Katastrofa autobusu w Gdańsku
Katastrofa autobusu w Gdańsku – katastrofa w ruchu lądowym, która wydarzyła się 2 maja 1994 w Gdańsku (w dzielnicy Kokoszki). W wypadku autobusu, który zjechał wówczas na pobocze i uderzył w przydrożne drzewo, zginęły 32 osoby, a 43 zostały ranne. To katastrofa drogowa z największą liczbą ofiar śmiertelnych, która wydarzyła się na terytorium Polski.
 Miejsce katastrofy: pamiątkowa płyta i krzyż | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejsce | |
| Rodzaj zdarzenia |
katastrofa drogowa |
| Data |
2 maja 1994 |
| Godzina |
19:01 |
| Ofiary śmiertelne |
32 osoby |
| Ranni |
43 osoby |
Położenie na mapie Gdańska  | |
Położenie na mapie Polski w latach 1993–1998  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
 54°21′08,5″N 18°28′36,1″E/54,352361 18,476694
| |
Charakterystyka katastrofy
edytujAutobus biorący udział w zdarzeniu
edytuj
Autobus Autosan H9-21 o numerze rejestracyjnym GAG 5127 należący do PKS Gdańsk, wyprodukowany w 1983 r. (w chwili katastrofy miał 11 lat), pół roku wcześniej (pod koniec 1993 r.) przeszedł kapitalny remont[1][2]. Wypadek wydarzył się podczas popołudniowo-wieczornego kursu relacji Zawory – Kartuzy – Gdańsk. W momencie wypadku przepełniony, zamiast przepisowych 51 pasażerów (39 na miejscach siedzących i 12 na miejscach stojących), na pokładzie było 75 osób[1]. Autokar kierowany był przez 39-letniego Jerzego Marczyńskiego, który w PKS pracował ponad 18 lat[3].
Miejsce zdarzenia
edytujDo wypadku doszło na prostym odcinku ówczesnej drogi krajowej nr 219 (obecnie droga krajowa nr 7[a]), 500 metrów przed przystankiem w Gdańsku Kokoszkach. W tym miejscu obowiązywało wówczas ograniczenie prędkości do 50 km/godz.
Przebieg zdarzenia
edytujPoniedziałek, 2 maja 1994 - mimo, że wypadł pomiędzy świętami majowymi - był normalnym dniem roboczym[5]. Podmiejskie autobusy liniowe gdańskiego PKS kursowały jednak według sobotniego rozkładu jazdy – było ich mniej niż zazwyczaj, natomiast liczba pasażerów nie odbiegała od standardów[6]. Tego dnia Jerzy Marczyński miał tylko dwa półtoragodzinne kursy popołudniowe: Gdańsk – Kartuzy – Zawory i Zawory – Kartuzy – Gdańsk. Na tym odcinku autobusy były wówczas zwykle przepełnione pasażerami.
Feralny w skutkach kurs rozpoczął się o godz. 17:50[3] w Zaworach nad jeziorem Kłodno, chętnie odwiedzanym przez mieszkańców Gdańska. Tłok w autobusie zaczął się już od następnego przystanku w Chmielnie (godz. 17:50)[3], lecz największa liczba pasażerów wsiadła w Kartuzach (godz. 18:17)[3]. Z Kartuz autobus jechał przepełniony, stan ten jednak - mimo że naruszał przepisy przewozowe - był normą na liniach podmiejskich[1]. Od Kartuz kierowca nie chciał już wpuszczać więcej podróżnych, jednak uległ prośbom i w Żukowie (godz. 18:43)[3] do autobusu weszły jeszcze dwie osoby. Kierowca wiedział, że to ostatni kurs tego dnia na linii Zawory – Kartuzy – Gdańsk, więc - motywowany chęcią pomocy podróżnym - zabrał wszystkie chętne osoby. Na ostatnim przystanku przed Gdańskiem – w Leźnie (godz. 18:55)[3] do autobusu wsiadło jeszcze ośmioro ludzi[3]. Następnym przystankiem miał być Gdańsk-Kokoszki. Wśród pasażerów były całe rodziny, licealistki wracające z biwaku, osoby udające się do pracy, turyści[6].
