Kapodziób

Kapodziób
	Cereopsis novaehollandiae
	Latham, 1801
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	blaszkodziobe
Rodzina	kaczkowate
Podrodzina	gęsi
Plemię	Cereopseini
Rodzaj	Cereopsis; Latham, 1801
Gatunek	kapodziób
Synonimy
	Anser griseus Vieillot, 1818;
	Anser griseus Vieillot, 1818;
Podgatunki
	C. n. novaehollandiae Latham, 1801; C. n. grisea (Vieillot, 1818);
	C. n. novaehollandiae Latham, 1801; C. n. grisea (Vieillot, 1818);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kapodziób^[6] (Cereopsis novaehollandiae) – gatunek dużego ptaka z rodziny kaczkowatych (Anatidae), zamieszkujący południową Australię, Tasmanię oraz wyspy położone u południowych wybrzeży Australii oraz w Cieśninie Bassa.

Zasięg występowania

Kapodziób występuje w zależności od podgatunku^[7]:

C. novaehollandiae novaehollandiae – południowa Australia, Tasmania.
C. novaehollandiae grisea – Archipelag Recherche.

Taksonomia

Gatunek i rodzaj po raz pierwszy opisał w 1801 roku angielski ornitolog John Latham, nadając mu nazwę Cereopsis N. Hollandiae^[2]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Latham wskazał Nową Południową Walię^[2] (tj. wyspy Cieśniny Bassa)^[8].

Etymologia

Cereopsis: gr. κηρος kēros – wosk; οψις opsis – twarz^[9].
novaehollandiae: łac. novus – nowy; nowołac. Hollandia – Holandia tj. Nowa Holandia (nowołac. Nova Hollandia lub Hollandia Nova); nazwa nadana Australii Zachodniej przez wczesnych holenderskich odkrywców i pod którą Australia była znana Europejczykom w XVII, XVIII i na początku XIX wieku. W ornitologii nazwa ta jest zwykle synonimem wschodniej Australii, zwłaszcza stanu Nowa Południowa Walia^[10].
grisea: średniowiecznołac. griseum, griseus lub grisius – szary^[11].

Morfologia

Długość ciała 75–100 cm^[8], długość skrzydła 45–50 cm^[12], rozpiętość skrzydeł 137–160 cm^[13]; masa ciała samców 3170–5100 g, samic 3180 g^[8]. Samce są nieco większe od samic. Charakteryzuje się krótką szyją i małą głową oraz krótkim, tępym dziobem, pokrytym prawie do końca zielonkawą woskówką. Nogi są różowe z czarnymi palcami o mocnych pazurach i głęboko wciętych błonach pławnych. Upierzenie jest popielate z ciemniejszymi plamami na skrzydłach.

Jaja

Tryb życia

Żyje na otwartych, trawiastych stokach. Ptak ten prowadzi głównie lądowy tryb życia, rzadko wchodzi do wody. Żywi się pokarmem roślinnym, żerując na trawiastych plażach i stokach. Poza sezonem lęgowym towarzyski, przemieszcza się w niewielkich stadach. Kapodzioby do lęgów przystępują w chłodnej porze roku (lipiec - sierpień). Gniazdo jest umieszczane na ziemi, w dołku pod skałami i krzewami. Samica składa 4–5 jaj, które wysiaduje przez 34–37 dni^[13].

Status

IUCN uznaje kapodzioba za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji szacuje się na 16–18 tysięcy osobników^[5].

Przypisy

↑ Cereopsis novaehollandiae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d J. Latham: Supplementum Indicis Ornithologici, Sive Systematis Ornithologiae. Londini: Leigh Et Sotheby, 1801, s. lxvii. (łac.).
↑ Cereopsis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-11-13] (ang.).
↑ L.J.P. Vieillot: Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc.. Wyd. Nouv. éd. presqu’ entièrement refondue et considérablement angmentée. T. 23. Paris: Chez Deterville, 1818, s. 336. (fr.).
↑ ^a ^b BirdLife International, Cereopsis novaehollandiae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2019-2 [dostęp 2019-11-10] (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Anserinae Vigors, 1825 - gęsi (wersja: 2019-10-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-11-10].
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Screamers, ducks, geese, swans. IOC World Bird List: Version 10.1. [dostęp 2020-07-25]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c C. Carboneras & G.M. Kirwan: Cape Barren Goose (Cereopsis novaehollandiae). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2017. [dostęp 2017-11-11]. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, Cereopsis [dostęp 2017-11-11] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Novaehollandae [dostęp 2017-11-11] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Grisea [dostęp 2017-11-11] .
↑ P. Busse (red.), Z. Czarnecki, A. Dyrcz, M. Gromadzki, R. Hołyński, A. Kowalska-Dyrcz, J. Machalska, S. Manikowski & B. Olech: Ptaki. T. I. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 244, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0563-0.
↑ ^a ^b E. Keller, E. Bezzel , K. Koenig, B. Kremer, J.H. Reichholf (red.), F. Sauer, K.-L. Schuchmann, A. Sigl, R. Witt & G. Steinbach (red.): Ptaki. Cz. 2. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 87, seria: Leksykon zwierząt. ISBN 83-7311-181-6.

Bibliografia

The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i materiały multimedialne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Cereopsis novaehollandiae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Latham-2] J. Latham: Supplementum Indicis Ornithologici, Sive Systematis Ornithologiae. Londini: Leigh Et Sotheby, 1801, s. lxvii. (łac.).

[itis2-3] Cereopsis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-11-13] (ang.).

[Vieillot-4] L.J.P. Vieillot: Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc.. Wyd. Nouv. éd. presqu’ entièrement refondue et considérablement angmentée. T. 23. Paris: Chez Deterville, 1818, s. 336. (fr.).

[iucn-5] BirdLife International, Cereopsis novaehollandiae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2019-2 [dostęp 2019-11-10] (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-6] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Anserinae Vigors, 1825 - gęsi (wersja: 2019-10-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-11-10].

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Screamers, ducks, geese, swans. IOC World Bird List: Version 10.1. [dostęp 2020-07-25]. (ang.).

[hbwalive-8] C. Carboneras & G.M. Kirwan: Cape Barren Goose (Cereopsis novaehollandiae). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2017. [dostęp 2017-11-11]. (ang.).

[9] The Key to Scientific Names ↓, Cereopsis [dostęp 2017-11-11] .

[10] The Key to Scientific Names ↓, Novaehollandae [dostęp 2017-11-11] .

[11] The Key to Scientific Names ↓, Grisea [dostęp 2017-11-11] .

[Busse&inni-12] P. Busse (red.), Z. Czarnecki, A. Dyrcz, M. Gromadzki, R. Hołyński, A. Kowalska-Dyrcz, J. Machalska, S. Manikowski & B. Olech: Ptaki. T. I. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 244, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0563-0.

[Keller&inni-13] E. Keller, E. Bezzel , K. Koenig, B. Kremer, J.H. Reichholf (red.), F. Sauer, K.-L. Schuchmann, A. Sigl, R. Witt & G. Steinbach (red.): Ptaki. Cz. 2. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 87, seria: Leksykon zwierząt. ISBN 83-7311-181-6.

[6]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]