Wikipedia

Karol Trochanowski

polski chemik

Karol Trochanowski (ur. 8 października 1854 w Porębie Radlnej, zm. 10 stycznia 1929 w Krakowie)[1] – polski balneolog, pedagog, doktor chemii, C.K. Radca Rządu.

Karol Trochanowski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

8 października 1854
Poręba Radlna

Data i miejsce śmierci

10 stycznia 1929
Kraków

Miejsce spoczynku

Stary Cmentarz w Tarnowie

Zawód, zajęcie

balneolog, pedagog

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

doktor chemii

Edukacja

Gimnazjum w Tarnowie

Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński

Wydział

Wydział Chemii

Stanowisko

dyrektor Wyższej Szkoły Realnej w Tarnowie 1900–1924

Rodzice

Stefan Trochanowski, Marianna Sitowska

Małżeństwo

Maria Lenkiewicz-Ipohorska

Faksymile
Odznaczenia
C.K. Radca Rządu
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys

edytuj

Jego ojciec Stefan pochodził z Binczarowej następnie przeniósł się do Poręby Radlnej, gdzie urodził się Karol[2].

Ukończył gimnazjum w Tarnowie. W latach 1873–1877 odbył studia na Uniwersytecie Jagiellońskim[3]. W 1876 jeszcze jako słuchacz UJ opracował katalog oddziału chemii (nr 1226) w Bibliotece Jagiellońskiej[4]. W latach 1878–1887 asystent Emiliana Czyrniańskiego na Wydziale Chemii UJ w Krakowie[5][6].

Już w 1888 wymieniany jako członek Komisji Fizjograficznej w ramach Akademii Umiejętności w Krakowie[7]. Równocześnie należał do Komisji Balneologicznej działającej w latach 1877−1889 przy Towarzystwie Lekarskim Krakowskim[8].

Był odkrywcą wielu źródeł mineralnych m.in. w Wysowej, Iwoniczu, Krościenku. Dokonał nowej analizy wód żegiestowskich i odkrył bogate pokłady borowiny na tzw. Polskiej Łopacie, co przyczyniło się do dalszego rozwoju zdrojowiska Żegiestów. Zbadał zdroje w Szczawniku, zanalizował również zdrój Ludwika w Cegiełce[8].

W latach 1888–1895 nauczyciel chemii, technologii rolnej i kierownik stacji chemicznej w Czernichowie[9]. W 1895 powołany na nauczyciela w C.K. Wyższej Szkole Realnej w Stanisławowie[10][11]. W latach 1900–1924 dyrektor Wyższej Szkoły Realnej w Tarnowie[12].

W 1894 wymieniany nadal jako członek C.K. Komisji Fizjograficznej i kierownik czernichowskiej stacji oceny nawozów sztucznych[13]. 25 lutego 1895 w sądzie krajowym karnym złożył przysięgę na stałego sądowego rzeczoznawcę w sprawach chemii rolniczej i technologicznej[14].

W 1907 jeden z inicjatorów powstania pomnika i stypendium im. Bronisława Trzaskowskiego[15]. Członek Dyrekcji Miejskiej Kasy Oszczędności w Tarnowie. Był jednym z inicjatorów budowy wodociągu w Tarnowie (1910). W 1906 i 1912 wybrany do Rady Miasta Tarnowa[16][17]. Cesarz Franciszek Józef I nadał Karolowi Trochanowskiemu tytuł radcy rządu w 1912[18].

W 1894 poślubił Marię Ipohorską-Lenkiewicz (z domu), wdowę po Janie Mikucińskim[19].

Zmarł po długiej i ciężkiej chorobie 10 stycznia 1929 w Krakowie. Pochowany został na Starym Cmentarzu w Tarnowie[20][21][3][22][23][24].

