Kaplica św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Mqabbie
Kaplica św. Katarzyny Aleksandryjskiej (malt. Il-Kappella ta’ Santa Katerina ta’ Lixandra[1], także po prostu Il-Kappella ta’ Santa Katerina[2][3], ang. Chapel of St. Catherine)[4] – rzymskokatolicka kaplica[5][6] przy Triq Santa Katerina w Mqabbie na Malcie. Wchodzi w skład parafii w Mqabbie[7].
 nr rej. 1851 NICPMI (2013-09-27)
| |||||||||||||||||
| kaplica | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||
| Adres |
Triq Santa Katerina | ||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie Malty  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Morza Śródziemnego  | |||||||||||||||||
 35°54′28,68″N 14°28′42,37″E/35,907967 14,478436
| |||||||||||||||||
Historia
edytujPierwsza kaplica
edytujPierwsza wzmianka o kaplicy pojawia się w sprawozdaniu z wizytacji prałata Pietro Dusiny w dniu 8 lutego 1575. Wspomina on, iż kaplica została zbudowana około 1550 na cmentarzu w centrum wioski, obok istniejącej już tam kaplicy św. Piotra[1][3][4][8][9][10][11](s. 458). Miała kamienną framugę bez drzwi, jeden ołtarz i drewniany obraz tytularny przedstawiający Madonnę, św. Katarzynę i św. Piotra. Prawdopodobnie w 1565, podczas Wielkiego Oblężenia została obrabowana[1].
W 1598 odwiedził Mqabbę biskup Tomás Gargallo i stwierdził, że kaplica jest w bardzo dobrym stanie. Kolejna wizytacja w 1634 pokazała, że w kaplicy znajdował się kamienny ołtarz, malowane drewniane świeczniki, krzyż i nowy obraz tytularny przedstawiająca Matkę Bożą z Góry Karmel wraz ze św. Katarzyną i św. Andrzejem[1].
Jednak 13 października 1759[10], ze względu na zagrożenie zawaleniem, biskup Bartolomé Rull[3][8] wydał polecenie, aby obie kaplice rozebrać, a na ich miejscu wybudować jedną kaplicę poświęconą św. Katarzynie[1][3][6][8][11](s. 458)[a].
Aktualna kaplica
edytujPierwszy kamień pod nową kaplicę położył w sierpniu[4] 1764[3][6] (lub 1761[8][11](s. 458)) ks. Mikiel Ġiocomo Tortella[1][3], proboszcz parafii Mqabba[11](s. 456). Pod nim umieszczono relikwie św. Kandyda, św. Agnieszki i św. Kolumby wraz z medalionem z wizerunkami św. Piotra i św. Pawła[1][10]. Fundatorem kaplicy był Ġanni (Ġiovanni) Schembri[8][11](s. 458).
W Wielkanoc 1774 kaplica, za zezwoleniem ówczesnego biskupa Giovanniego Pellerano została poświęcona przez wspomnianego ks. Tortellę i otrzymała wezwanie św. Katarzyny i św. Piotra[1].
Do lat 40. XX wieku kaplica była normalnie używana do celów religijnych – poza regularnym odprawianiem mszy świętych, oprócz stałych świąt kościelnych (Wielkanoc, Boże Narodzenie i in.), również uroczyście obchodzono święta patronów świątyni – św. Katarzyny i św. Piotra, a także św. Jana Ewangelisty[1][10][12].
Podczas II wojny światowej w kaplicy składowano różne dekoracje kościelne z zawalonego w wyniku nalotów kościoła parafialnego[1]. Stan ten był kontynuowany również w okresie powojennym, co przy braku zabezpieczenia i jakichkolwiek remontów doprowadziło do dużych zniszczeń, zwłaszcza kamieniarki wewnątrz budynku[1][12].
W 2004 lokalny samorząd wraz z Ministerstwem Zasobów i Infrastruktury przeprowadziły prace remontowe kaplicy[1][12].
Architektura
edytuj
Wygląd zewnętrzny
edytujKaplica zbudowana została w stylu barokowym, na planie kwadratu. Jej fasada oflankowana jest dwoma gładkimi, płaskimi pilastrami. Jej jedyną dekoracją jest kamienna listwa wokół drzwi, zwieńczona pękniętym frontonem i dużym łukiem zwieńczonym oknem, które doświetla wnętrze kaplicy. Wokół tego okna misternie skomponowana rama. W górnej części okna znajduje się obszerny gzyms z wydatnym zwornikiem. Kaplicę zdobi także m.in prosta, na planie kwadratu dzwonnica. Obie strony dzwonnicy ozdobione są płaskimi pilastrami i belkowaniem. Dzwonnicę zwieńczono gzymsem i ornamentami architektonicznymi w kształcie urny[1]. Ze względu na inny styl wykonania jest prawdopodobnym, że dzwonnica ta została dobudowana później[13]. Na dachu kaplicy wznosi się niewielka kopuła wsparta na ośmiokątnym bębnie i zwieńczona małą cylindryczną latarnią z krzyżem[1][4][8][11]. Kaplica ma również dwa okna w bocznych elewacjach[1].
