Wikipedia

Karpacki Park Narodowy

park narodowy na Ukrainie

Karpacki Park Narodowy[1] (ukr. Карпатський національний природний парк, Karpatśkyj nacionalnyj pryrodnyj park) – ukraiński park narodowy zlokalizowany w pasmach Czarnohory i Gorganów w Karpatach Wschodnich. Siedziba parku znajduje się w mieście Jaremcze[2].

Karpacki Park Narodowy
Карпатський національний природний парк
Logotyp Karpacki Park Narodowy
Ilustracja
park narodowy
Państwo

 Ukraina

Obwód

 iwanofrankiwski

Położenie

obwód iwanofrankiwski
 • rejon nadwórniański
 • rejon wierchowiński

Siedziba

Jaremcze

Data utworzenia

3 czerwca 1980

Powierzchnia

505,13 km²

Położenie na mapie obwodu iwanofrankiwskiego
Mapa konturowa obwodu iwanofrankiwskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Karpacki Park Narodowy”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po lewej znajduje się punkt z opisem „Karpacki Park Narodowy”
Ziemia48°15′N 24°35′E/48,250000 24,583333
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Wiadomości ogólne

edytuj

Historia ochrony naturalnego krajobrazu w Czarnohorze sięga 1921 roku, kiedy na mocy decyzji polskiego Ministerstwa Rolnictwa i Dóbr Narodowych utworzono rezerwat przyrody o powierzchni 4,48 km², który w 1927 roku powiększono do 8,32 km²[3][4].

Sam park narodowy został powołany do życia 3 czerwca 1980 r. rozporządzeniem Rady Ministrów Ukraińskiej SRR. Jednocześnie nowo powstałemu parkowi przekazano na własność 68,5 km² ziemi (sam park miał wówczas powierzchnię 473 km²)[5]. Na mocy ukazu prezydenta Ukrainy z 10 lutego 2010 roku dokonano niewielkiej korekty terytorium parku, ustalając jego powierzchnię na poziomie 505,13 km²[2][6]. Nieco ponad 75% terenów pozostających w granicach parku stanowi jego własność. Pozostała część, a więc niespełna 25% pozostaje własnością osób trzecich[7][2].

Karpacki Park Narodowy rozciąga się z północnego zachodu po południowy wschód – od miasta Jaremcze na północy po dolinę Czarnego Czeremoszu – na odległość 55 km oraz ze wschodu na zachód na odległość 20 km[2][8]. Zachodnią granicę parku stanowi linia czarnohorskiego działu wodnego[9], za którą znajduje się teren Karpackiego Rezerwatu Biosfery. Terytorium parku podzielone jest na 12 obszarów ochronno-badawczych[8]. Teren parku wznosi się na wysokość od 500 do 2061 m n.p.m. (Howerla)[2][8]. Ze względu na możliwość użytkowania gruntu w parku wyznaczono cztery strefy: ochrony, rekreacji, rekreacji stacjonarnej i ekonomiczną[7].

Flora

edytuj

Na terenie parku odnotowano 1260 gatunków roślin zarodnikowych i naczyniowych, w tym 155 gatunków mszaków[10]. 80 gatunków występujących w parku roślin znajduje się w „Ukraińskiej Czerwonej Księdze”. Wśród nich są m.in. arnika górska, różanecznik wschodniokarpacki, różeniec górski, sasanka alpejska, sosna limba, widłak jałowcowaty, wroniec widlasty, zimoziół północny, żurawina drobnoowocowa, kilka gatunków storczykowatych[10]. Ponadto trzy gatunki odnotowano w „Europejskiej Czerwonej Księdze”: barszcz karpacki, miodunka węgierska, pierwiosnek wyniosły. W granicach parku występuje 29 endemicznych gatunków roślin, spośród których 12 występuje na terenie całych Karpat (m.in. gruszyczka karpacka, wieczornik śnieżny, wilczomlecz karpacki), a 13 w Karpatach Południowych (m.in. chaber karpacki, fiołek wschodniokarpacki, tojad karłowaty)[10].

91% terenów wchodzących w skład parku zajmują grunty leśne. 88% z nich stanowią tereny pokryte lasem (wliczając szkółki leśne). Dominującym gatunkiem na tych terenach jest świerk (79%), oprócz którego występują m.in. buk (10%) i jodła (4%)[7]. Wiek lasów w Karpackim Parku Narodowym określa się jako średni (78% drzew). Mniejszy odsetek stanowią drzewa młode (7%) i obumierające (6%). Przeciętny wiek drzew określono na 77 lat[7].

Na terenie parku zaobserwować można występowanie pięter roślinności:

  • piętro reglowe (do 1450 m n.p.m.)
    • lasy bukowe
    • lasy jodłowo-bukowe, niekiedy z domieszką świerku lub grabu,
    • lasy bukowo-jodłowe z domieszką świerku,
    • lasy bukowo-jodłowo-świerkowe,
    • lasy jodłowo-świerkowe,
    • lasy świerkowe,
    • lasy świerkowe z domieszką sosny limby,
  • piętro kosodrzewiny (1450–1570 m n.p.m.),
  • piętro halne (1750–2061 m n.p.m.)[11].

Fauna

edytuj

Różnorodność krajobrazu wpłynęła na występowanie poszczególnych grup zwierząt: większy odsetek gryzoni, nietoperzy i innych owadożernych, natomiast mniejszy drapieżników i parzystokopytnych[12].

