Wikipedia

Katedra św. Marii Magdaleny we Wrocławiu

kościół we Wrocławiu

Katedra św. Marii Magdaleny we Wrocławiu – gotycki kościół we Wrocławiu, między ulicami Szewską i Łaciarską w pobliżu Rynku, dawniej jedna z dwóch far miejskich (obok kościoła św. Elżbiety), obecnie katedra diecezji wrocławskiej Kościoła Polskokatolickiego w RP, należąca do parafii pod tym samym wezwaniem. Proboszczem katedry jest ks. Piotr Mikołajczak.

Katedra św. Marii Magdaleny
we Wrocławiu
Zabytek: nr rej. 24 z dnia 28.11.1947 i 431/84 z 6.02.1962[1]
katedra
Ilustracja
Widok na katedrę z ul. Wita Stwosza, 2021
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Miejscowość

Wrocław

Wyznanie

starokatolickie

Kościół

Polskokatolicki

Parafia

św. Marii Magdaleny we Wrocławiu

Katedra

od 1972

Wezwanie

św. Marii Magdaleny

Wspomnienie liturgiczne

22 lipca

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Katedra św. Marii Magdalenywe Wrocławiu”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Katedra św. Marii Magdalenywe Wrocławiu”
Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Katedra św. Marii Magdalenywe Wrocławiu”
Ziemia51°06′34″N 17°02′05″E/51,109444 17,034722
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Od 1523 pierwsza świątynia protestancka we Wrocławiu.

Historia i architektura kościoła

edytuj
 
Detal kapiteli i archiwolty romańskiego Portalu Ołbińskiego z Opactwa św. Wincentego w południowej elewacji
 
Widok w roku 1867 na obrazie Adelberta Woelfla
 
Renesansowa ambona
 
Widok kościoła przed odbudową, około 1950
 
Katedra w czasie remontu wież (2014)
 
Wnętrze

Pierwszy kościół w tym miejscu powstał już pod koniec XI wieku. Do rangi parafialnego został wyniesiony przez biskupa wrocławskiego Wawrzyńca po przekazaniu 1 maja 1226 dominikanom kościoła św. Wojciecha – pierwszego kościoła parafialnego lokacyjnego miasta. Według niektórych źródeł zamiast starszego kościoła wzniesiono wówczas od podstaw romańską świątynię pod wezwaniem św. Andrzeja Apostoła i św. Marii Magdaleny i ukończono ją w 1232, jednak już w czasie najazdu mongolskiego w 1241 uległa ona zniszczeniu. Kolejny kościół, zapewne w romańsko-gotyckim stylu przejściowym, powstał w latach 1242–1248. Po pożarze z 8 maja 1342 zdecydowano się zbudować nowy, większy, późnogotycki już kościół wykorzystujący wiele starszych fragmentów, który powstał w latach 1342–1362 i poza górnymi kondygnacjami wież uzyskał współczesny kształt.

Bazylikowy kościół bez transeptu posiada sześcioprzęsłową nawę oraz prosto zamknięte prezbiterium bez obejścia. Od północy przylega do prezbiterium dwukondygnacyjna zakrystia. Nawy sklepione są krzyżowo-żebrowo, prezbiterium gwiaździście, a przedłużone nawy boczne przy nim – trójdzielnie. Łęki przyporowe znajdują się wysoko, ponad dachami naw bocznych. Ogólny kształt architektoniczny kościoła jest zapewne echem ukończonej w tym okresie katedry, zwłaszcza zaś szersze przęsła wzniesionego przez mistrza Pieszkę prezbiterium, przypominające centralne przęsło katedry. Kościół ma łączną długość 62,8 m, zaś jego szerokość wynosi 32,1 m przy wysokości murów nawy głównej 22,9 m, a bocznych – 9,4 m.

W XV w. ukończono wieże; w 1459 po raz pierwszy wzmiankowano Mostek Czarownic (Pokutnic) łączący je na wysokości ostatniej kondygnacji, zaś w 1481 ukończono pokryte blachą ołowianą stożkowe hełmy. Już 1 września 1358 zawieszono pierwszy dzwon, a od 1386 w wieży południowej znajdował się odlany przez Michaela Wildego Dzwon Grzesznika – największy dzwon Śląska o obwodzie 6,30 m i wysokości wewnątrz 1,80 m. Do jego rozkołysania potrzeba było 37 sekund, używany był przy największych świętach. W portalu głównym umieszczono wykonaną w 1440 rzeźbę przedstawiającą patronkę kościoła, zaś w 1447 kolejną – przedstawienie Chrystusa i Marii. W XV i XVI w. wzniesiono otaczające kościół kaplice, w 1546 przeniesiono tu romański portal główny z wyburzonego kościoła opackiego na Ołbinie i wmurowano w elewację południową. Kościół posiadał w 1512 16 kaplic i 58 ołtarzy.

