Karol Sauerland

Karol Sauerland
	; Karol Sauerland (2010)
Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	8 czerwca 1936 ; Moskwa
	profesor nauk filologicznych
	Specjalność: filozofia niemiecka, literaturoznawstwo niemieckie
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Doktorat	1970
Habilitacja	1975
Profesura	1989
	Polska Akademia Nauk
Status	członek Komitetu Nauk o Literaturze
	Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet Warszawski; Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu; Akademia Pomorska w Słupsku
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Karol Sauerland (ur. 8 czerwca 1936 w Moskwie) – polski germanista i filozof pochodzenia niemieckiego.

Życiorys

Karol Sauerland, urodzony w 1936 jako dziecko niemieckich emigrantów w Moskwie, po maturze w Halle studiował w latach 1955–1957 filozofię na Uniwersytecie Humboldtów w Berlinie Wschodnim. Po tym, jak był zmuszony przerwać te studia z powodu poparcia politycznego dla przełomu w Polsce, pracował najpierw jako robotnik w Berlinie Wschodnim, a następnie przeniósł się do Polski, gdzie wkrótce przyjął polskie obywatelstwo. W latach 1958–1963 studiował matematykę i następnie germanistykę. Od 1963 do 1965 był asystentem u Andrzeja Stanisława Mostowskiego na Wydziale Matematycznym Uniwersytetu Warszawskiego. W 1965 został absolwentem germanistyki. W 1970 otrzymał stopień doktora na podstawie pracy o pojęciu przeżycia u Wilhelma Diltheya. W 1975 habilitował się rozprawą o estetyce u Theodora Adorna.

Po habilitacji uzyskał stopień docenta i od 1977 kierował zakładem literatury niemieckiej w Instytucie Germanistyki Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1979–1986 pełnił funkcję kierownika Katedry Germanistyki UMK w Toruniu, z której – po wstąpieniu w 1980 do „Solidarności” i wyborze do jej zarządu na UW – musiał z politycznych powodów zrezygnować.

W latach 80. poddany został szeregowi szykan ze strony państwa (przeszukania domowe, przesłuchania, 28 odmów na wnioski o wyjazdy zagraniczne). Dopiero w 1989 otrzymał z rąk prezydenta RP tytuł profesora, chociaż odpowiedni wniosek o profesurę został wystosowany przez wydział i potwierdzony przez Senat już w 1982 – był on jednak blokowany przez PZPR. Do 2005 kierował Zakładem Literatury Instytutu Germanistyki UW.

Działalność

Prace Karola Sauerlanda zyskały szerokie uznanie w Niemczech, co wyraziło się m.in. w przyznaniu mu Nagrody Humboldta w 1995. Prowadził liczne wykłady gościnne – w 1988 prowadził jako zastępca Adolfa Muschga wykłady na Politechnice Federalnej w Zurychu, w semestrze zimowym 1988/89 oraz w 1997 gościł z wykładami na Uniwersytecie Jana Gutenberga w Moguncji. W 1994 był stypendystą Wissenschaftskolleg zu Berlin(inne języki) oraz profesorem na tamtejszym Wolnym Uniwersytecie. Od semestru zimowego 2004/05 przez dwa semestry wykładał w Instytucie Fritza Bauera na Uniwersytecie Goethego we Frankfurcie nad Menem, a w semestrze zimowym 2005/06 na Uniwersytecie w Hamburgu. W 2008 objął profesurę gościnną im. Franza Rosenzweiga na Uniwersytecie w Kassel. Od 2009 do 2011 był profesorem Uniwersytetu Jana Ewangelisty Purkyňe w Uściu nad Łabą (wykładał w Katedrze Germanistyki), w latach 2011–2012 profesorem Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, a od 2013 pracował jako profesor zwyczajny Akademii Pomorskiej w Słupsku.

Członkostwa

1980–1990 – członek Zarządu IVG (Międzynarodowego Stowarzyszenia Germanistów)
1992–2000 – przewodniczący Oddziału Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Filozoficznego
1993–2003 – członek Międzynarodowego Jury „Europäischer Buchpreis” w Lipsku (za jego kadencji zostali wyróżnieni m/in. Ryszard Kapuściński, Hanna Krall, Imre Kertész)
od 2003 – członek Komitetu Nauk o Literaturze PAN-u (2003–2007 członek prezydium)
1994–2003 i ponownie od 2007 – członek kapituły Nagrody Hanny Arendt w Bremie
od 1996 – członek Rady Fundacji im. Adamasa-Götza Hübnera dla międzykulturalnych studiów grecko-niemieckich i polsko-niemieckich, od 2004 przewodniczący

Odznaczenia

1995 – Nagroda Humboldta
2004 – Medal Komisji Edukacji Narodowej
2015 – Nagroda im. Petöfiego(inne języki) (Budapeszt)

