Kamionek (województwo opolskie)
Kamionek (dodatkowa nazwa w j. niem. Klein Stein) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, w gminie Gogolin.
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
575[2] |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
47-325[3] |
| Tablice rejestracyjne |
OKR |
| SIMC |
0494960 |
Położenie na mapie gminy Gogolin  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krapkowickiego  | |
 50°31′34″N 18°03′52″E/50,526111 18,064444[1]
| |
| Strona internetowa | |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa opolskiego.
Na terenach wsi znajduje się Rezerwat przyrody Kamień Śląski.
Nazwa
edytujNazwa miejscowości Kamionek pochodzi od pokładów kamienia na którym ta wieś stoi. Płytko zalegający kamień wapienny jest bogactwem tej ziemi. Wydobywany w pobliskich kamieniołomach służył jako surowiec do produkcji wapna i cementu oraz budownictwa dróg, domów mieszkalnych i zabudowań gospodarczych[4].
W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie prowincji śląskiej wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod nazwami niemiecką Klein Stein oraz polskimi: Mały Kamień i obecnie używaną Kamionek[5][6]. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje miejscowość we fragmencie "Klein-Stein (polnisch Kamionek)"[7].
Historia
edytujPierwszy dokument świadczący o istnieniu Kamionka pochodzi z 1531 roku (z dokumentu księcia Jana Dobrego ). Wioska ta była wymieniona jako płacąca dziesięcinę z każdego zboża na rzecz kolegiaty św. Krzyża w Opolu. Jednak Kamionek jest wioską starszą, gdyż chłopi z owej osady założyli kolonię Łowiecko wzmiankowaną już w 1424 roku. Kolonia ta leżała około 3 kilometrów na północny zachód od Kamionka. Według kroniki kamieńskiej mieszkało tam 18 chłopów. Wieś tę spaliły wojska szwedzkie Mansfelda w czasie wojny trzydziestoletniej (1618 – 1648 ).
W czasie wojny trzydziestoletniej Kamionek uległ znacznemu zniszczeniu. Największe zniszczenia dokonały szwedzkie wojska protestanckiego watażki Christiana Mansfelda. W 1679 roku Kamionek został wymieniony w aktach wizytacyjnych biskupstwa wrocławskiego. Podano tam, że dziesięcinę dla proboszcza oddawało 9 chłopów. W polu pracowali oni końmi oraz bydłem: wołami i krowami. Mieli oni oddawać ¼ miary owsa. W 1697 roku zapisano, że proboszcz kamieński od rolników z Kamionka otrzymywał 4 viertele owsa. W 1783 roku wioska liczyła 142 mieszkańców.
Od 1830 roku Kamionek należał do Strachwitzów. Było 35 domów oraz dwór. Wioska liczyła 265 mieszkańców, którzy byli katolikami. W 1855 roku Kamionek posiadał 13 gospodarstw. Rocznie mieszkańcy płacili 170 talarów za podatek klasowy, 74 talary podatku gruntowego i 5 talarów podatku przemysłowego.
Gdy w 1874 roku w parafii kamieńskiej wybuchła epidemia cholery, swoimi ofiarami dotknęła również Kamionek. W Kamionku do końca XIX wieku nie było szkoły, dzieci więc z tej miejscowości chodziły do szkoły w Kamieniu.
Kamień w Kamionku był najtańszym materiałem budowlanym. Charakterystyczne dla tej wioski były zagrody otoczone murami z kamienia wapiennego. Każda zagroda była otoczona ogrodem. Robotnicy i małorolni chłopi hodowali w tym czasie jedną lub więcej kóz.
W XIX wieku stare gospodarstwa były zbudowane w stylu pruskim (budynki mieszkalne łączyły się ze stajniami i oborami. Z sieni czy poprzez taką komórkę wchodziło się wprost do kuchni ale też i bezpośrednio do stajni lub chlewa. Niekiedy w kuchni były dwa okna, jedno na dwór, przez drugie można było zaglądnąć do stajni. W sieni był jeszcze tzw. „Wielok” czyli piec do pieczenia chleba i kołacza. Jesienią służył do suszenia owoców. Raz w tygodniu gospodyni sama piekła okrągłe chleby w domu, a w dniu wypieku tradycyjnie na obiad gotowano żur.
Od niepamiętnych czasów, w lesie za Kamionkiem w kierunku Górażdża znajdowały się kamieniołomy kamienia wapiennego zwane „Górka”. Kopalnia ta należała do hrabiego Strachwitza z Kamienia. Do tych kamieniołomów w lesie udawali się do pracy mieszkańcy Kamionka przez wiele lat. Z tego kamieniołomu wąskotorową kolejką wydobywany był kamień, którego wożono do pieca wapiennego w kierunku Gogolina na tzw. „Dziołach”. Zbudowano tam dom mieszkalny, w którym mieszkało kilka rodzin robotników tam pracujących. Ten zabytkowy już piec od wielu lat jest nieczynny.
W plebiscycie na Górnym Śląsku 20 marca 1921 64 wyborców opowiedziało się za pozostaniem w Niemczech, a 306 za przyłączeniem do Polski. Kamionek pozostał w Rzeszy Niemieckiej.
W latach II wojny światowej był w miejscowości OT – Lager Klein Stein[8].
Wojewódzka ewidencja zabytków
edytujW wojewódzkiej ewidencji zabytków na terenie wsi Kamionek wskazano następujące obiekty: kaplicę przy stawie, dawną szkołę, dom przy Placu Stawowym oraz piec wapienniczy. Kaplica przy stawie została odremontowana i jest w bardzo dobrym stanie. Piec wapienniczy zlokalizowany jest przy wyjeździe ze wsi Kamionek w kierunku Gogolina. Piec ten znajduje się w lesie, jest prawie niewidoczny zza istniejących zakrzewień i zadrzewień. Jego stan jest bardzo zły.[9]
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 49613
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-05].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 425 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Kamionek.... - Urząd Miejski w Gogolinie [online], www.kamionek.pl [dostęp 2018-11-07] (ang.).
- ↑ Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, s. 746, OCLC 751379865 (niem.).
- ↑ Knie 1830 ↓, s. 746.
- ↑ Triest 1865 ↓, s. 294.
- ↑ Rafał Zając, Franciszek Grabelus., Kamionek. Historia, miejsca, ludzie, 2003.
- ↑ Uchwała NR XX/178/2016 Rady Miejskiej w Gogolinie z dnia 31 maja 2016 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami na lata 2016-2019, 31 maja 2016.
Bibliografia
edytuj- Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865 (niem.).
- Felix Triest, Topographisches Handbuch von Oberschlesien., Breslau: Wilh. Gottl. Korn, 1864–1865, OCLC 315739117 (niem.), Erste Hälfte, Zweite Hälfte.