23 października (według innych źródeł 23 kwietnia) 1523 Johannes Heß wygłosił w kościele Marii Magdaleny pierwsze na Śląsku kazanie ewangelickie i mimo sprzeciwu kapituły katedralnej wkrótce został jego proboszczem. Odtąd będący własnością rady miejskiej kościół był świątynią protestancką. Po katastrofie budowlanej, która dotknęła hełm wieży kościoła św. Elżbiety, ze względów bezpieczeństwa usunięto w 1533 nadwątlony hełm z wieży południowej, a 1564 z północnej. W latach 1564–1581 wzniesiono nowe pokryte miedzią hełmy o formach renesansowych. W północnej wieży zawieszono dwa nowe dzwony, które nazwano Tureckimi, gdyż powstały w okresie największych obaw przed inwazją Imperium Osmańskiego. Elewacje kościoła otynkowano, zaś dachy naw bocznych podniesiono ponad poziom łęków przyporowych, gdyż wbudowano tam empory, co znacznie zmniejszyło dopływ światła do wnętrza. W latach 1722–1724 zbudowano w przęśle pomiędzy wieżami według projektu Georga Urbansky’ego nowy prospekt organowy.

23 marca 1887 podczas obchodów 90. urodzin cesarza Wilhelma I zapaliła się od fajerwerków północna wieża. Jej hełm, a wraz z nimi Dzwony Tureckie, uległy zniszczeniu. Rozważano przywrócenie zniszczonej wieży form gotyckich, ostatecznie pod presją opinii publicznej w latach 1890–1892 odtworzono ją w dawnym kształcie pod kierunkiem Karla Lüdeckego i R. Plüddemanna. Jednocześnie jednak regotycyzowano wnętrze kościoła, zastępując prospekt organowy nowym, a w 1909 skuto renesansowe tynki sgraffitowe z elewacji.

W ostatnich dniach II wojny światowej kościół stracił w pożarze hełmy wież i dach nawy, jednak mury zachowały się w stosunkowo dobrym stanie. 17 maja 1945 wybuch (prawdopodobnie miny) rozerwał wieżę południową – jej północna połowa runęła, niszcząc również mostek między wieżami, ścianę szczytową i portal główny (zachodni) kościoła wraz z cennymi rzeźbami. Zniszczone zostały sklepienia, a także zabytkowy Dzwon Grzesznika. Romański Portal Ołbiński przetrwał bez uszkodzeń.

Do 1948 w zakrystii odbywały się nabożeństwa ewangelickie.

Kościół prowizorycznie zabezpieczono w 1947, odbudowując południową wieżę (pionowa rysa rozpoznawalna jest do dziś), zaś całkowitej odbudowy dokonano w latach 1960–1970, a 27 maja 1972 przekazano go polskokatolikom. Podczas prac restauracyjnych prowadzonych w latach 1960–1963 w południowo-wschodniej części kościoła odkryto fragmenty starszej świątyni z II poł. XII i pocz. XIII wieku[2].

We wnętrzu zachowała się renesansowa ambona z lat 1579–1581. Na przełomie XX i XXI w. odnowiono dach, przywracając tradycyjną kolorową dachówkę (czerwono-zielona szachownica) i odbudowując mostek. Planuje się rekonstrukcję hełmów renesansowych.

Galeria

edytuj

Inne katedry we Wrocławiu

edytuj

Poza polskokatolicką katedrą we Wrocławiu znajdują się jeszcze cztery katedry należące do innych wyznań. Są to:

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. [dostęp 2010-01-24].
  2. ↑ Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas: Dolny Śląsk - przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1977 s. 63
  3. ↑ Epitafia i płyty nagrobne [online], www.dokumentyslaska.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).

Bibliografia

edytuj
  • Piotr Oszczanowski, Wrocław - Kościół Św. Marii Magdaleny, Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 2009, ISBN 978-83-204-3520-7, OCLC 750584006.

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Katedra_św._Marii_Magdaleny_we_Wrocławiu&oldid=74498522”