Karaczi Country Club
W Karaczi (obecnie Pakistan), w latach 1942–1945 zostały zorganizowane dwa obozy dla Polaków, wygnańców ze wschodnich ziem RP zagarniętych przez ZSRR w 1939 r. Obozy zostały zorganizowane przez delegata Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej Rządu Emigracyjnego RP w Londynie i władze brytyjskie dla polskich uchodźcow, którzy udało wydostać się z ZSRR wraz Armią Andersa.
Ewakuacja nastąpiła w dwóch falach – pierwszej, w marcu/kwietniu 1942, oraz drugiej, w sierpniu 1942[1] z ośrodków zgrupowań m.in. we Wriewskim i Narpaju (Uzbekistan) linią kolejową przez Aszchabad (Turkmeńska SRR) i pustynię Kara-kum do portu w Krasnowodsku, następnie przez Morze Kaspijskie statkiem „Mołotow” do portu Pahlavi w Iranie. Tam po odwszeniu i przepisowej kwarantannie przenoszono nadających się do dalszej podróży od obozu na plaży w Pahlavi. Dalsze losy rodzin wiodły przez tak zwane punkty etapowe, czyli obozy przejściowe na trasie do stałego osiedlenia na czas wojny. Licząc od OC Nr 3 pod Teheranem były to: Ahwaz (obóz), Basra (port załadunku), Bombaj (port rozproszenia konwoju z Basry i uzupełnienia węgla i słodkiej wody w postoju na redzie) i Karaczi.
Country Club
edytujJednym z tych obozów był obóz tranzytowy Country Club w Karaczi, przez który od czasu jego powstania, czyli połowy 1942 r. przewinęło się wiele grup naszych obywateli. Na przykład – 1600 obywateli polskich pochodzenia żydowskiego, którzy po deportacji z Syberii uzyskali pozwolenie na wyjazd do Palestyny, jednakże gdy Irak odmówił im przejazdu droga lądową, zmuszeni byli przez wiele tygodni oczekiwać w tym obozie na transport drogą morską.
Obóz składał się z szeregu namiotów typu angielskiego (tzw. domki) z podwójnymi dachami przystosowanymi do klimatu Karaczi. Kilka połączonych namiotów mieściło około 50 osób. W obozie były szkoły, świetlice, szpital, kościół, poczta, teatr, boiska sportowe i różnego rodzaju warsztaty.
W okresie od 24 sierpnia 1942 do 3 grudnia 1944 ogółem przeszło przez obóz Country Club ponad 21 tys. osób. Większość uchodźców przeszło przez niego w drodze do stałych osiedli w Afryce m.in. w Tengeru, poza tym do Indii (Balachadi i Valivade), Meksyku, Nowej Zelandii, Palestyny i innych[2].
| Przybyło do obozu w Karaczi | Liczba osób | Wyjechało z obozu w Karaczi | Liczba |
|---|---|---|---|
| z Iranu | 20 265 | do Afryki | 12 642 |
| z innych terenów | 719 | do Meksyku | 1403 |
| urodziło się w Karaczi | 38 | do Palestyny | 1234 |
| zmarło w Karaczi | 58 | do Indii | 4356 |
Obóz Malir
edytujPrzejściowy Country Club już na początku 1943 nie mógł pomieścić licznie napływających uchodźców polskich. Organizowanie dalszych transportów do Afryki Wschodniej utrudniały działania wojenne na wodach Morza Arabskiego i Oceanu Indyjskiego.
W marcu 1943 kilka tysięcy osób wraz z sierocińcem zostało przewiezionych z obozu Country Club do obozu Malir odległego o zaledwie 7 km. Obóz w Malirze, choć obliczany na krótki okres, zorganizowany był tak, że dawał mieszkańcom poczucie stabilności. Poza zakwaterowaniem zapewniono lokalizację dla punktów żywienia, szkoły, ośrodka kulturalno-oświatowego i rekreacyjnego, opieki lekarskiej. W obozie urządzono również warsztaty: szewskie, stolarskie i inne, które zajmowały się konserwacją odzieży i sprzętu.
W sierpniu 1943 upływał termin zwrotu władzom wojskowym udostępnionych czasowo polskim uchodźcom pomieszczeń w obozie Malir. Z uwagi na to w połowie lipca 1943 prawie wszystkich uchodźców przeniesiono do stałego osiedla w Valivade[3], „polskiego” miasteczka w Indiach, gdzie trafiły także dzieci z Polish Children Camp w Balachadi koło Dżamnagaru, zbudowanego przez maharadżę jama saheba Digvijayasinhaji[4]. Uchodźcy, którzy nie doczekali powrotu do ojczyzny (58 osób), zostali pochowani na cmentarzu chrześcijańskim w Karaczi Gora Qabristan.
Obiekty obozów dzisiaj
edytujBudynek administracji dawnego Country Club zachował się do dziś w dobrym stanie. Obecnie jest tu aeroklub Karachi Flying Club szkolący młodzież przygotowującą się do latania, a niedaleko Jinnah International Airport, największy międzynarodowy i krajowy port lotniczy Pakistanu. Budynki dawnego obozu Malir są włączone do obiektów wojskowych garnizonu Karaczi.
Przypisy
edytuj- ↑ Anna Kubajak, Wywózki Polaków na Sybir w czasie II wojny światowej, Cz. IV. Polska Armia w ZSRS.
- ↑ Wirtualne Muzeum Kresy – Syberia. Wystawa: Polscy uchodźcy w Indiach (1942–48). Fundacja Kresy – Syberia. [dostęp 2014-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-28)].
- ↑ Wiesław Stypuła, Ośrodki przejściowe i tranzytowe w Indiach.
- ↑ Krzysztof Iwanek, Uhonorujmy pamięć jama saheba Digvijayasinhji.
Bibliografia
edytuj- Wiesław Stypuła, Ośrodki przejściowe i tranzytowe w Indiach
- Praca zbiorowa. Leszek Beldowski i in., Polacy w Indiach. 1942–1948 w świetle dokumentów i wspomnień, Londyn 2000, Wyd. Koło Polaków z Indii, 758 s.
- Praca zbiorowa. Leszek Beldowski i in., Poles in India 1942–1948: Second World War Story, ISBN 978-0953892822, Wyd. Association of Poles in India 1942–1948, 2008, 500 s., Omówienie (ang.)