Około 500 metrów przed przystankiem, na prostym odcinku drogi, zaraz za zakrętem i w miejscu obowiązywania ograniczenia prędkości do 50 km/h, kierowca przepełnionego autobusu zdecydował się na manewr wyprzedzania wolno jadącej ciężarówki marki Jelcz. Autobus zdaniem prokuratury jechał z prędkością około 60 km/godz., kierowca jednak zeznał, że prędkościomierz pokazywał 40–45 km/godz. W momencie powrotu na prawy pas doszło do pęknięcia prawej przedniej opony. Spowodowało to wyrwanie kierownicy z rąk, a następnie niekontrolowane zniesienie autobusu na pobocze i uderzenie w rosnące na nim drzewo (lipę), w które Autosan wbił się czołowo na długość 4 metrów o godz. 19:01[1].
Akcja ratunkowa
edytujAkcję ratunkową rozpoczęli kierowcy przejeżdżających aut oraz lżej ranni pasażerowie, próbując dostać się do poszkodowanych, rozcinając lub rozrywając wrak autobusu. Pierwszy zastęp straży pożarnej dojechał na miejsce z Żukowa po 20 minutach[1]. Drużyna OSP Żukowo nie miała jednak odpowiedniego sprzętu ratowniczego. Za nimi przyjechała PSP Kartuzy z jedynym w okolicy nożyco-rozpierakiem do pojazdów. Wkrótce na miejsce katastrofy dotarły kolejne służby: pogotowie ratunkowe, policja oraz PSP z Gdańska i Pruszcza Gdańskiego. Łącznie na miejscu pojawiło się ok. 50 strażaków[7]. Z wraku wyciągano zmiażdżone ciała pasażerów. Układano je wzdłuż drogi, po jej prawej i lewej stronie. Wszędzie było słychać jęki, płacz. Metalowe elementy autobusu były porozrzucane w promieniu kilkudziesięciu metrów[6]. Na miejscu stwierdzono 25 zgonów, przed przybyciem do trójmiejskich szpitali zmarły dwie osoby, kolejne trzy podczas nadchodzącej nocy. Po tygodniu ostateczny bilans wzrósł do 32 zabitych i 43 rannych – wielu wyszło z wypadku z ciężkimi obrażeniami.
Obwieszona tabliczkami z nazwiskami ofiar i krzyżami lipa rosła jeszcze przez 14 lat. Gdy uschła została ścięta w lutym 2008 r.[7]
Wyroki
edytujMinister transportu Bogusław Liberadzki powołał komisję mającą ustalić przebieg i przyczyny wypadku[6]. Śledztwo prowadzone przez prokuraturę wykazało, że główną przyczyną katastrofy było pęknięcie opony autokaru, spowodowane jej złym stanem technicznym[7]. Sąd Rejonowy w Gdańsku – IV Wydział Karny wydał wyrok 21 stycznia 1999. Kierowca autobusu został skazany na karę dwóch lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania kary na okres próby czterech lat za umyślne sprowadzenie niebezpieczeństwa katastrofy i nieumyślne jej spowodowanie, bowiem nie sprawdził ciśnienia w kołach przed kursem, dopuścił do przeciążenia maszyny o prawie dwie tony oraz przekroczył dozwoloną prędkość o 5-10 km/h[6][7]. Za dopuszczenie autobusu do ruchu mistrz stacji obsługi został skazany na karę jednego roku pozbawienia wolności, a zastępca dyrektora do spraw technicznych – na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności. Wykonanie tych kar warunkowo zawieszono na okres próby dwóch lat[8].
