 11 listopada 1937 „za zasługi w służbie wojskowej”[19][20][21]
- Krzyż Niepodległości – 20 stycznia 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[22][23]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 2 maja 1923[24][25]
- Krzyż Walecznych nr 41153 po raz pierwszy – 4 listopada 1921 „w zamian za otrzymaną wstążeczkę biało-amarantową byłej armii gen. Hallera”[26][27]
- Krzyż Walecznych nr 58049 po raz pierwszy, drugi, trzeci i czwarty – 1921 „za czyny orężne w czasie bojów Legionów Polskich”[28][27]
- Krzyż Walecznych po raz pierwszy nadany rozkazem L. 5147 Dowództwa 4 Armii[27]
- Złoty Krzyż Zasługi po raz pierwszy – 17 marca 1930 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”[29][30]
- Złoty Krzyż Zasługi po raz drugi – 13 maja 1933 „za zasługi na polu obrony powietrznej i przeciwgazowej”[31][32]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[18]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[18]
- Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia[33]
- Znak oficerski „Parasol”
- Państwowa Odznaka Sportowa
- Wielki Oficer Orderu Korony Rumunii – 23 maja 1929[34][18]
- Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny – 12 grudnia 1921[35][36]
- Medal Zwycięstwa[37][18]
Upamiętnienie
edytuj15 sierpnia 2014, w 94. rocznicę bitwy warszawskiej, na Cmentarzu Poległych w Bitwie Warszawskiej w Ossowie została odsłonięta w Ossowie tablica upamiętniająca ośmiu dowódców polskich oddziałów uczestniczących w walkach, którzy w 1940 zostali ofiarami zbrodni katyńskiej; upamiętnieni zostali gen. dyw. Stanisław Haller, gen. dyw. Henryk Minkiewicz, gen. dyw. Leonard Skierski, gen. bryg. Bronisław Bohaterewicz, gen. bryg. Kazimierz Orlik-Łukoski, gen. bryg. Mieczysław Smorawiński, płk dypl. Stefan Kossecki, ppłk. Wilhelm Kasprzykiewicz[38][39].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Rocznik oficerski. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych. Sztab Generalny - Oddział V, 1924, s. 70, 246, 340. Jednoczłonowe nazwisko, bez pseudonimu „Orlik”.
- ↑ Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Księgarnia Akademicka, Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2006, s. 5, 533. ISBN 83-7188-899-6. Również w tym ostatnim opracowanym przed wojną roczniku oficerskim nazwisko jednoczłonowe.
- ↑ Wielka Genealogia Minakowskiego – M.J. Minakowski [online], wielcy.pl [dostęp 2024-03-26].
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 15.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 20.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 83 z 13 sierpnia 1925 roku, s. 455.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 17 marca 1927, s. 70.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 13,.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 2 stycznia 1928 roku, s. 1.
- ↑ Generał Łukoski obywatelem honorowym Stanisławowa. „Wschód”. Nr 107, s. 7, 4 grudnia 1938.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 315.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
- ↑ M.P. z 2007 r. nr 85, poz. 885.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 1 [dostęp 2024-08-28] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2024-01-09].
- ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 10 maja 1922, s. 365.
- ↑ a b c d e Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 447.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 11 listopada 1937, s. 33.
- ↑ Odznaczenia w dniu Święta Niepodległości. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 258 z 13 listopada 1937.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 18, poz. 31.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 19 marca 1931, s. 63.
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 26.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 34 z 29 maja 1923, s. 360.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 42 z 24 grudnia 1921, s. 1666.
- ↑ a b c Kolekcja ↓, s. 8.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 50 z 1 grudnia 1922, s. 87.
- ↑ M.P. z 1930 r. nr 98, poz. 143.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 18 marca 1930, s. 77.
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 110, poz. 139.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 11 listopada 1933, s. 291.
- ↑ Piętnastolecie L. O. P. P.. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938, s. 286.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 12 grudnia 1929, s. 361.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 14 kwietnia 1922, s. 268.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 16 z 16 czerwca 1922, s. 453.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 13.
- ↑ Odsłonięcie w Ossowie popiersi gen. Andrzeja Błasika i abp. Mirona Chodakowskiego. blogpress.pl/, 18 sierpnia 2015. [dostęp 2015-03-04].
- ↑ Piotr Czartoryski-Sziler. naszdziennik.pl/, 16 sierpnia 2015. [dostęp 2015-03-04].
Bibliografia
edytuj- Kazimierz Łukoski. [w:] Kolekcja Generałów i Osobistości, sygn. I.480.351 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-10-17].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Waldemar Strzałkowski: Życiorysy dowódców jednostek polskich w wojnie obronnej 1939 r. W: Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990. ISBN 83-211-1096-7.
- Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
- Piotr Stawecki: Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08262-6.
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.