Publikacje

Diltheys Erlebnisbegriff. Entstehung, Glanzzeit und Verkümmerung eines literaturhistorischen Begriffs, Berlin, New York 1972
Filozofia niemieckiego oświecenia (Die Philosophie der deutschen Aufklärung), wyd. razem z T. Namowiczem i M. Siemkiem, Warszawa 1973
Einführung in die Ästhetik Adornos, Berlin, New York 1979
„In der Nacht wandern die Bäume”. Ein polnisches Lesebuch, Luzern 1983 (razem z B. Surowska, przedmowa Siegfried Lenz)
Od Dilthey do Adorna. Studia z estetyki niemieckiej, Warschau 1986 (über Dilthey, den jungen Lukács, Wittgenstein, Łempicki, Bloch, Musil, Benjamin, die Expressionismusdebatte, Adorno etc.). Warschau 1986
Theorie der materialistischen Literaturbetrachtung, [w:] Zoran Konstantinovic, Albert M.Reh, Karol Sauerland, Literaturwissenschaftliche Betrachtungsweisen I, Bern, Frankfurt/M. New York, Paris 1990
Theodor W. Adorno, Sztuka i sztuki. Wybór esejów, Warszawa 1990
Heidelberg im Schnittpunkt intellektueller Kreise. Zur Topographie „geistiger Geselligkeit” eines „Weltdorfes”: 1850–1950 (razem z Hubertem Treiberem), Opladen, Wiesbaden 1994
Gedächtnis und Erinnerung in der Literatur, Warschau 1996 (wyd.)
Das Subversive in der Literatur und die Literatur als das Subversive, Toruń 1997 (wyd.)
Kulturtransfer. Polen – Deutschland. Wechselbeziehungen in Sprache, Kultur und Gesellschaft, Bd. 1-3 Bonn 1999, 2001, 2004
Dreissig Silberlinge. Denunziation in Gegenwart und Geschichte, Berlin 2000
Polen und Juden zwischen 1939 und 1968. Jedwabne und die Folgen, Berlin 2004
Literatur und Theologie. Schreibprozesse zwischen biblischer Überlieferung und geschichtlicher Erfahrung (razem z Ulrichem Werginem), Würzburg 2005
Literatur- und Kulturtransfer als Politikum am Beispiel Volkspolens, Frankfurt am Main, Berlin, Bern, Bruxelles, New York, Oxford, Wien 2006
Bilder des Ostens in der deutschen Literatur (razem z Ulrichem Werginem), Würzburg 2009
Umdeuten, verschweigen, erinnern. Die späte Aufarbeitung des Holocaust in Osteuropa (razem z M. Brumlikiem), Frankfurt nad Menem 2010
Dreißig Silberlinge. Das Phänomen der Denunziation, Frankfurt am Main, Bern, Bruxelles, New York, Oxford, Warszawa, Wien 2012
30 srebrników, Donos w dziejach nowych i dawnych (przełożyli Kamilla Najdek i Tomasz Ososiński), Warszawa 2013
Auch eine Literaturgeschichte des achtzehnten Jahrhunderts. Der Aufstieg der deutschen Sprache zu einer Kultursprache, Berlin 2015
Együtt, Egyedül. A Szolidaritás naplója (Dziennik Solidarności), Budapeszt 2015
Mut zum Privaten (e-book), 2016

Bibliografia

Karol Sauerland: Der Ruf nach dem starken Staat. Polen vor einer erneuten Wende?. oeko-net.de. [dostęp 2022-04-30]. (niem.).
Karol Sauerland. „Wiedział jeszcze więcej...” O załamaniu się pierwotnej koncepcji Doktora Fausta Tomasza Manna pod wpływem Theodora W. Adorno. „Muzykalia IV. Zeszyt Niemiecki 1”. www.demusica.pl. [dostęp 2010-11-02].
Karol Sauerland. Wagner, Feuerbach und Nietzsche. „Muzykalia VIII. Zeszyt Niemiecki 2”. [dostęp 2010-11-02]. (niem.).
Karol Sauerland. Dahlhaus a Adorno. „Muzykalia II. Materiały konferencyjne 2”. [dostęp 2010-11-02].
Współcześni uczeni polscy. Słownik biograficzny, tom IV: S–Ż (redaktor naukowy Janusz Kapuścik), Warszawa 2002, s. 45–46 (z fotografią)

Linki zewnętrzne

Karol Sauerland – strona prywatna
Prof. dr hab. Karol Sauerland, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2022-07-29] .
Karol Sauerland – wykaz publikacji na portalu litdok.de. Bibliografia Historii Europy Środkowo-wschodniej, Herder-Institut (Marburg)
Wojciech Kunicki (Uniwersytet Wrocławski): Cena wolności. Agentura SB w Instytucie Germanistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Przypadek Karola Sauerlanda, Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Tom 8, Warszawa 2015, s. 209–223