Katedra św. Mikołaja w Stendalu
Katedra św. Mikołaja (niem. Dom St. Nikolaus) – luterańska świątynia znajdująca się w niemieckim mieście Stendal. Dawna kolegiata, zwyczajowo zwana katedrą (niem. Dom). Jeden z obiektów na trasie Europejskiego Szlaku Gotyku Ceglanego[1].
 Widok z północy | |||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kraj związkowy | |||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||
| Adres |
Am Dom 18a, 39576 Stendal | ||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||
| Imię | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie Saksonii-Anhaltu  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Niemiec  | |||||||||||||||||
 52°36′01,5″N 11°51′37,0″E/52,600417 11,860278
| |||||||||||||||||
Historia
edytujKapitułę kolegiacką będącą wspólnotą świeckich kanoników założył w 1188 roku Otton I brandenburski wraz z bratem Henrykiem. Kapituła, składająca się wówczas z prepozyta, dziekana i dziesięciu kanoników, bezpośrednio podlegała władzy papieskiej[1][2]. W tym czasie rozpoczęto budowę romańskiego kościoła, prawdopodobnie przypominającego kościół klasztorny w Jerichowie. Dzisiejszy, gotycki kościół, wzniesiono w latach 1423–1463, z poprzedniej świątyni zachowano dolne partie wież[2]. Pierwsza pisemna wzmianka o obecnej katedrze pochodzi z dokumentów papieża Marcina V z 1424 roku[3]. W 1540 świątynia przeszła w ręce protestantów, którzy zrezygnowali z przyjmowania nowych kanoników. Ostatecznie kapitułę rozwiązano w 1551 roku[4].
8 kwietnia 1945 w południowe ramię transeptu uderzyła bomba lotnicza zrzucona przez wojska amerykańskie, zniszczone zostało wnętrze, a zachodnie skrzydło kanonii uległo całkowitej destrukcji. W 1946 rozpoczęto odbudowę. Jesienią 1989 katedra była miejscem protestów przeciwko władzy komunistycznej[2]. W 2013 na miejscu zniszczonego skrzydła wzniesiono nowy budynek[1]. W listopadzie 2023 rozpoczęto remont katedry polegający na przywróceniu dawnej kolorystyki wnętrz[5].
Architektura i wyposażenie
edytujŚwiątynia trójnawowa, o układzie halowym, gotycka z nielicznymi elementami romańskimi[1]. Dwie wieże mają wysokość 71,5 m[6]. Od południa do katedry dostawiona jest kanonia z 1463 roku, przy czym arkady otaczającego dziedziniec krużganka pochodzą z XIII wieku[1]. Północne ramię transeptu wieńczy schodkowy szczyt z blendą w formie rozety, a po bokach piaskowcowego portalu północnego znajdują się rzeźby patronów świątyni, świętych Mikołaja i Bartłomieja, wykonane ok. 1370–1380 roku[7].
Prezbiterium jest oddzielone od nawy poprzez lektorium, pełniące dawniej funkcję ambony, podtrzymywanej przez dwie romańskie kolumny. 22 okna wypełniają odrestaurowane witraże z lat 1425–1465. Stalle prezbiterium pochodzą z 1429 roku, z podobnego okresu pochodzi ołtarz główny ze sceną Objawienia Pańskiego. Ambonę wykonano z 1744 roku[7]. Romańska chrzcielnica pochodzi z kościoła w Heeren[8], do katedy przeniesiono ją w 1946 roku[7]. Ustawione na XIX-wiecznej emporze organy wykonano w 1952 roku w warsztacie Alexander Schuke Potsdam Orgelbau. Wmontowano je w częściowo zachowany, barokowy prospekt z 1670 lub 1671 roku, składają się z 4343 piszczałek[7][8].
Galeria
edytuj-
Katedra w 1839 -
Widok ze wschodu -
Absyda -
Fasada -
Gotyckie portale i pozostałości romańskiego biforium -
Współczesne skrzydło kanonii -
Wnętrze -
Witraże prezbiterium -
Lektorium -
Ołtarz główny -
Chrzcielnica -
Ambona -
Organy
.jpg)
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Dom St. Nikolaus, Stendal [online], Europäische Route der Backsteingotik [dostęp 2024-08-26] (niem.).
- ↑ a b c Dom und Domplatz [online], www.stendal-tourist.de [dostęp 2024-08-26].
- ↑ Mike Kahnert, 600 Jahre St. Nikolaus: So feiert Stendal seinen Dom [online], www.volksstimme.de [dostęp 2024-08-26] (niem.).
- ↑ Evangelische Kirche in Mitteldeutschland (EKM), 600 Jahre Dom St. Nikolaus Stendal [online], www.ekmd.de [dostęp 2024-08-26] (niem.).
- ↑ Evangelische Kirche in Mitteldeutschland (EKM), Musterfläche im Stendaler Dom wird renoviert [online], www.ekmd.de [dostęp 2024-08-26] (niem.).
- ↑ Das schöne Detail... Brunnen, Türme, Figuren :: Turm und Uhr/Türme in der Altmark :: Stendal [online], www.brunnenturmfigur.de [dostęp 2024-08-26].
- ↑ a b c d Dom St. Nikolaus [online], SAT 2024 [dostęp 2024-08-26] (niem.).
- ↑ a b Dom St. Nikolaus, Stendal [online], kulturkirchen.org [dostęp 2024-08-26].