Publikacje (wybrane)

edytuj
 
Nekrolog Karola Trochanowskiego
  • "Chemiczny ilościowy rozbiór wody mineralnej wysowskiej dokonany i opisany przez Karola Trochanowskiego asystenta chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie" (1879)[25]
  • "Rozbiór 140-tu wód studziennych krakowskich" praca wspólna z Karolem Olszewskim (1881)[26]
  • "Chemiczny rozbiór wody ze zdroju Ludwika z Czigelce" (1884)[27]
  • "Rozbiór ilościowy wody ze zdroju Heleny w Iwoniczu 1885/6" (1886)[28]
  • "Rozbiór ilościowy soli lekarskiej wyrabianej w Iwoniczu" (1886)[28]
  • "Rozbiór ilościowy wód studziennych i rzecznych miasta Przemyśla r. 1886" (1887)[28]
  • "Wszechstronny chemiczny rozbiór wód mineralnych ze zdroju Karola, Amelii, Emmy w Iwoniczu" (1894)[29]
  • "Iwonicz w świetle ostatniego rozbioru chemicznego zdrojów: praca przedstawiona na posiedzeniu Towarzystwa lekarskiego w Krakowie dnia 1-go kwietnia 1908 r." (1908)[30]
  • "Sprawozdanie z prac chemicznych i bakteryologicznych dokonanych w latach 1906-1911, celem zaopatrzenia miasta Tarnowa we wodę" (1911)[31]
  • "Wszechstronny rozbiór ilościowy wody ze studni zbiorczej w Świerczkowie przed i po odżelezieniu zasilającej wodociąg miasta Tarnowa" (1911)[32]
  • "Iwonicz zakład zdrojowo-kąpielowy i klimatyczny, jego opis, dzieje i znaczenie" (1913)[33]
  • "Rozbiór chemiczny wody lekarskiej w Żegiestowie" (1914)[34]

Przemówienia

edytuj

Jak podaje "Nowa Reforma" 23 czerwca 1904 roku w Tarnowie[35]:

"Po odczytaniu imiennem uczniów i wręczeniu im świadectw dojrzałości, dyrektor zakładu K.Trochanowski, w pięknej i serdecznej przemowie zwrócił się do wychowanków z prośbą i zachętą, aby w dalszem życiu wysoko nieśli sztandar cnót obywatelskich i nauki dla dobra ojczyzny."

Upamiętnienie

edytuj

Jak podaje gorlicki regionalista i przewodnik Andrzej Piecuch jedno z siedmiu źródeł w Wysowej nosiło nazwę "Karol" właśnie na cześć Trochanowskiego, który dokonał ich analizy. Obecnie źródło to zanikło[36][37].

