Wikipedia

Kamienica przy ulicy Podwale 64 we Wrocławiu

zabytkowa budowla

Kamienica przy ulicy Podwale 64 – zabytkowa kamienica mieszczańska znajdująca się przy ulicy Podwale 64 we Wrocławiu.

Kamienica przy ulicy Podwale 64
Zabytek: nr rej. A/1487/568/Wm z 11.09.1996[1]
Ilustracja
Kamienica przy ulicy Podwale 64
Państwo

 Polska

Miejscowość

Wrocław

Adres

ul. Podwale 64

Typ budynku

kamienica

Styl architektoniczny

historyzm

Architekt

majster murarski Kofeus

Kondygnacje

cztery

Rozpoczęcie budowy

1846

Ukończenie budowy

1848

Ważniejsze przebudowy

1870, 1880, 1903, 1905, 1911, 1914, 1920, 1929/1930, 1936

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Kamienica przy ulicy Podwale 64”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Kamienica przy ulicy Podwale 64”
Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Kamienica przy ulicy Podwale 64”
51,103407°N 17,039341°E/51,103407 17,039341
Multimedia w Wikimedia Commons

Historia posesji i kamienicy

edytuj
 
Balkon na I piętrze w kamienicy

Pierwsze zabudowania na obszarze rozciągającym się pomiędzy dzisiejszą ulicą Dworcową a ulicą Kołłątaja były wznoszone w latach 40. XIX wieku; teren rozparcelowano przed rokiem 1843. Wcześniej znajdowały się tu ogrody hrabiów Henckel von Donnersmarck. Do 1848 roku wzniesiono i zasiedlono osiem istniejących tu budynków, a na początku lat 50. wybudowano ostatni dom na rogu ul. Podwale i Dworcowej[2].

W 1846 roku projekt kamienicy czynszowej wykonał mistrz murarski, radny miejski Wilhelm Hoseus[3], który zaprojektował również m.in. kamienice mieszczańskie przy ulicy Podwale o numerach 61, 66 i 67[4]; założenie zrealizowano w 1848 roku, a jego wykonawcą był wrocławski majster murarski Kofeus[5]. W 1930 roku w kamienicy został założony Żydowski Dom Młodzieży („Israelitisches Jugendhaus”). W budynku umieszczono wówczas bibliotekę, czytelnię dla dzieci i młodzieży, pracownię fotograficzną, sale wykładowe, zaplecze socjalne dla kółek zainteresowań, warsztaty dla majsterkowiczów, bursę dla uczniów żydowskich oraz żydowskie przedszkole „Montessori”[6].

Opis architektoniczny

edytuj

Kamienica została wzniesiona na planie niesymetrycznej litery „C” (skrzydło zachodnie dłuższe od skrzydła wschodniego) jako budynek trzytraktowy od strony ulicy Podwale i jednotraktowy w skrzydłach. Czterokondygnacyjna fasada frontowa podzielona została na 7 regularnych osi z bramą przelotową w osi centralnej[5]. Z sieni prowadziły do wnętrz parteru schody wyrównawcze, a na wyższe kondygnacje – dwubiegowa klatka schodowa ze spocznikami. W skrzydle zachodnim znajdowała się dodatkowa kuchenna klatka schodowa ze spocznikami. Brama wejściowa zakończona jest otynkowanym łukiem pełnym w szerokiej opasce[5]. Nad wejściem, na każdej kondygnacji, umieszczone zostały balkony z metalowymi ażurowymi balustradami[5]. Balkon na I piętrze podparty został dwoma wspornikami. Po obu stronach okna balkonowego na tym piętrze umieszczone zostały dwie całopostaciowe męskie figury w stroju średniowiecznych giermków, o wysokości stu centymetrów. Poszczególne kondygnacje rozdzielone są gzymsem międzykondygnacyjnym[5]. Całość elewacji wieńczy mocno rozbudowany gzyms podparty rytmem silnych kroksztynów⁣, między którymi umieszczono okienka poddasza[5].

Budynek był remontowany w latach 1870, 1880, 1903, 1905, 1911, 1914, 1920, 1929/1930, 1936. W 1874 roku w kamienicy zainstalowano sieć wodociągową i kanalizacyjną[5].

Po 1945

edytuj

Podczas działań wojennych w 1945 roku budynek nie ucierpiał[5]. W 1953 roku w kamienicy swoją siedzibę miała redakcja miesięcznika „ODRA”, od 1962 mieściły się w niej biura Wrocławskiego Wydawnictwa Prasowego, a od 1965 redakcja tygodnika „Wiadomości”[5]. Na przestrzeni lat poszczególne redakcje wykupywały i zajmowały kolejne mieszkania, dostosowując je do swoich potrzeb[5][a].

W 1976 roku została wyremontowana brama wjazdowa, wybudowano portiernię i zmieniono posadzkę w sieni. W 1978 roku wzniesiono nadbudówkę w tylnej części poddasza oraz wymieniono pokrycie dachowe[5].

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Między innymi w latach 90. XX w., po likwidacji RSW „Prasa”, w budynku tym mieściła się siedziba spółki Norpol-Press wydającej w latach 1990–1991 „Dziennik Dolnośląski” i planującej wydawanie tytułu „Prosto z /.../”[7].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
  2. ↑ Gromadzka 1995 ↓, s. 221.
  3. ↑ Eysymontt i in. 2011 ↓, s. 610.
  4. ↑ Eysymontt i in. 2011 ↓, s. 982.
  5. ↑ a b c d e f g h i j k Zbigniew Łabęcki, Narodowy Instytut Dziedzictwa: Karta ewidencyjna zabytku nieruchomego. Wrocław ul. Podwale 64. zabytek.pl, 1980. [dostęp 2022-08-12]. (pol.).
  6. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 1041.
  7. ↑ Postanowienie Sądu Wojewódzkiego we Wrocławiu z 30.12.1991 r. w sprawie rejestracji tytułu wydane spółce Norpol-Press.

Bibliografia

edytuj
  • Gminna Ewidencja Zabytków, Urząd Miejski Wrocławia, 18 kwietnia 2019 [dostęp 2019-06-03] (pol.).
  • Jolanta Gromadzka, Ewa Jóźwik: „Powstanie i rozwój wrocławskiego Podwala w XIX wieku” w: Architektura Wrocławia Tom I Dom. Wrocław: Instytut Historii Architektury, Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej, 1995.
  • Jan Harasimowicz (red.): Encyklopedia Wrocławia. Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006. ISBN 83-7384-561-5.
  • Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011.
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Kamienica_przy_ulicy_Podwale_64_we_Wrocławiu&oldid=75108271”