Wśród zwierząt występujących na terenie parku odnotowano: 56 gatunków ssaków, 114 gatunków ptaków, 11 gatunków ryb, 10 gatunków płazów i 7 gatunków gadów. Z co rzadszych gatunków warto wymienić salamandrę plamistą, traszkę górską, traszkę karpacką, gniewosza plamistego, błotniaka zbożowego, bociana czarnego, cietrzewia zwyczajnego, dzięcioła trójpalczastego, orła przedniego, sokoła wędrownego, borsuka, rysia czy wydrę[13].

11 gatunków żyjących w Karpackim Parku Narodowym wpisano do „Europejskiej Czerwonej Księgi”. Są to m.in. wilk szary, niedźwiedź brunatny, gacek brunatny, orzesznica leszczynowa, derkacz zwyczajny czy ślimak winniczek[13].

Hydrologia

edytuj

Głównym ciekiem wodnym w granicach parku jest rzeka Prut w swoim górnym biegu, która przed Jaremczem tworzy wodospad. Oprócz niej licznie występują potoki górskie, np. Bystrzec, Dzembronia czy Prutec[14]. Nierzadko tworzą one kaskady. Największa z nich to piętnastometrowy wodospad Huk. Powstał on na potoku Żeneć (lewym dopływie Prutu przepływającym między grzbietami Jawornika oraz Chomiaka i Syniaka)[15].

Stosunkowo rzadkim elementem krajobrazu Czarnohory i Gorganów są natomiast jeziora: największe to jezioro Mariczejka (1 ha powierzchni, położone na południe od Popa Iwana) oraz około półhektarowe jezioro Niesamowite (położone tuż poniżej głównego grzbietu, między Turkułem a Rebrą)[12][14]. Kilka podobnych rozmiarów jezior położonych jest na południowo-zachodnich zboczach Czarnohory, a więc już poza granicami parku[16].

Turystyka

edytuj

W parku wyznaczono sieć szlaków turystycznych. Wśród nich znalazło się 25 szlaków pieszych o łącznej długości przeszło 148 km[17], 18 ścieżek ekologicznych (117 km)[18] i szlaki narciarskie (61 km)[19].

W 2009 roku w Jaremczu otwarto centrum dla zwiedzających łączące funkcje muzealne i edukacyjne[20].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Polska nazwa dodana podczas 32. posiedzenia z 4 lipca 2007. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej. [dostęp 2017-05-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-06)]. (pol.).
  2. ↑ a b c d e Положення про Карпатський національний природний парк (нова редакція) (Statut KPN) [online], 13 marca 2017, s. 2–3 [dostęp 2021-04-06] [zarchiwizowane z adresu 2021-04-05] (ukr.).
  3. ↑ Andrzej Jaworski. Охорона лісових асоціацій Східної Галичині. „Науковий вісник. Заповідна справа в Галичині, на Поділлі та Волині”, s. 24. Narodowy Uniwersytet Leśnictwa Ukrainy. [zarchiwizowane z adresu]. (pol.).  [za:] Władysław Szafer. Parki narodowe w Polsce. „Ochrona Przyrody”. 23, s. 30, 1929. PROP Osobne Wydawnictwa. (pol.). 
  4. ↑ Історія парку. Karpacki Park Narodowy. [dostęp 2017-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-25)]. (ukr.).
  5. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów USRR z dnia 3 czerwca 1980 r, nr 376/1980 ze zm.. Rada Najwyższa Ukrainy, 1980-06-04. [dostęp 2017-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-02)]. (ukr.).
  6. ↑ Ukaz Prezydenta Ukrainy z dnia 23 lutego 2010 r., nr 215/2010. Rada Najwyższa Ukrainy, 2010-02-23. [dostęp 2017-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-02)]. (ukr.).
  7. ↑ a b c d Відділ державної охорони та збереження природних екосистем. Karpacki Park Narodowy. [dostęp 2017-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-25)]. (ukr.).
  8. ↑ a b c Територіальні відділення Карпатського НПП. Karpacki Park Narodowy. [dostęp 2017-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-25)]. (ukr.).
  9. ↑ Карпатський національний природний парк. Karpacki Park Narodowy. [dostęp 2017-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-07)]. (ukr.).
  10. ↑ a b c Флора Карпатського НПП. Karpacki Park Narodowy. [dostęp 2017-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-25)]. (ukr.).
  11. ↑ Рослинність Карпатського НПП. Karpacki Park Narodowy. [dostęp 2017-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-02)]. (ukr.).
  12. ↑ a b Карпатський національний природний парк. Україна Інкогніта (Ukrajina Inkohnita). [dostęp 2017-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-29)]. (ukr.).
  13. ↑ a b Фауна Карпатського НПП. Karpacki Park Narodowy. [dostęp 2017-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-25)]. (ukr.).
  14. ↑ a b Водойми Карпатського НПП. Karpacki Park Narodowy. [dostęp 2017-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-25)]. (ukr.).
  15. ↑ Водоспад Гук (той, що Женецький). mycarpathians.com. [dostęp 2017-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-14)]. (ukr.).
  16. ↑ Karpackie jeziora. Polsko-Ukraiński Portal Turystyczny. [dostęp 2017-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-26)]. (pol.).
  17. ↑ Туристичні маршрути. Karpacki Park Narodowy. [dostęp 2017-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-25)]. (ukr.).
  18. ↑ Екологічні стежки. Karpacki Park Narodowy. [dostęp 2017-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-26)]. (ukr.).
  19. ↑ Лижні траси. Karpacki Park Narodowy. [dostęp 2017-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-25)]. (ukr.).
  20. ↑ Візит-центр Карпатського НПП. Karpacki Park Narodowy. [dostęp 2017-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-25)]. (ukr.).
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Karpacki_Park_Narodowy&oldid=70341066”