Ofiary śmiertelne
edytujLista ofiar z tablicy pamiątkowej ustawionej w miejscu katastrofy z inicjatywy Zarządu Miasta Gdańska, odsłoniętej 31 października 1997[9]:
- Teresa Bobkowska
- Alojzy Bobkowski
- Joanna Ciereniewicz
- Gabriela Dzierbanowicz
- Henryk Dzierbanowicz
- Aleksandra Ilnicka
- Zbigniew Iwanowicz
- Jerzy Jarocki
- Sebastian Jasiński
- Maciej Jurkowski
- Władysław Kitowski
- Alfons Klinkosz
- Maria Kobiela
- Apolonia Kurczewska
- Dominika Kwidzińska
- Józef Landowski
- Kazimierz Leszkowski
- Marek Mach
- Małgorzata Michalczewska
- Helena Mielewczyk
- Wiktoria Pędłowska
- Mieczysław Pędłowski
- Ryszard Pioch
- Barbara Piotrowicz
- Jarosław Richert
- Andrzej Sobiegraj
- Lucyna Sobiegraj
- Magdalena Szutenberg
- Zdzisław Szutenberg
- Agnieszka Urbanowicz
- Joanna Zegarowska
- Barbara Żurawska-Czupa
W 2014 r. zmarł kierowca autobusu – Jerzy Marczyński, który przez 20 lat od dnia wypadku był napiętnowany mianem zabójcy. Przez wielu jest uznawany za ostatnią, 33. ofiarę katastrofy w Gdańsku Kokoszkach[2][3].
Zobacz też
edytujUwagi
edytuj- ↑ W dniu wypadku droga miała nr 219[4], lecz od 9 listopada 2000 obowiązuje nowa numeracja dla dróg krajowych i obecnie jest to droga nr 7
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Wypadek autobusu w Kokoszkach – 1994. Największe polskie katastrofy. Discovery Channel. 2020-11-23. Odcinek 6.
- ↑ a b „Ludzie, trzymajcie się…”, czyli katastrofa autobusu w Gdańsku – Kokoszkach [online], htp.org.pl [dostęp 2024-05-02] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h Zapomniana tragedia. 30 lat od największej katastrofy na polskich drogach [REPORTAŻ] [online], tvp.info [dostęp 2024-05-02] (pol.).
- ↑ Gdańsk: plan miasta • city plan • Stadtplan, Warszawa: Daunpol Wydawnictwo Kartograficzne, 1997, ISBN 83-86330-19-8.
- ↑ Kalendarz kulinarny 94 [online] [dostęp 2019-08-20] (pol.).
- ↑ a b c d e Nie wszyscy dojechali. Tragiczny wypadek autobusu w Gdańsku Kokoszkach [online], twojahistoria.pl [dostęp 2021-12-02] (pol.).
- ↑ a b c d Ostatni kurs. Już 30 lat od katastrofy autobusu w Kokoszkach [online], gdansk.pl [dostęp 2024-05-02] (pol.).
- ↑ Katastrofa autobusowa pod Gdańskiem, polska.pl [zarchiwizowane z adresu 2012-04-15].
- ↑ Pomnik Ofiar Katastrofy Autobusowej w Kokoszkach [online], Gdańsk Zarząd Dróg i Zieleni [dostęp 2022-04-10] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Jarosław Reszka, Cześć, giniemy! Największe katastrofy w powojennej Polsce, Warszawa: Wydawnictwo PAP, 2001, s. 216.
Linki zewnętrzne
edytuj- Fotografia z portalu TVP, TVP, 13 grudnia 2004 [zarchiwizowane z adresu 2007-09-30].
- Bartłomiej Kozłowski, Katastrofa autobusowa pod Gdańskiem [online], polska.pl [zarchiwizowane z adresu 2006-12-30].
- Jacek Wierciński, Największe akcje strażaków na Pomorzu z ostatnich 20 lat, Dziennik Bałtycki, 5 czerwca 2012 [dostęp 2013-05-02]. – Fotografie z miejsca katastrofy
- Maciej Naskręt, 19. rocznica katastrofy autobusu w Kokoszkach, trojmiasto.pl, 2 maja 2013 [dostęp 2013-05-02]. – wywiad z dowódcą ówczesnej akcji ratowniczej, st. bryg. Edmundem Kwidzińskim
- Ryszarda Wojciechowska, Piętnaście lat temu w wypadku autobusu w Kokoszkach zginęły 32 osoby, Dziennik Bałtycki, 2 maja 2009 [dostęp 2013-05-03]. – artykuł ze wspomnieniami kierowcy autobusu
- Katastrofa autobusu w Kokoszkach. 24. rocznica tragicznego wypadku autobusu w Kokoszkach. Zginęły 32 osoby, Dziennik Bałtycki, 2 maja 2018 [dostęp 2018-05-08]. – archiwalne zdjęcia