W 2004 Antoni Sypek, radny miasta Tarnowa wyszedł z propozycją nazwania jednej z tarnowskich ulic imieniem Karola Trochanowskiego[38].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Karol Trochanowski. nekropole.info. [dostęp 2016-10-16]. (pol.).
  2. ↑ Jednostka - Szukaj w Archiwach [online], www.szukajwarchiwach.gov.pl [dostęp 2021-01-13].
  3. ↑ a b Andrzej Kazimierz Banach, Młodzież chłopska na Uniwersytecie Jagiellońskim w latach 1860/61–1917/18. Rozprawa habilitacyjna., Uniwersytet Jagielloński, Instytut Historii, 1 stycznia 1997.
  4. ↑ Ruch literacki, Kornel Piller, 1877 [dostęp 2021-01-30] (pol.).
  5. ↑ Aleksandra Pudełko, Rola walorów specjalistycznych w kształtowaniu produktu turystycznego uzdrowiska Wysowa Zdrój, „FOLIA TURISTICA Nr 17”, 2006.
  6. ↑ Studia i materiały z dziejów nauki polskiej: Historia nauk matematycznych, fizyko-chemicznych i geologiczno-geograficznych. Seria C, Państwowe Wydawn. Naukowe, 1961 [dostęp 2021-01-20] (pol.).
  7. ↑ Wszechświat. 1888, nr 23 (3 VI) [online] [dostęp 2021-02-03].
  8. ↑ a b Monika Nowakowska−Zamachowska, Towarzystwo Lekarskie Krakowskie 1866−1914. Komisja Balneologiczna (praca doktorska), Kraków: Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008, s. 32 [dostęp 2016-10-16] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-18].
  9. ↑ Zespół Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego w Czernichowie [online], www.czernichow.edu.pl [dostęp 2016-06-11] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-09].
  10. ↑ Österreichische Nationalbibliothek, ANNO-Neue_Freie_Presse-18950724-22 [online], anno.onb.ac.at [dostęp 2016-06-11].
  11. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższej Szkoły Realnej w Stanisławowie za rok szkolny 1897/8, 1898 [dostęp 2016-06-11].
  12. ↑ Historia szkoły, „III Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza w Tarnowie”, 17 lutego 2015 [dostęp 2017-09-06] (pol.).
  13. ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2021-01-30].
  14. ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2021-01-30].
  15. ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2021-01-30].
  16. ↑ Österreichische Nationalbibliothek, ANNO-Kuryer_Lwowski_(Lemberger_Courier)-19120701-3 [online], anno.onb.ac.at [dostęp 2016-05-27].
  17. ↑ Stanisław Red Potępa, Rocznik Tarnowski : 1993, Muzeum Okręgowe w Tarnowie, 1993, ISBN 83-901529-3-2 [dostęp 2016-06-11].
  18. ↑ ANNO, Kuryer Lwowski (Lemberger Courier), 1912-10-26, Seite 8 [online], anno.onb.ac.at [dostęp 2021-01-31].
  19. ↑ Antoni Sypek, ADOLF ARENDT: POSTAĆ ZE SKLEPÓW CYNAMONOWYCH, „ROCZNIKI HUMANISTYCZNE Tom LXVIII, zeszyt 1”, 2020.
  20. ↑ Bibliografia Estreichera | Trochanowski Karol [online], www.estreicher.uj.edu.pl [dostęp 2016-01-02].
  21. ↑ Pochowani na Starym Cmentarzu w Tarnowie. [dostęp 2015-12-31].
  22. ↑ Nukat – Katalog Zbiorów Polskich Bibliotek Naukowych. [dostęp 2016-01-01].
  23. ↑ Miejski Zarząd Cmentarzy w Tarnowie: Spis osób pochowanych na Starym Cmentarzu w Tarnowie. [dostęp 2016-01-01].
  24. ↑ Adam Tymoteusz Piotrowski, lekarz zdrojowy w Żegiestowie. [w:] Polski Słownik Biograficzny [on-line]. Instytut Historii PAN. [dostęp 2016-01-02].
  25. ↑ Aleksandra Pudełko, Rola walorów specjalistycznych w kształtowaniu produktu turystycznego uzdrowiska Wysowa Zdrój, „Folia Turistica / Akademia Wychowania Fizycznego im. B. Czecha w Krakowie” (nr 17), 2006, s. 209–224, ISSN 0867-3888 [dostęp 2021-01-19] (pol.).
  26. ↑ Dr Karol Olszewski, „Kłosy -czasopismo ilustrowane tygodniowe”, Tom 37, 1883.
  27. ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2021-01-19].
  28. ↑ a b c Kronika Uniwersytetu Jagiellońskiego od r. 1864 do r. 1887 oraz jego stanu dzisiejszego, 1887.
  29. ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2021-01-30].
  30. ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2021-01-19].
  31. ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2021-01-19].
  32. ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2021-01-19].
  33. ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2021-01-19].
  34. ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2021-01-30].
  35. ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2021-01-31].
  36. ↑ Audycja z dn.14.04.2019 r. - Pejzaże regionalne - Audycje - Radio Kraków [online], radiokrakow.pl [dostęp 2020-03-08] (pol.).
  37. ↑ Redakcja, Wysowa jak włoski Meran, dobra na czerstwość zdrowia [online], Gazeta Krakowska, 22 sierpnia 2017 [dostęp 2020-03-08] (pol.).
  38. ↑ Tarnów [online], www.intarnet.pl [dostęp 2016-06-03].

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Karol_Trochanowski&oldid=74298099”