Karol Woźniak
Karol Woźniak (ur. 19 stycznia 1893 w Roździeniu, zm. 6 grudnia 1923 w Szopienicach[1]) – polski ksiądz, żołnierz, powstaniec śląski[2], kawaler Orderu Virtuti Militari.
| |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
19 stycznia 1893 |
| Data i miejsce śmierci |
6 grudnia 1923 |
| Kapelan w randze majora oddziałów polskich w II i III powstaniach śląskich | |
| Okres sprawowania |
1920-1921 |
| Wikariusz w parafii św. Jerzego w Rydułtowach | |
| Okres sprawowania |
1922 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Prezbiterat |
1914 |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys
edytujBył synem górnika, potem właściciela sklepu spożywczego Andrzeja i Franciszki z domu Habryka. Jego młodsza siostra Helena w lutym 1923 wyszła za mąż za Alfonsa Zgrzebnioka[3]. Po ukończeniu szkoły ludowej, wyjechał do Belgii, gdzie wzorem swoich dwóch braci wstąpił do seminarium duchownego[4]. Święcenia kapłańskie przyjął w 1914 roku. Po wybuchu I wojny światowej dla uniknięcia służby w wojsku niemieckim wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Zaciągnął się jednak do armii amerykańskiej, z której wyszedł do rezerwy w stopniu kapitana. Pod koniec 1918 roku wstąpił do tworzonej we Francji armii generała Józefa Hallera i brał udział w wyprawie kijowskiej. Po jej zakończeniu odpowiedział na apel wzywający polskich księży z zagranicy do wsparcia akcji plebiscytowej na Górnym Śląsku i wraz z braćmi Fryderykiem i Henrykiem wrócili na Śląsk[5][6].
Podczas III powstania śląskiego uformował baon w Katowickim Pułku Powstańczym im. Józefa Piłsudskiego, którym w randze majora dowodził w walkach na terenie powiatu katowickiego[7]. Wsławił się następnie w walkach pod Kędzierzynem[8], szczególnie zdobyciem 10 maja 1921 r. Kłodnicy[2]. Aktywność bojową księdza krytykował komisarz apostolski na Górnym Śląsk prałat Jean-Baptiste Ogno-Serra[9]. Wydział Duszpasterski Polskiego Komisariatu Plebiscytowego także nie patrzył przychylnym okiem na aktywny udział Woźniaka w walce zbrojnej[10]. Równocześnie znalazł się on na niemieckiej „czarnej liście” 29 księży podburzających parafian przeciwko duchowieństwu proniemieckiemu.
Po zakończeniu walk pod Kędzierzynem reprezentował dowództwo powstańcze w kontaktach z Komisją Międzysojuszniczą. Był odznaczony Krzyżem Virtuti Militari[11], Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi I klasy oraz Krzyżem Walecznych. Po przyłączeniu części Górnego Śląska do Polski był wikariuszem w parafii św. Jerzego w Rydułtowach, a później nauczycielem języków w Gimnazjum Komunalnym w Roździeniu[12], gdzie działał również w Polskim Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół”[13].
Jest pochowany na cmentarzu przy ul. Brynicy w Katowicach w kwaterze powstańczej[14]. Jego pogrzeb przybrał rozmiary olbrzymiej manifestacji powstańczej, będącej wyrazem uznania dla zasług zmarłego[15].
Jego imię nosi ulica w Katowicach-Szopienicach[16].
Przypisy
edytuj- ↑ Wspomnienie pośmiertne Karola Woźniaka, „Górnoślązak, 1923, R. 22, Nr. 284”, Katowice, 12 grudnia 1923, s. 3.
- ↑ a b Antoni Steuer, Woźniak Karol, [w:] Mieczysław Pater (red.), Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, Katowice: Księgarnia Św. Jacka, 1996, s. 469, ISBN 83-7030-177-0.
- ↑ Henryka Wolna Van Das, Komendant „Rakoczy”, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985, s. 163, ISBN 83-11-07166-7.
- ↑ Antoni Steuer, Wspomnienie. 1893-1923 Karol Woźniak, „Gazeta Wyborcza Katowice” (248), 23 października 2003, s. 9, ISSN 0860-908X.
- ↑ Franciszek Hawranek, Encyklopedia powstań śląskich, Opole: Wydaw. Inst. Śląskiego w Opolu, 1982, s. 615.
- ↑ Hawranek 1982 ↓, s. 614.
- ↑ Powstania Śląskie i plebiscyt w procesie zrastania się Górnego Śląska z Macierzą: materiały z sesji naukowej historyków powstań śląskich i plebiscytu zorganizowanej w dniach 24-25 kwietnia 1991 roku w Bytomiu oraz na Górze Św. Anny: praca zbiorowa, Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, 1993, s. 250, ISBN 978-83-901173-0-0.
- ↑ Godzina druga: walki pod Góra św. Anny w czasie trzeciego powstania na Górnym Śląsku w 1921 r. (wspomnienia uczestników), Warszawa: Książka i Wiedza, 1959, s. 47.
- ↑ Joachim Köhler (red.), Rainer Bendel (red.), Geschichte des christlichen Lebens im schlesischen Raum, Münster: LIT Verlag, 2002, s. 961, ISBN 3-8258-5007-2 (niem.).
- ↑ Józef Krzyk, Powstanie Ślązaków. 95. rocznica III powstania śląskiego – zdjęcie nr 5, „wyborcza.pl”, 25 kwietnia 2016 [dostęp 2017-08-27].
- ↑ Bogusław Szwedo, Zawsze w pierwszej linii: kapłani odznaczeni Orderem Virtuti Militari 1914-1921, 1939-1945, Wydawn. Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego, 2004, s. 172, ISBN 978-83-7399-027-2.
- ↑ Teresa Baranowska, Korzenie szkolnictwa średniego w Katowicach [online], Gazeta Uniwersytecka, czerwiec 2005 [dostęp 2017-08-17].
- ↑ Wozniak, Rev. Karol [online], Pinkowski Files [dostęp 2017-08-23] (ang.).
- ↑ Ewidencja miejsc pamięci województwa śląskiego, miasto: Katowice [online], www.katowice.uw.gov.pl [dostęp 2017-08-23] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-10].
- ↑ Wspomnienie pośmiertne, „Gazeta Robotnicza, 1923, R. 28, nr 281”, 12 grudnia 1923, s. 3.
- ↑ Katowice – Ulica Woźniaka Karola, ks. mjr. – zdjęcia, mapa [online], fotopolska.eu [dostęp 2017-08-17].
Bibliografia
edytuj- Franciszek Hawranek, Aleksander Kwiatek, Wiesław Lesiuk, Michał Lis, Bolesław Reiner: Encyklopedia Powstań Śląskich. Opole: Wydawnictwo Instytutu Śląskiego w Opolu, 1982.