Wnętrze kaplicy
edytujJakkolwiek kaplica jest zbudowana na planie kwadratu, wewnątrz jest okrągła[1]. Wnętrze otoczone jest kilkoma pilastrami, całość bogato zdobiona rzeźbioną kamieniarką[3], najbardziej rzuca się w oczy framuga okna[1]. Jest tam jeden ołtarz[1][8][11] pomalowany we wzór marmuru[1].
Obraz tytularny, z 1776[1][10][b] nieznanego malarza, przedstawia Mistyczne zaślubiny św. Katarzyny. Ukazana jest na nim Madonna z Dzieciątkiem, św. Katarzyna, św. Jan Ewangelista, zaś za świętą widać modlącą się nieznaną osobę, prawdopodobnie fundatorkę obrazu. W górnej części obrazu widać Ducha Świętego w formie gołębicy, rzucającego promienie na świętą. Chociaż kościół był także poświęcony św. Piotrowi, na obrazie nie jest on ujęty[1][3][10]. W prawym dolnym rogu obrazu widać datę roczną „1776 ”, zaś w lewym herb dobrodziejów obrazu oraz litery V.F.G.A. (łac. Votum Fecerunt Gratiam Acceperunt – „Złożyli ślub i otrzymali łaskę”)[1][3]. Obraz tytularny otacza naprawdę piękna, rzeźbiona w kamieniu rama[1].
Kaplica dziś
edytujDziś w kaplicy wciąż są składowane elementy dekoracji świątecznych i figury procesyjne[1][3].
Ochrona dziedzictwa kulturowego
edytujOd 27 września 2013 kaplica jest umieszczona w National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands pod numerem 1851[4].
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y Jonathan Farrugia: Il-Kappella ta’ Santa Katerina ta’ Lixandra ~ Imqabba ~. Kappelli Maltin. [dostęp 2023-10-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-11)]. (malt.).
- ↑ KNEJJES MHUX PARROKKJALI U KAPPELLI FEJN JISTGĦU JSIRU ŻWIĠIJIET. Il-Knisja f’Malta. [dostęp 2023-10-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-10-04)]. (malt.).
- ↑ a b c d e f g h i j Kappelli u Postijiet Oħra ta’ Interess / Il-Kappella ta’ Santa Katerina. Soċjetà Santa Marija u Banda Re Ġorġ V, Mqabba. [dostęp 2023-10-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-01-13)]. (malt.).
- ↑ a b c d e Chapel of St. Catherine. NICPMI, 2013-09-27. [dostęp 2023-10-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-10-16)]. (ang.).
- ↑ Santa Katerina/St. Catherine. Quddies. [dostęp 2023-10-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-06)]. (ang.).
- ↑ a b c Kappella ta’ Santa Katerina. L-Arċidjoċesi ta’ Malta. [dostęp 2023-10-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-02-06)]. (malt.).
- ↑ Parroċċa tal-Imqabba. L-Arċidjoċesi ta’ Malta. [dostęp 2023-10-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-02-02)]. (malt.).
- ↑ a b c d e f g h Mqabba - Saint Catherine's Church. W: Alfie Guillaumier: Malta’s Towns and Villages. USA: Terry Asphar (tłumacz), 2003, s. 308. ISBN 0-9743821-0-8. (ang.).
- ↑ Anthony Bonello: Mqabba. Four Walks in a Charming Village. Din l-Art Ħelwa, s. 4–5. ISBN 978-99932-0-607-1. (ang.).
- ↑ a b c d e f g St. Catherine – Mqabba. W: Mikiel Spiteri (Kilin): A Hundred Wayside Chapels of Malta & Gozo. Valletta: Midsea Books Ltd, 2000, s. 247–248. ISBN 99909-93-05-X. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h CXXXI. Altre chiese nella Micabiba. / III. Chiesa di santa Caterina. W: Achille Ferres: Descrizione storica delle chiese di Malta e Gozo. Malta: 1866, s. 456, 458.
- ↑ a b c The Restoration of St Catherine’s Church, Mqabba. [w:] The Malta Independent [on-line]. 2004-12-19. [dostęp 2023-10-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-10-17)]. (ang.).
- ↑ The cult of St. Catherine in Malta. W: Mario Buhagiar: St. Catherine of Alexandria: Her Churches, Paintings and Statues in the Maltese Islands. Żejtun: Żejtun Parish Council, 1979, s. 171. (ang.).