Karkar (starożytne miasto)
Karkar (Qarqar)[a] – w pierwszej połowie I tysiąclecia p.n.e. miasto nad Orontesem, w północnej części aramejskiego królestwa Hamat.
Znane głównie z wielkiej bitwy, stoczonej w 853 roku p.n.e. w jego pobliżu, pomiędzy armią asyryjskiego króla Salmanasara III i armią koalicji 12 lokalnych królów; jego identyfikacja ze stanowiskiem archeologicznym Tell Qarqur w północno-zachodniej Syrii jest bardzo prawdopodobna, choć dotąd nie potwierdzona bezpośrednimi dowodami[1].
Historia
edytujNieliczne informacje o mieście pochodzą ze źródeł nowoasyryjskich, przede wszystkim z inskrypcji wyrytej na tzw. steli Salmanasara III. Zgodnie z nią Karkar w IX wieku p.n.e. znajdowało się w granicach aramejskiego królestwa Hamat. W 853 roku p.n.e. asyryjski król Salmanasar III wkroczył ze swą armią na terytorium Hamat, zmuszając jego króla Irhuleni do schronienia się w sąsiednim królestwie Damaszku. Jak podaje Salmanasar III w swej inskrypcji:
- "Wyruszyłem z Halman (Aleppo) i dotarłem do miast (króla) Irhuleni z Hamat. Zdobyłem jego królewskie miasta Adennu, Parga i Argana. Zabrałem jeńców, (cały) jego majątek i dobytek, (po czym) spaliłem jego pałace"[2]
Następnie król asyryjski wyruszył do Karkar, które zdobył i zniszczył:
- "Wyruszyłem z miasta Argana i dotarłem do miasta Karkar. Zburzyłem, zrównałem z ziemią i spaliłem Karkar, jego królewskie miasto"[2]
Dalszy pochód armii Salmanasara III powstrzymany został w pobliżu Karkar przez armię koalicji 12 lokalnych królów prowadzoną przez Ben-Hadada II z królestwa Damaszku, Irhuleni z królestwa Hamat i Achaba z północnego królestwa Izraela. Pomimo zapewnień króla asyryjskiego z jego inskrypcji, iż zadał on koalicji w bitwie pod Karkar druzgocącą klęskę, wielu badaczy obecnie uważa, iż nie zakończyła się ona zdecydowanym zwycięstwem żadnej ze stron[3].
Karkar wymieniane jest także w królewskich rocznikach Sargona II (722-705 p.n.e.), opisujących drugi rok jego panowania. Nazywane jest tam ulubionym miastem Jau-bi’diego, króla Hamat[4]. W 720 r. p.n.e., w drugim roku swego panowania, Sargon II przybył pod Karkar i stoczył tu zwycięską bitwę z połączonymi siłami królestw Hamat, Gazy i Egiptu. Samo miasto Karkar zostało otoczone przez Asyryjczyków, zdobyte i zniszczone:
- "Na rozkaz Aszura, mego boskiego opiekuna, zebrałem armię i otoczyłem Karkar, miasto Jau-bi’diego. Po tym gdy spaliłem Karkar i obdarłem żywcem Jau-bi’diego ze skóry, kazałem stracić buntowników w ich miastach, aby ponownie nastał pokój i harmonia"[5]
Nazwa miasta wymieniana jest również w tekstach aramejskich, gdzie zapisywano ją Qrqr[6]. Pojawia się ona na jednej ze stel z Sefire, w inskrypcji na odważniku z brązu z IX w. p.n.e. (šql Qrqr – "szekel z Karkar") i na graffiti wyrytym małymi literami na kamiennej płytce z Hamat z połowy VIII w. p.n.e. (Qrqr)[6].
Zobacz też
edytujUwagi
edytuj- ↑ W inskrypcjach Salmanasara III nazwę miasta zapisywano uruQar-qa-ra (forma w bierniku), a w inskrypcjach Sargona II uruQar-qa-ri (forma w dopełniaczu) i uruQar-qa-ru (forma w bierniku); Weippert M., Qarqār, w: Reallexikon der Assyriologie, tom XI (Prinz, Prinzessin – Samug), Walter de Gruyter, Berlin – New York 2006–2008, s. 154.
Przypisy
edytuj- ↑ Weippert M., Qarqār, w: Reallexikon der Assyriologie, tom XI (Prinz, Prinzessin – Samug), Walter de Gruyter, Berlin – New York 2006–2008, s. 155.
- ↑ a b Grayson A.K., Assyrian..., s. 23.
- ↑ The Cambridge Ancient History, vol.III/1, Cambridge University Press, 2008, s. 261-262.
- ↑ Dornemann R.H., Qarqur, Tell, w: The Oxford Encyclopedia of Archaeology in the Near East, tom IV, Oxford University Press, New York – Oxford 1997, s. 370.
- ↑ Matthews V.H., Benjamin D.C., Old Testament Parallels: Laws And Stories from the Ancient Near East, Paulist Press, 2006, s. 187.
- ↑ a b Lipiński E., The Aramaeans: Their Ancient History, Culture, Religion, Peeters Publishers, 2000, s. 264.
Bibliografia
edytuj- Grayson A.K., Assyrian Rulers of the Early First Millennium B.C. II (858–745 B.C.), "The Royal Inscriptions of Mesopotamia. Assyrian Periods" vol. 3 (RIMA 3), University of Toronto Press, 1996.