Karnawał w Podence
Karnawał w Podence (port. Carnaval de Podence, Caretos de Podence, Entrudo dos Caretos lub Entrudo Chocalheiro[2]) – tradycyjne uroczystości odbywające się z okazji końca zimy w położonej w północno-wschodniej części Portugalii wsi Podence, w gminie Macedo de Cavaleiros, w krainie Trás-os-Montes.
| Niematerialne dziedzictwo kulturowe UNESCO | |
 Karnawał w Podence w 2019 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ | |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Europa i Ameryka Północna |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
2019 |
Tradycja wpisana została w 2019 roku na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO[1]. Nazwa wpisu w języku angielskim to: Winter festivities, Carnival of Podence, a w portugalskim – Festas de inverno: Carnaval de Podence[2].
Charakterystyka
edytuj
Odbywający się w Podence z okazji końca zimy i nadejścia wiosny karnawał pierwotnie funkcjonował jako męski rytuał przejścia, a obecnie, wobec współczesnej zmiany kontekstu kulturowego, biorą w nim udział również kobiety i dzieci[2]. Świętowanie trwa trzy dni i ma miejsce na ulicach wsi oraz w domach prywatnych, gdyż jest okazją do odwiedzin rodziny, sąsiadów i znajomych[1][2][3].
Centralnymi postaciami uroczystości są caretos (l. poj. careto[2]), czyli tancerze ubrani w kolorowe kostiumy pokryte w całości wełnianymi frędzlami, przepasani dwoma paskami z małymi dzwoneczkami krzyżującymi się z przodu i z tyłu oraz pasem z dzwonkami pasterskimi na plecach[2]. Twarze caretos zakryte są blaszanymi lub skórzanych maskami, a postaci te tańczą wokół kobiet, rytmicznie poruszając biodrami, co prawdopodobnie jest nawiązaniem do pradawnych obrzędów płodności[1][3][2]. Występy te zwane są chocalhadas[2].
W poniedziałkowy wieczór odbywa się przedstawienie, podczas którego grupa mężczyzn ogłasza fikcyjną listę zaręczonych par, żartując z nich ku uciesze publiczności. Z kolei we wtorek, będący ostatnim dniem karnawału, część uczestników przebiera się w tajemnicze i zamaskowane postacie matrafonas[2][1]. W tym samym dniu, po południu, ma miejsce również rytuał spalenia wielkiej kukły symbolizującej zimę, po którym caretos odwiedzają swoich przyjaciół i krewnych[3].
Uczestnictwo w święcie jest spontaniczne, więc liczba caretos zmienia się corocznie[2]. Niegdyś postaci te odgrywali jedynie samotni, nieżonaci mężczyźni. Współcześnie chłopcy i mężczyźni w różnym wieku, niezależnie od stanu cywilnego, a także młode dziewczęta i kobiety występują jako caretos[2]. W karnawale udział biorą także dzieci, które przebrane są za facanitos – „uczniów” caretos[2].
Od 2002 roku działa stowarzyszenie Associação Grupo de Caretos de Podence, które współorganizuje święto oraz zajmuje się promocją i ochroną tej tradycji[4][2], natomiast 22 lutego 2004 roku z inicjatywy stowarzyszenia i przy wsparciu władz gminy Macedo de Cavaleiros otwarto w Podence Casa do Careto – muzeum zajmujące się dokumentacją (m.in. poprzez gromadzone fotografie i zapisy audiowizualne) rytuału na przestrzeni lat oraz prezentacją na wystawach kostiumów i innych przedmiotów związanych ze świętem[4][2].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Polski Komitet ds Unesco, Portugalia [online], www.unesco.pl [dostęp 2023-08-11] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Winter festivities, Carnival of Podence – Nomination form [online], UNESCO [dostęp 2023-08-11] (ang.).
- ↑ a b c UNESCO – Winter festivities, Carnival of Podence [online], ich.unesco.org [dostęp 2023-08-11] (ang.).
- ↑ a b Grupo de Caretos de Podence, Quem somos [online], www.caretosdepodence.pt [dostęp 2023-08-11] (port.).